Theo Tổng cục Thống kê, cả nước có gần 118.000 lao động bị mất việc tại các doanh nghiệp trong quý 4-2022, sang quý 1-2023, con số này lại tăng thêm và gần 149.000 lao động không còn việc làm! Trong đó 55,2% lao động bị mất việc thuộc các ngành dệt may, da giày, sản xuất linh kiện và sản phẩm điện tử, tập trung ở một số tỉnh có nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất, như Đồng Nai khoảng 32.600 người, Bình Dương khoảng 21.700 người, Bắc Ninh khoảng 14.000 người, Bắc Giang khoảng 7.700 người…

Công ty được xem thu hút lao động hàng đầu Việt Nam và luôn có nhiều đơn hàng “làm không hết việc” như PouYuen thời gian qua cũng phải cắt giảm hơn 7000 lao động, điều chưa từng thấy trong hàng chục năm qua. Tình hình căng đến mức như báo chí dẫn lời một chủ nhà trọ ở “thủ phủ” trên “Trong 15 năm kinh doanh phòng trọ, đây là lần đầu dãy trọ của tôi có phòng trống. Trước đây, công nhân muốn thuê trọ chỗ phải đặt cọc giữ phòng, chủ nhà kén khách nên tìm hiểu về tính cách, thái độ, đạo đức, công việc của khách rồi mới cho thuê”. Còn bây giờ, làm cách nào thì nhiều dãy trọ vẫn trống trơn vì không có việc làm thì còn ai trọ ở đây?

Phó Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội TP.HCM Nguyễn Văn Lâm nhận định, thị trường lao động thời gian tới ở nơi từng thu hút nhiều lao động nhất nước này sẽ trầm lắng hơn. Cũng khó mà khác khi tình hình cả thế giới này vẫn đang khó khăn vì kinh tế suy giảm, chiến tranh một số nơi vẫn tiếp diễn, phục hồi sau dịch không như mong muốn và đơn hàng trong nước thiếu, xuất khẩu giảm. Nhiều bộ cũng đã ra tay, Tổng LĐLĐ Việt Nam cũng sớm vào cuộc nhưng vẫn phải phụ thuộc vào sức khỏe của doanh nghiệp, đầu ra của sản phẩm và nhu cầu của thị trường thế giới. Khi những thứ đó chưa được cải thiện thì chấp nhận, chịu đựng và thắt lưng buộc bụng cho qua những ngày tháng này vẫn là biện pháp khả thi nhất.

Đây là tình cảnh của một cặp vợ chồng ở “thủ phủ” đang phải xuôi ngược tìm việc “Chị Liên mất việc cách đây 2 năm, nay đến lượt anh Truyền nằm trong danh sách phải chấm dứt hợp đồng lao động. Vợ chồng anh Truyền chở nhau đi khắp TP.HCM xin việc mong được tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội để giữ lương hưu khi về già. Hễ nghe ở đâu có tuyển, anh bỏ cả bữa cơm chạy đến. Ngặt nỗi hai vợ chồng lớn tuổi nên không thể đáp ứng được điều kiện về độ tuổi. Cuối cùng, hai vợ chồng quyết định về quê làm nông”. "Trước mắt sẽ về ở tạm nhà cậu em, chứ ở quê thì cũng không có nhà cửa gì cả", anh Truyền nói, ngước mặt nhìn lên trời”. Nhưng có nhìn lên trời hay xuống đất thì cũng phải trông vào thực tại, nơi mà cơm áo không đùa với bất cứ ai.

Hỗ trợ cho hàng ngàn lao động gặp khó khăn, thiếu việc làm, mất thu nhập và ráo riết tìm cho họ nơi làm khác là điều mà khá nhiều nơi, nhiều ngành đang nỗ lực. Tuy nhiên, khó khăn chung và nhiều nơi tương tự thế đang là rào cản khá lớn để những ngày tới bớt chông chênh hơn. Trong tình cảnh này thì một giải pháp tổng thể, khả thi hơn như Đề án ban hành chính sách hỗ trợ người lao động mà Chính phủ đã giao cho Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội chủ trì đang được mong chờ sớm thực thi hiệu quả. Khung cảnh “thủ phủ nhà trọ” tấp nập như xưa giờ đây không chỉ là mơ ước của chủ nhà, người thuê mà với những tác động đã rõ, chúng ta cũng hy vọng viễn cảnh ấy mau trở lại.

HÀ PHAN