Xóm trọ công nhân tại thôn Nhuế, xã Kim Chung, huyện Đông Anh, Hà Nội - Ảnh: M.K

Nguy cơ tiềm ẩn khi làm ca đêm

Đối với những người đã và đang làm công nhân, việc đi làm theo ca là điều hết sức bình thường. Việc điều phối công nhân làm theo ca giúp các doanh nghiệp đảm bảo năng suất lao động, tiến độ đơn hàng, từ đó đem lại lợi nhuận kinh tế.

Ca đêm (ca 3), thông thường bắt đầu vào lúc 22h và kết thúc vào 6h sáng hôm sau. Đây là ca làm việc khiến nhiều công nhân không khỏi băn khoăn, bởi bên cạnh chế độ cao hơn các ca làm việc khác, thì người lao động cũng phải đối mặt với những vấn đề liên quan đến sức khoẻ.

Chị Bùi Phương Hà, công nhân tại Doanh nghiệp Chế xuất Nitori Furniture Việt Nam chia sẻ: “Trước đây khi còn làm ở công ty cũ, cứ 1 tháng chúng tôi sẽ có 2 tuần làm ca đêm. Làm xong về ngủ li bì, tối tỉnh táo lại đi làm tiếp. Nhưng vào mùa hè, ở xóm trọ nóng nực có khi cũng không ngủ được. Đến đêm đi làm sẽ rất buồn ngủ, mệt mỏi. Thậm chí có trường hợp đang giữa ca nhưng mệt mỏi quá phải xin nghỉ”.

Anh Nguyễn Thế Vượng, công nhân Công ty TNHH Sản xuất phụ tùng Yamaha Motor Việt Nam cho biết: “Thời gian làm đêm có cảm giác dài hơn ban ngày. Ngoài mệt mỏi, buồn ngủ thì việc ăn uống vào ban đêm cũng sai với đồng hồ sinh học của cơ thể nên còn ảnh hưởng đến dạ dày”.

Theo nghiên cứu của Tiến sĩ Vũ Xuân Trung - Giám đốc Trung tâm Sức khoẻ nghề nghiệp, Viện Khoa học An toàn và Vệ sinh lao động, làm ca đêm có nguy cơ dẫn đến mệt mỏi kéo dài, không linh hoạt, làm giảm năng suất lao động, thậm chí dễ bị tai nạn lao động. Những người làm ca đêm kéo dài thường tăng nguy cơ mắc bệnh đau dạ dày, tá tràng; các bệnh tim mạch và bệnh chuyển hoá; tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới và ung thư vú ở nữ giới. Ngoài ra, làm ca đêm cũng khiến mỗi cá nhân bị hạn chế các mối quan hệ với người thân, bạn bè.

Để tránh bị làm phiền giấc ngủ sau ca làm việc ban đêm, nhiều công nhân đã ghi rõ thông báo ở ngoài cửa phòng trọ như thế này! - Ảnh: M.K

Để đảm bảo sức khoẻ khi làm ca đêm, nhiều công nhân cũng đã có những kinh nghiệm cho riêng mình. Tuy nhiên, cũng chỉ dừng lại ở khía cạnh ăn uống và ngủ nghỉ. Chị Nguyễn Thị Nhung (32 tuổi), công nhân Công ty TNHH Sản xuất phụ tùng Yamaha Motor Việt Nam chia sẻ: “Kinh nghiệm của cá nhân tôi là ngủ đủ giấc. Một ngày ít nhất phải ngủ 7 tiếng. Ăn uống đầy đủ. 6h sáng tan ca, đầu tiên phải ăn sáng, sau đó tắm giặt xong thì đi ngủ. Đến trưa phải dậy ăn tiếp rồi đi ngủ đến khoảng 16-17h chiều dậy. Thế là đảm bảo sức khoẻ cho ca làm việc ban đêm”.

Còn anh Nguyễn Thế Vượng lại có thói quen: “Sau khi tan ca đêm về thì ăn sáng, sau đó ngủ một mạch đến qua buổi trưa, khoảng 14h-15h dậy tắm rửa, chuẩn bị bữa ăn tối. Trước khi đi làm ca đêm sẽ ngủ 1-2 tiếng nữa. Nhiều khi còn phải sử dụng các loại nước tăng lực, cà phê, nước chè để giúp tỉnh táo hơn”.

Những lưu ý để đảm bảo sức khoẻ làm việc ca đêm

Vẫn theo Tiến sĩ Vũ Xuân Trung: “Làm ca đêm dẫn đến sự thay đổi đồng hồ sinh học của cơ thể theo nhịp ngày đêm, ảnh hưởng nhiều đến giấc ngủ và các thói quen sinh hoạt, cho nên sức khoẻ của người lao động cũng sẽ bị ảnh hưởng. Vì vậy, người lao động cần chú ý chăm sóc cơ thể nhằm hạn chế mức độ ảnh hưởng, từ đó đảm bảo sức khoẻ để làm việc hiệu quả, an toàn”.

Ông Trung cũng đưa ra một số biện pháp để đảm bảo sức khoẻ làm việc ca đêm, cụ thể như sau:

Ngủ đủ giấc

Bố trí thời gian ngủ sau ca làm việc một cách hợp lý. Người lao động cần ngủ 5-6 tiếng vào buổi sáng sau ca làm việc và 2 tiếng trước khi bắt đầu ca làm việc mới. Để đảm bảo giấc ngủ không bị gián đoạn, cần tạo ra môi trường mát mẻ, yên tĩnh, có thông báo để tránh bị làm phiền.

Tập thể dục

Nên tập thể dục tối thiểu 30 phút/ngày (có thể chia nhỏ thành 3 lần tập), đều đặn 4-5 ngày trong tuần để tăng cường thể lực, cải thiện lưu thông máu, giảm căng thẳng cơ bắp... Nên tập trước khi vào ca, hoặc sau khi tan ca. Tuy nhiên tránh tập thể dục gần giờ ngủ.

Bố trí thời gian các bữa ăn hợp lý

Buổi sáng, sau khi tan ca cần phải ăn để bổ sung năng lượng cho một đêm làm việc vất vả. Tuy nhiên không nên ăn quá no hoặc quá ít, ảnh hưởng đến giấc ngủ.

Buổi trưa là bữa chính, cần ăn đủ chất với các thực phẩm giàu đạm ăn kèm rau, hoa quả. Tuyệt đối không nên bỏ bữa trưa.

Buổi tối, trước khi vào ca đêm, nên ăn bữa chính với đầy đủ dinh dưỡng cần thiết như chất bột, chất béo, chất đạm, rau củ quả, sữa… Ngoài ra, có thể uống 1 tách cà phê hoặc trà trước khi vào ca để giữ tỉnh táo. Tuy nhiên không nên uống vào khoảng thời gian từ 1h-3h vì nó có thể gây cảm giác khó ngủ khi tan ca.

Bữa ăn giữa ca cũng rất quan trọng, bổ sung năng lượng cần thiết cho hoạt động của cơ thể.

Lựa chọn đồ ăn, thức uống hợp lý vào ban ngày

Sử dụng các đồ ăn giàu tryptophan (sữa, sữa chua, kem, bánh, chuối, thịt gia cầm…) sẽ làm giấc ngủ sau ca làm việc sâu hơn. Ngoài ra, các thực phẩm giàu protein có trong thịt nạc, trứng, sữa, đậu… giúp bổ sung protein. Hạn chế thức ăn quá nhiều chất béo.

Bổ sung các loại thực phẩm chứa vitamin A cho đôi mắt sáng khoẻ, có trong lòng đỏ trứng gà, cá, cà rốt, cà chua, khoai lang…

Bổ sung các loại Vitamin B1, B2 có trong ngũ cốc, chuối, rau dền…, giúp tinh thần thoải mái, làm việc hiệu quả .

Vitamin C có trong các loại hoa quả giúp tăng sức đề kháng.

Uống nhiều nước trong ngày.

Không sử dụng đồ ăn, uống có chứa cafein như cà phê, sô cô la…, không hút thuốc.

Hạn chế sử dụng các loại đồ uống trước khi đi ngủ, đặc biệt tránh uống rượu, bia.

Bố trí thời gian làm việc hợp lý

Có chế độ chuyển ca hợp lý để hạn chế sự thay đổi nhịp sinh học. Trong ca làm việc, nếu có thể nên bố trí thời gian ngủ khoảng 10-20 phút.