Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần In Công đoàn Việt Nam thăm hỏi, trao đổi bữa ăn ca của người lao động. Ảnh: Nguyễn Tuấn.

Dinh dưỡng và an toàn thực phẩm (ATTP) BAC của NLĐ

Theo các nghiên cứu, nhu cầu các chất dinh dưỡng tùy thuộc theo tuổi, giới tính, mức độ lao động và tình trạng sinh lý. Chế độ ăn thiếu năng lượng, cơ thể sẽ mệt mỏi, năng suất lao động thấp, nếu kéo dài cơ thể dễ bị suy dinh dưỡng. Với đối tượng là công nhân làm việc trong các KCN, nhà máy, đặc biệt trong ngành: Giày da, may mặc, thủy sản, chế biến gỗ... thì mức độ hoạt động thể lực là trung bình nặng.

Một chế độ ăn đảm bảo đủ nhu cầu về năng lượng và các chất dinh dưỡng thì ngũ cốc chỉ nên chiếm 55 đến 65% tổng năng lượng khẩu phần, phần còn lại do các chất béo cung cấp chiếm 20 đến 25% và 15 đến 20% là từ chất đạm. Do vậy, ở độ tuổi 20 đến 40 đối với nữ, trong tình trạng sinh lý bình thường (tức là không có thai, không nuôi con bú) và nam giới thì nhu cầu về năng lượng, các chất dinh dưỡng như sau: Từ 20 đến 29 tuổi, cần 2.100 đến 2.300 Kcal/ngày đối với nữ và 2.600 đến 2.900 Kcal/ngày đối với nam. Từ 30 đến 49 tuổi, cần 2.000 đến 2.300 Kcal/ngày đối với nữ và 2.300 đến 2.600 Kcal/ngày đối với nam. Nam giới cũng cần khoảng 70 gam chất đạm/ngày, nữ giới cần và 60 gam chất đạm/ngày. Nhu cầu về chất béo với nam là 60 đến 70 gam/người/ngày, với nữ là 45 đến 55 gam/người/ngày.

Tại Việt Nam, chất lượng dinh dưỡng và ATTP BAC là một vấn đề rất lớn, ngoài ra còn là vấn đề khẩu vị, văn hóa ẩm thực. Do đó, việc đánh giá chất lượng dinh dưỡng, ATTP là không đơn giản do sự đa dạng của các BAC, nhất là ở các ngành đang sử dụng nhiều lao động như: Da giày, dệt may, điện tử, chế biến thủy sản,... hoặc những ngành nghề lao động phân tán, nơi làm việc chật hẹp, thiếu khả năng bố trí ăn ca tại chỗ, chỗ ăn không đảm bảo vệ sinh, dụng cụ nấu ăn tạm bợ, người nấu ăn thiếu kiến thức, kỹ năng...

Theo kết quả đánh giá BAC thực tế, nhiều doanh nghiệp đang cung cấp cho NLĐ ở một số ngành sản xuất chưa bảo đảm nhu cầu dinh dưỡng tối thiểu, chưa cân đối giữa các thành phần thức ăn và nhất là chưa đáp ứng đủ về vitamin và vi lượng. Có nhiều khẩu phần ăn trung bình của NLĐ ở mức 677±218 Kcal ở ngành Dệt may và Da giày, chưa đáp ứng được nhu cầu năng lượng thực tế BAC của NLĐ (mức trung bình phải đạt 857±172 Kcal).

Từ đó, dẫn đến tỷ lệ NLĐ mắc các bệnh liên quan đến dinh dưỡng khá cao, như thiếu năng lượng trường diễn (19,5%); thiếu máu (17,3%); 15,7% có chỉ số ferritin huyết thanh giảm (thiếu sắt), trong đó 34,4% đối tượng có dự trữ sắt cạn kiệt; giảm protein máu (9,3%); đường huyết tăng (7,9%); mắc bệnh chuyển hóa (29,1% tỷ lệ công nhân bị giảm cholesterol và 20,3% có lượng cholesterol tăng), cho thấy có liên quan đến mất cân bằng dinh dưỡng…

Công nhân làm việc trong ngành: Giày da, may mặc, thủy sản, chế biến gỗ... có mức độ hoạt động thể lực trung bình nặng. Do vậy, chế độ ăn cần đảm bảo đủ nhu cầu về năng lượng và các chất dinh dưỡng. Trong ảnh: Công nhân kiểm tra sản phẩm tại Công ty TNHH JMC Việt Nam (Bắc Giang). Ảnh: Minh Thu.

Ngoài ra, một vấn đề rất lớn hiện nay là ATTP. Một kết quả khảo sát cũng cho thấy chất lượng môi trường bếp ăn của NLĐ còn nhiều hạn chế. Ví dụ, cũng tại hai ngành Dệt may và Da giày, có 68,7% vi phạm tiêu chuẩn vệ sinh về vi khí hậu; 77,8% có tổng nấm và 79,5% có tổng vi khí hậu vượt tiêu chuẩn cho phép; 18,8% cơ sở bị ảnh hưởng do ô nhiễm môi trường xung quanh.

Chỉ có 19,6% bếp ăn có đủ thiết bị dụng cụ giám sát chất lượng ATTP và đánh giá được chỉ tiêu chất lượng an toàn chủ yếu của thực phẩm; tỷ lệ các cơ sở, chủ cơ sở và người trực tiếp sản xuất ở các bếp ăn được tập huấn, khám sức khỏe (đã được cấp chứng nhận) đạt khá cao, trên dưới 95%. Số cơ sở có nơi chế biến thức ăn đảm bảo theo nguyên tắc một chiều chung cho cả 2 ngành là 55,6%.

Yêu cầu về chất lượng BAC cho NLĐ

Môi trường làm việc công nghiệp hiện ngày càng có nhiều yếu tố bất lợi như: Nóng, thiếu sáng, bụi, ồn, hơi khí độc. Bên cạnh đó, tính chất công việc đơn điệu, thao tác lặp đi lặp lại, tư thế làm việc gò bò (ngồi nhiều hoặc đứng nhiều) không thuận lợi... đã ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và tâm sinh lý của NLĐ, dẫn đến mắc các bệnh nghề nghiệp, bệnh liên quan đến nghề nghiệp.

Hầu hết các ngành đều có gánh nặng thể lực ở mức nặng nhọc, nhất là ở các ngành sử dụng nhiều lao động, như: Điện tử, dệt may, da giày, thủy sản, chế biến gỗ đều ở mức nặng hay rất nặng ở các ngành khai thác mỏ, xây dựng, cơ khí, sản xuất vật liệu xây dựng, điện…. Gánh nặng căng thẳng ở mức căng thẳng cao đến rất cao.

Các công việc nặng nhọc và tiêu tốn nhiều calo tập trung vào các nhóm ngành thâm dụng lao động; trong ngành xây dựng, hóa chất, khai thác mỏ, có nhiều công việc nặng đòi hỏi thể lực tốt và có liên quan đến các yếu tố có hại như nóng, thiếu sáng, bụi, ồn, hơi khí độc… nên vấn đề tiêu hao năng lượng của NLĐ thay đổi tùy theo cường độ lao động, thời gian lao động, tính chất cơ giới hóa và tự động hóa quá trình sản xuất.

Do đó dinh dưỡng hợp lý ở NLĐ cần: (i). Đáp ứng nhu cầu năng lượng theo từng loại lao động; (ii). Đáp ứng đủ nhu cầu các chất dinh dưỡng; và (iii). Thực hiện một chế độ ăn hợp lý.

Việc đánh giá chất lượng dinh dưỡng, an toàn thực phẩm là không đơn giản do sự đa dạng của các bữa ăn ca, nhất là ở các ngành đang sử dụng nhiều lao động như: Da giày, dệt may, điện tử, chế biến thủy sản... Trong ảnh: Chế biến cá tra xuất khẩu tại Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu thủy sản Cần Thơ. Ảnh: Mỹ Thanh.

Một số nhiệm vụ và giải pháp

Ban Chấp hành Tổng LĐLĐ Việt Nam khóa XII đã có kết luận việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 7c/NQ-BCH ngày 25/02/2016 về “Chất lượng BAC của NLĐ”, trong đó đã chỉ đạo các các cấp Công đoàn quyết tâm thực hiện có hiệu quả, tạo chuyển biến sâu sắc, toàn diện các mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp đã nêu trong Nghị quyết 7c.

Ngoài ra, các CĐCS cần thương lượng để bắt buộc người sử dụng lao động phải cung cấp BAC đủ dinh dưỡng, bao gồm cả ăn trưa và ăn tối mới được tổ chức làm thêm đến 60 giờ/tuần và 300 giờ/năm. Các cơ quan quản lý, Công đoàn và các hiệp hội ngành nghề cần có những chương trình phối hợp để các nhà mua hàng quan tâm đến BAC đủ dinh dưỡng, là một yếu tố của việc làm bền vững, việc làm nhân văn; cùng đấu tranh, đàm phán để tăng giá trị cho khâu gia công sản phẩm, hàng hóa và chế biến trong chuỗi cung ứng, để các doanh nghiệp, chủ sử dụng lao động có điều kiện chăm lo cả tiền lương, bữa ăn và các điều kiện phúc lợi khác cho NLĐ.

Vì mục tiêu bảo vệ sức khỏe, tính mạng NLĐ, bảo vệ và phát triển nguồn nhân lực, Viện Khoa học An toàn và Vệ sinh lao động đã tiến hành nghiên cứu đề tài độc lập cấp Nhà nước: “Đánh giá gánh nặng lao động, nhu cầu dinh dưỡng, khẩu phần và xây dựng bộ tiêu chí về dinh dưỡng và an toàn thực phẩm BAC cho NLĐ một số ngành nghề”.

Trên cơ sở các kết quả khảo sát, Viện đã xây dựng được 36 Bộ thực đơn và đánh giá thử nghiệm. Kết quả thử nghiệm trong 3 tháng cho thấy Bộ thực đơn là khả thi, dễ áp dụng, đáp ứng nhu cầu năng lượng tối thiểu, đồng thời cũng cho thấy bước đầu sức khỏe của NLĐ được cải thiện.

Viện cũng xây dựng và đề xuất một số giải pháp cải thiện điều kiện lao động, Bộ tiêu chí về sức khỏe dinh dưỡng và Bộ tiêu chí về ATVSTP, trong đó có đề xuất về nhu cầu khuyến nghị năng lượng BAC cho NLĐ hai ngành Dệt may và Da giày cũng đang được biên tập thành tài liệu hướng dẫn để phổ biến và áp dụng rộng rãi, làm cơ sở cho các cấp Công đoàn thương lượng, giám sát.

Tạo dựng, củng cố niềm tự hào của đoàn viên đối với tổ chức Công đoàn Suốt chiều dài lịch sử, Công đoàn Việt Nam thường xuyên đúc rút những thành tựu, bài học kinh nghiệm để đáp ứng yêu cầu ...

Vai trò của Công đoàn trong hướng dẫn, tư vấn giao kết và thực hiện hợp đồng lao động Những năm qua, Tổng LĐLĐ Việt Nam luôn đặt trọng tâm đến việc đại diện, chăm lo lợi ích đoàn viên, người lao động (NLĐ), ...

Nghiên cứu khoa học của tổ chức Công đoàn kết quả và một số vấn đề đặt ra Nghị quyết số 01/NQ-ĐCT ngày 18/9/2015 của Đoàn Chủ tịch Tổng Liên đoàn (TLĐ) về “Đẩy mạnh công tác nghiên cứu lý luận, hoạt động ...