Một việc mưu sinh và mang niềm vui đến cho trẻ em.

Dặm đường mưu sinh

Những người hành nghề nặn tò he ở làng Xuân La, xã Phượng Dực, Phú Xuyên, Hà Nội lặn lội dặm trường lên Tây Nguyên đã từng trải qua thời gian thâm niên… tôi luyện mới dám “đem chuông đi đánh xứ người”. Những Công viên Thống Nhất, Công viên nước Hồ Tây, bờ hồ Thiền Quang, Hoàn Kiếm, những đoạn đường phố cổ, các địa điểm diễn ra lễ hội (hầu hết ở các tỉnh thành phía Bắc như Bắc Ninh, Bắc Giang, Hải Phòng…) đã từng in dấu chân họ và khiến du khách, nhất là trẻ em say mê nhìn ngắm họ trổ tài nặn tượng.

Khỏi phải nói, khi nhìn thấy những con tò he xinh xắn, những gương mặt trẻ thơ sáng lên không thể rời mắt, dời chân mà nằng nặc, giậm chân đòi người thân mua cho bằng được. Mua đâu phải để ăn mà để nhìn cũng no mắt vì rất khéo. Này là hình Tề Thiên, Hằng Nga, hoa, thú… được làm bằng bột nếp xay khô rồi luộc chín, màu sắc tươi tắn. Tò he bây giờ không như xưa có thể hấp cơm ăn bùi bùi vui miệng vì có phẩm màu bằng cây cỏ thiên nhiên… mà thay vào đó là phẩm màu công nghiệp.

Anh Nguyễn T., Nguyễn Văn M., Võ Đ… và nhiều bạn nghề khác đã gắn bó với Đăk Lăk, Gia Lai, Kon Tum rất nhiều năm. Anh Đinh Văn T. mới 32 tuổi nhưng đã có thâm niên nặn tò he 18 năm. Đầu tiên anh theo mấy anh trong xã đóng thùng xốp chở dụng cụ lên Tây Nguyên hành nghề, rồi gắn bó với vùng đất đầy nắng gió này. Năm nào anh cũng có mặt ở Buôn Ma Thuột, Kon Tum vài tháng rồi về lại quê.

Anh Nguyễn Văn M., năm nay 38 tuổi nhưng đã có 17 năm tuổi nghề. Vợ anh là chị Nguyễn Thị T., 31 tuổi cũng cùng nghề. Cứ đến mùa khô cao nguyên là vợ chồng anh tạm biệt Hà Nội lên đường nhắm hướng Gia Lai. “Em gửi xe máy theo xe khách từ Hà Nội vào Gia Lai. Đến Pleiku làm nghề. Không có lễ hội gì thì cứ cổng trường, công viên… “đóng đô”. Rày đây mai đó quen rồi. Hết Gia Lai rồi sang cả Đăk Nông, Lâm Đồng. Thường thì gần tết em về quê… ”, anh M. cười tít mắt. Đi làm, chạy mô tô, xe máy hai, ba trăm cây số trong ngày từ tỉnh này qua tỉnh khác là thường. Đến đâu thuê phòng trọ ở lại đó, giá trọ ngày đêm khoảng 80 nghìn đồng, cơm bụi 20 đến 25 nghìn đồng một đĩa…

Theo anh Đặng Văn Đ., người Xuân La vào Tây Nguyên hành nghề nặn tò he có cả chục, trong đó có ba, bốn chị phụ nữ. Có người gửi xe máy theo xe khách cùng đi, có người hành nghề theo kiểu cuốn chiếu. Đến nơi này một tuần, nửa tháng lại sang nơi khác. Có người chạy xe máy từ Bình Định lên Gia Lai rồi sang Đắc Lắc… Dài dài vậy, cuộc hành trình lên cao nguyên và ở lại đó bình quân cũng bốn, năm tháng. Tất nhiên, khi quay về thì túi nghệ nhân tò he đã rủng rỉnh hoặc thẻ ATM đã có thêm số dư.

Trao niềm vui nhận về… thu nhập

Địa điểm hành nghề của nghệ nhân tò he thường là cổng các trường học, công viên… Nhưng “màu” nhất là trong những dịp lễ hội, hội chợ, bởi khách hàng trẻ em rất đông. Ở đâu trên khắp vùng Tây Nguyên này hễ có hội chợ, lễ hội, chắc chắn ở đó có người nặn tò he. Nói không quá, lễ hội ở Tây Nguyên mà thiếu vắng người nặn tò he thì trẻ em… mất vui và ngược lại, không có khách hàng trẻ em thì những điểm nặn tò he sẽ hiu hắt.

Các cháu theo người lớn đi lễ hội đòi tò he cho bằng được.

Anh Nguyễn Duy M. chọn Tây Nguyên để hành nghề vì theo anh ở đây thu nhập rất ổn. Sau khi trừ các chi phí, mỗi tháng anh có khoảng tám, chín triệu đồng. Hôm Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 7, tháng 3/2019 mới đây, tôi gặp anh Đặng Đình Đ., có thâm niên gần 30 năm nặn tò he, đang hành nghề trong khuôn viên bán cây cảnh, đồ gỗ, đường Nguyễn Tất Thành.

Đôi tay anh thoăn thoắt cứ như “hớp hồn” cả người lớn chứ đừng nói trẻ con. Loáng một cái, ngắt bột, vê vê, nắn nắn bằng hai ngón cái và trỏ bàn tay phải rất điệu nghệ rồi dùng một cái lược ấn ấn, ép ép anh đã cho ra đời… một nàng tiên cá trên cái que tre; rồi đến hoa hồng, nàng công chúa, cậu bé, chú mèo máy Đoremon… sinh động. Mỗi tác phẩm đồng giá 15 nghìn. Cái hay là các anh không hề mời gọi khách cũng ghé vào. Tôi quan sát khoảng 5 phút, có 12 cháu bé kéo tay bố mẹ dừng lại… chọn hàng.

Anh D. cho biết, một ngày từ sáng đến tối, anh sản xuất hơn 100 sản phẩm, tổng doanh thu 1,5 triệu đồng. Trừ các chi phí xăng xe, nghỉ trọ, ăn uống, lai rai với bằng hữu thỏa thuê, sau một tuần anh lận túi chắc khoảng… 10 triệu đồng. Con số này tôi nghĩ còn khiêm tốn. “Xong Lễ hội cà phê là em đến Cư Jút, Đăk Nông. Bên ấy sắp có hội chợ”, anh Đ. hồ hởi. Thu nhập như vậy kể ra cũng ổn. Nhưng hỏi chuyện vài người họ cũng không giấu được nỗi buồn khi phải dặm trường dong ruổi.

Xa gia đình vài tháng trời, giao con nhỏ cho vợ trông nom, nhắc nhở học hành. “Lo lắm nhưng vì cuộc sống thôi anh ơi. Thương nhớ vợ con chứ! Trở về phải bù đắp cho con nhỏ bằng cái quà này quà nọ nhưng xem ra cũng chả thấm vào đâu…”, anh T. nói, giọng buồn buồn…

Anh Nguyễn Duy M. chia sẻ: “Thấy trẻ con mừng khi cầm trên tay sản phẩm mình cũng vui lây… Có lần hai cháu bé trai khoảng 5, 6 tuổi, ở Chư Sê, Gia Lai, cứ đứng chắp tay sau lưng nhìn em làm không chớp mắt. Trông hai cu cậu tròn mắt tỏ vẻ thèm thuồng… Thấy tội, em cho hai con tò he siêu nhân. Hai cu cậu cầm lấy ù chạy, miệng líu lo không rõ tiếng. Hôm sau quay lại nữa với một cô bé trạc tuổi… Cũng có khách hàng là trẻ em người dân tộc thiểu số nhưng số này rất ít. Thỉnh thoảng em cũng nặn những con tò he nhỏ giá 5 nghìn đồng, 10 nghìn đồng… khuyến mãi cho các cháu”.

Phiêu bạt, vất vả mưu sinh nhưng bảo tồn được nghề lại có thêm thu nhập hẳn là niềm vui lớn. Trở về quê rồi lại quay lên. Tây Nguyên lúc nào cũng đón chào họ, những nghệ nhân nặn tượng bằng bột nếp!

Nỗi lo với bệnh nghề nghiệp Công nhân dệt may làm việc trong tư thế gò bó, môi trường nhiều bụi và tiếng ồn, dẫn tới nguy cơ mắc một số ...

Công ty Cổ phần Đầu tư Thái Bình: Vi phạm an toàn điện làm chết người Công ty Cổ phần Đầu tư Thái Bình có trụ sở tại phường An Bình, thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương, chuyên sản xuất ...

Tai nạn tại Công ty Than Mông Dương:Thi công lò bán xiên chưa đảm bảo Công ty Cổ phần Than Mông Dương chuyên khai thác và thu gom than cứng. Công ty sử dụng hơn 3.000 lao động, trong đó ...