Chi tiêu hợp lí để có mâm cỗ Tết tươm tất là bài toán nan giải của nhiều gia đình.

Nguồn cung thiếu hụt nghiêm trọng

Ngày 17/12/2019, Bộ Công thương đưa ra thông tin về tình hình giá thịt lợn và công tác bình ổn giá cuối năm 2019. Theo đó, từ cuối tháng 6, giá thịt lợn có xu hướng tăng dần và tăng mạnh nhất từ cuối tháng 10 đến nay, mức tăng khoảng 60 đến 80% so với tháng 9 và 60 đến 95% so với đầu năm 2019.

Giá thịt lợn đã ở mức rất cao và là mức giá cao nhất trong vòng 10 năm qua, thậm chí là cao nhất trong lịch sử. Lợn hơi hiện ở mức 80 đến 90 nghìn đồng/kg; thịt thành phẩm ở mức 160 đến 180 nghìn đồng/kg và tiếp tục có xu hướng tăng; dự báo mức đỉnh điểm có thể sẽ xuất hiện trong những ngày Tết.

Vẫn theo Bộ Công thương, số lượng thịt lợn thiếu trong dịp Tết có thể lớn hơn số liệu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ước tính. Nhu cầu thịt lợn tiêu thụ tháng 12/2019 và tháng 01/2020 cần tới khoảng 600.000 tấn. Trong khi đó, tổng sản lượng thịt lợn năm 2019 đã thiếu khoảng 9 -10%, tương đương khoảng 380.000 tấn.

Theo ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công thương), thời gian tới, do dịch tả lợn châu Phi đã qua giai đoạn đỉnh, một số nơi có thể được phép tái đàn trở lại; đồng thời, giá thịt lợn lên cao cũng khuyến khích người chăn nuôi đầu tư nuôi lợn sẽ dần bù đắp sản lượng thiếu hụt.

Song, việc tái đàn cũng đòi hỏi vài tháng mới có sản phẩm cung cấp cho thị trường, trong khi ngày Tết đã cận kề. Ông Đông cho biết thêm, giá thịt lợn ở trong nước cao sẽ kích thích các doanh nghiệp nhập khẩu tăng cường nhập khẩu thịt lợn an toàn sẽ góp phần giảm áp lực nhu cầu thịt lợn.

Tình hình thịt lợn ở Việt Nam đang thiếu hụt nghiêm trọng, song “chưa là gì” so với “cơn khát” thịt lợn ở thị trường tỷ dân là nước láng giềng Trung Quốc. Do vậy đã có thông tin nhiều thương lái Việt Nam gom lợn xuất khẩu sang nước bạn.

Về vấn đề này, ông Trần Hữu Linh, Tổng Cục trưởng Tổng Cục Quản lý thị trường khẳng định, không có bằng chứng cho thấy có việc “gom” lợn xuất khẩu sang Trung Quốc. Các Cục Quản lý thị trường các tỉnh có đường biên giới giáp với Trung Quốc như Quảng Ninh, Cao Bằng, Lạng Sơn, Lào Cai, Điện Biên, Lai Châu cũng cam kết quản lý chặt chẽ, xử lý thích đáng các trường hợp thu gom lợn xuất khẩu và đến nay mới chỉ phát hiện các vụ nhỏ lẻ với số lượng không đáng kể.

Nỗi lo mâm cỗ Tết

Giá cả thịt lợn tăng cao khiến giá gia cầm, trứng, tôm cá cũng tăng nhẹ. Ở đây, bên cạnh người dân có nhu cầu chuyển mạnh sang ăn các loại gia cầm, thủy, hải sản này nhằm tiết kiệm túi tiền thì còn là tâm lý, thủ thuật bán hàng “té nước theo mưa” của tư thương.

Tuy đã qua mức lịch sử nhưng thịt lợn hiện vẫn đang có giá khá cao và có xu hướng tăng thêm dịp cận tết.

Để mâm cỗ ngày Tết của mọi nhà không quá “lèo tèo”, bên cạnh sự khéo léo của các bà nội trợ, cần có giải pháp căn cơ của các cơ quan chức năng. Chuyên gia kinh tế Vũ Minh Phú cho rằng, muốn ổn định cung cầu cũng như các thực phẩm thiết yếu khác nhằm kiềm chế giá cả, nhất là sự gia tăng đột biến một số mặt hàng thực phẩm ngày Tết, cần hạn chế lưu thông qua các khâu trung gian, chiết khấu cao ở khâu bán lẻ khiến giá bị đẩy cao đến mức vô lý, mang lại lợi nhuận cao cho một nhóm người thì cần thí điểm thành lập Sàn giao dịch thịt lợn khu vực phía Nam, nếu hiệu quả sẽ nhân rộng ra cả nước.

Vẫn theo ông Phú, các cơ quan chức năng phải nắm vững tổng đàn lợn quốc gia, giám sát chặt chẽ việc tái đàn, nhất là khu vực hộ gia đình để bảo đảm nguồn cung thịt lợn trước trong và sau Tết. Khuyến khích phát triển mạnh chăn nuôi gia súc, gia cầm, đánh bắt thủy, hải sản để bù đắp phần thiếu hụt thịt lợn; khuyến khích nhập khẩu thịt đi đôi với quản lý chặt chẽ chất lượng để bảo đảm quyền lợi của người tiêu dùng. Hạn chế tình trạng “găm” hàng chờ giá cao hoặc thao túng giá cả làm rối loạn thị trường và ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân.

Trong khi các cơ quan chức năng vẫn đang “loay hoay” với bài toán nguồn cung, việc tái đàn và các giải pháp ngắn hạn, trung hạn, thì nỗi lo mâm cỗ Tết trở thành ám ảnh với nhiều người, nhất là công nhân lao động. Thu nhập của hầu hết công nhân lao động chưa cao, nhu cầu tiêu dùng không giảm, các hóa đơn đến kỳ vẫn phải thanh toán, trong khi giá thịt lợn, thực phẩm lại tăng cao, có nơi đã tăng gấp đôi, khiến đời sống người dân và công nhân lao động ngày thường đã phải “thắt lưng buộc bụng”, đến Tết thì thực sự trở thành nỗi “ác mộng”.

Anh Dương Thuận, công nhân Công ty May TNG Thái Nguyên cho biết, trước đây chi tiêu cho thực phẩm của anh và gia đình đã chiếm khoảng 20% thu nhập; nay giá thịt lợn tăng cao, anh phải chi tiêu “rón rén” hơn và chuyển sang ăn cá, trứng để giảm bớt chi tiêu mà vẫn bảo đảm dinh dưỡng. Tuy nhiên, đó là với người lớn, con gái nhỏ của anh thì vẫn phải cho cháu ăn các món yêu thích từ thịt lợn; do đó, dù chưa ghi chép, tính toán chi tiết, nhưng phần chi cho thực phẩm của gia đình anh hàng tháng chắc chắn phải chiếm tới ít nhất 30%.

Nhiều công nhân lao động còn có nỗi lo về quê, mua sắm quà Tết cho người thân... Tất cả trông vào đồng lương "èo uột". Khi giá thành ngày càng tăng, các nhu cầu khác không giảm thì mâm cỗ của họ chắc chắn phải “teo tóp hơn”.

Trở lại với anh Dương Thuận, gia đình bố mẹ anh ở Tây Nguyên, quê ngoại ở Hà Tĩnh, mọi năm nghỉ Tết anh bố trí đi một vòng hai địa chỉ trên, nhưng năm nay có lẽ anh đành phải gác lại nhu cầu sum họp. “Nếu lại đi như mọi năm thì chẳng còn tiền đâu mua sắm Tết. Dự tính Tết này chi cho việc ăn uống đã phải tốn gần gấp đôi. Thôi thì chờ năm sau tính tiếp vậy”, anh nói vẻ ngậm ngùi.