Chỉ vì đốt cỏ khô, người đàn ông ở huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh đã gây ra vụ cháy rừng lịch sử làm thiệt hại khoảng 66ha rừng. Ảnh: GD&TĐ

Sự... "vô ý" của anh ta gây hậu quả thật tai hại: Hàng nghìn người được huy động dập lửa trong 2 ngày đêm; lực lượng PCCC của 2 tỉnh phải vào cuộc; 100 hộ dân và cơ quan phải sơ tán; một đoạn dài trên tuyến đường quốc lộ 1A bị cấm xe cộ qua lại... Và điều đau đớn hơn: 66ha rừng bị xóa sổ.

Trường hợp khác tại Phú Yên, một nông dân vốn hiền lành chân chất mới đây bị khởi tố vì gây ra vụ cháy gần 150ha rừng vào hồi cuối tháng 6/2019. Anh này khai nhận do đốt dọn thực bì, vô tình lửa lan ra khu vực rừng xung quanh đến mức không thể kiểm soát. Lại là sự vô tình.

Vụ này, VTV đưa ra dòng title: "Nghịch lý người trồng rừng gây ra cháy rừng".

Còn nữa: 3 người đàn ông vào rừng đốt tổ ong lấy mật gây cháy rừng; người phụ nữ đốt cỏ ruộng làm cháy 3ha rừng thông 30 năm tuổi...

Một vài vụ khác, nguyên nhân được đặt trong trạng thái nghi vấn: Do đốt vàng mã dịp rằm tháng Bảy; do nhóm "phượt thủ" làm tiệc nướng trên rừng mà quên... dập lửa.

Theo thống kê của Chính phủ, trong 4 năm từ 2014-2018 nước ta mất 6.400ha rừng sau các vụ cháy.

Nguyên nhân hầu hết là do vô ý/ vô tình, chứ không phải cố ý đốt "chơi cho vui" như trường hợp của thanh niên Nghệ An mới bị bắt hồi đầu tháng 8/2019.

GS.TSKH Nguyễn Ngọc Lung, Viện trưởng Viện Quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng, nói: "Họ gọi là vô tình, còn tôi gọi là vô ý thức. Rõ ràng họ biết được những nguy cơ có thể xảy ra, nhưng cố tình không áp dụng. Đặc biệt những người chủ rừng hàng năm đều được tham dự lớp tập huấn kỹ năng phòng chống cháy rừng nhưng đều bỏ qua những quy tắc, quy định, đến khi sự việc xảy ra rồi mới nói rằng mình chủ quan, không nghĩ sẽ như thế...".

"Một vụ cháy chỉ xảy ra khi có đủ 3 điều kiện: Lửa, vật liệu cháy và dưỡng khí. Mồi lửa chính là ý thức con người", GS. Lung nói tiếp.

Ông cũng cho rằng chủ rừng phải có trách nhiệm kiểm soát người đi vào khu rừng của mình. Nếu là khách du lịch thì phải nhắc nhở, hướng dẫn nội quy để họ chấp hành.

GS.TSKH Nguyễn Ngọc Lung: "Chủ rừng đều được học các lớp phòng chống cháy rừng nhưng họ không áp dụng". Ảnh: Minh Khôi

Nguyên tắc phòng chống cháy rừng (PCCR): "Phòng là chính nhưng chống không có nghĩa là phụ"

GS.TSKH Nguyễn Ngọc Lung cho biết việc phòng và chống cháy rừng phải đi song hành cùng nhau trong 3 giai đoạn của rừng:

1. Giai đoạn thiết kế gây rừng

GS Lung khuyến cáo không nên đốt thực bì. Tuy nhiên trong trường hợp cần đốt thì phải có sự kiểm soát, không đốt tập trung ở diện tích lớn. Đồng thời, chủ động báo trước cho hàng xóm, chính quyền địa phương và sẵn sàng ứng phó bằng các công cụ có thể dập tắt đám cháy.

Không được trồng những loại cây dễ cháy trên một diện tích quá lớn.

Xây dựng các đường băng trắng (để lại những khoảng đất trống), có thể ngăn cách lửa, và di chuyển dễ dàng phương tiện chữa cháy khi cần; và đường băng xanh trồng các loại cây có khả năng giữ nước, không thể cháy.

2. Giai đoạn bảo vệ, chăm sóc rừng

Đây là giai đoạn có nguy cơ cháy rừng cao hơn giai đoạn 1. Vì vậy cần tỉa thưa cành lá, xây dựng các công trình phòng chống cháy: chòi canh, hố nước, hệ thống báo động (kẻng, loa)...

Cần thường xuyên thu dọn cành lá, tránh để tình trạng chất đống quá dày từ năm này sang năm khác. Có thể sử dụng phương pháp đốt trước: "Khi cành lá, vỏ cây rụng xuống lớp mỏng, chưa thành lớp tối đa thì đem đốt. Lúc này có cháy nhưng lửa chưa đủ mạnh để làm chết cây. Rừng cháy hàng năm không sợ bằng rừng 5-6 năm mới cháy một lần".

3. Giai đoạn khai thác rừng

Giai đoạn này cần phải xử lý rất công phu vì nó tác động đến môi trường và xã hội. Thông thường, chủ rừng sẽ khai thác gỗ và để lại lượng lớn cành lá, nguy cơ gây ra cháy, ô nhiễm.

Chủ rừng cần thông báo kiểm lâm, chính quyền, sử dụng các biển cảnh báo trong thời gian khai thác gỗ.

Ngày rằm tháng 7: Cháy dữ dội trên núi Ngũ Phong, hàng trăm người dập lửa

Vì sao những rừng thông ở Lâm Đồng liên tiếp bị đầu độc?

Lại cháy rừng ở Nghệ An, Trung đoàn Cảnh sát cơ động cùng tham gia dập lửa

Cháy nổ khiến 346 người chết, thiệt hại trên 6.500 tỷ đồng trong vòng 4 năm qua