Trợ giúp NLĐ giải quyết các vấn đề trong cuộc sống và vai trò của nhân viên công tác xã hội. Ảnh minh họa (Nguồn: laodongxahoi.net)

Khả năng đáp ứng nhu cầu của xã hội

Theo Hiệp hội Các nhà công tác xã hội chuyên nghiệp quốc tế - IASW, nhân viên xã hội là người được đào tạo và trang bị các kiến thức và kỹ năng trong công tác xã hội, họ có nhiệm vụ: Trợ giúp các đối tượng nâng cao khả năng giải quyết và đối phó với vấn đề trong cuộc sống; tạo cơ hội để các đối tượng tiếp cận được nguồn lực cần thiết; thúc đẩy sự tương tác giữa các cá nhân, giữa cá nhân với môi trường tạo ảnh hưởng tới chính sách xã hội, các cơ quan, tổ chức vì lợi ích của cá nhân, gia đình, nhóm và cộng đồng thông qua hoạt động nghiên cứu và hoạt động thực tiễn.

Quyết định số 112/QĐ-TTg ngày 22/1/2021 của Thủ tướng Chính phủ về Ban hành chương trình phát triển công tác xã hội giai đoạn 2021-2030 đã đề ra mục tiêu tiếp tục đẩy mạnh phát triển công tác xã hội tại các ngành, các cấp, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước theo từng giai đoạn; đảm bảo nâng cao nhận thức của toàn xã hội về công tác xã hội; đẩy mạnh xã hội hóa, nâng cao chất lượng dịch vụ công tác xã hội trên các lĩnh vực, đáp ứng nhu cầu cung cấp dịch vụ công tác xã hội của người dân, hướng tới mục tiêu phát triển xã hội công bằng và hiệu quả.

Đối với NLĐ, đặc biệt là NLĐ trong các khu công nghiệp, hoạt động công tác xã hội là quá trình trợ giúp chuyên nghiệp của nhân viên công tác xã hội nhằm giúp cho các cá nhân, nhóm NLĐ trong các khu công nghiệp và gia đình của họ trong việc nâng cao năng lực thực hiện các chức năng xã hội, hỗ trợ giải quyết những khó khăn trong công việc và cuộc sống. Bên cạnh đó, nhân viên công tác xã hội cũng tham gia vào quá trình thúc đẩy môi trường làm việc, môi trường xã hội về mặt chính sách, nguồn lực và các mô hình dịch vụ xã hội dành cho NLĐ trong các khu công nghiệp đối phó với những vấn đề xã hội nảy sinh, góp phần đảm bảo an sinh và công bằng xã hội đối với NLĐ.

Chức năng của nhân viên công tác xã hội đối với NLĐ

Chức năng phòng ngừa: là chức năng mang tính hướng dẫn, giúp đỡ người lao động ngăn ngừa những vấn đề tiêu cực có thể xảy ra bằng các công cụ dự phòng như đưa ra các chương trình, dịch vụ trước khi có vấn đề.

Chức năng trị liệu: thông qua các hoạt động can thiệp của nhân viên công tác xã hội trong việc cung cấp các dịch vụ giúp cho NLĐ loại trừ, giảm bớt và giải quyết những vấn đề khó khăn mà NLĐ đã và đang gặp phải.

Nhân viên Phòng Công tác xã hội Bệnh viện Nhi Trung Ương tham vấn tâm lý cho NLĐ có con đang điều trị tại bệnh viện. Nguồn: edu.vn

Chức năng phục hồi: là việc khôi phục lại chức năng hoạt động (thực thể, tâm lý, xã hội) cho những NLĐ đã và đang bị suy giảm. Hoạt động phục hồi giúp cho NLĐ trở lại cuộc sống bình thường, hòa nhập cộng đồng.

Chức năng phát triển: nhân viên công tác xã hội không chỉ quan tâm đến việc phòng ngừa và giải quyết các vấn đề mà còn phát huy tiềm năng để nâng cao năng lực và tự lực của NLĐ. Chức năng phát triển giúp NLĐ phát triển thành con người mới toàn diện với đầy đủ năng lực về thể chất, tinh thần và sống có ích cho bản thân, gia đình và xã hội.

Vai trò của nhân viên công tác xã hội

Trong quá trình thực hiện các chức năng của mình đối với NLĐ trong các khu công nghiệp, nhân viên công tác xã hội có một số vai trò như sau:

Vai trò kết nối

Ở Việt Nam hiện nay, phần lớn NLĐ trong các khu công nghiệp đặc biệt là các khu công nghiệp lớn là lao động di cư từ khắp các nơi về làm việc. Do đó, một trong những nhu cầu rất lớn của NLĐ trong các khu công nghiệp là nhu cầu về nhà ở. Với mức thu nhập không cao, rất nhiều NLĐ trong các khu công nghiệp không có nơi ở cố định và không có hộ khẩu thường trú. Điều đó kéo theo những khó khăn đối với gia đình của họ trong việc tiếp cận các dịch vụ cơ bản như y tế và giáo dục. Với sự hoạt động tích cực và mạnh mẽ của tổ chức Công đoàn cũng như sự quan tâm của Nhà nước, hệ thống chính sách dành cho NLĐ, trong đó có lao động trong các khu công nghiệp ngày càng được cải thiện. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn còn rất nhiều NLĐ chưa thể hoặc chưa biết cách để có thể tiếp cận với các chính sách cũng như các nguồn lực hỗ trợ, chưa biết cách lựa chọn các dịch vụ phù hợp để có thể tiếp cận được các thông tin về việc làm, về đào tạo nâng cao tay nghề,…

Chính vì thế, bên cạnh hoạt động của tổ chức Công đoàn thì nhân viên công tác xã hội cũng có vai trò quan trọng trong việc kết nối NLĐ tại các khu công nghiệp với các nguồn lực. Để trợ giúp cho NLĐ trong các khu công nghiệp một cách hiệu quả, nhân viên công tác xã hội không thể hoạt động đơn lẻ mà cần phải liên kết mạng lưới song song với việc phối hợp cùng các ban ngành, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan cùng tham gia. Sự liên kết mạng lưới trong hoạt động trợ giúp là cơ sở để có thể thiết lập một hệ thống nguồn lực hỗ trợ giải quyết các vấn đề mà NLĐ gặp phải. Với việc am hiểu hệ thống pháp lý, chính sách và mạng lưới nguồn lực hỗ trợ, nhân viên công tác xã hội sẽ chia sẻ thông tin đến NLĐ. Bên cạnh đó, thông qua việc nắm bắt các thông tin, nhân viên công tác xã hội có khả năng giới thiệu NLĐ tiếp cận với các chính sách, dịch vụ, hay các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền. Nhân viên công tác xã hội thiết lập mạng lưới trợ giúp pháp lý ở các tuyến từ địa phương đến Trung ương có NLĐ trong các khu công nghiệp sinh sống và làm việc. Khi NLĐ có nhu cầu, nhân viên công tác xã hội sẽ kết nối NLĐ đến các trung tâm để tiếp nhận sự hỗ trợ.

NLĐ Công ty TNHH Pousung Việt Nam (Đồng Nai) tham gia các buổi tuyên truyền tư vấn pháp luật. Ảnh: Hà Anh Chiến.

Tuyên truyền, giáo dục

Một trong những điểm yếu của NLĐ hiện này là thiếu kiến thức cũng như kỹ năng về phòng ngừa và giải quyết các vấn đề mà bản thân và gia đình có thể gặp phải. Đối với nhiều NLĐ, do hiểu biết và nhận thức còn hạn chế nên chính bản thân họ cũng không nắm vững được các quyền lợi cũng như các chính sách được hưởng theo quy định dẫn đến chịu thiệt thòi hoặc không biết để đòi hỏi quyền lợi của mình. Nhân viên công tác xã hội có thể phối hợp với tổ chức Công đoàn và các trung tâm trợ giúp pháp lý đẩy mạnh truyền thông về các nội dung luật pháp cơ bản, các thủ tục trợ giúp pháp lý đến NLĐ trong các khu công nghiệp.

Với vai trò là người giáo dục, nhân viên công tác xã hội cung cấp, phổ biến các kiến thức và kỹ năng về các vấn đề mà NLĐ đã, đang và có thể gặp phải thông qua các hoạt động tập huấn hoặc giáo dục cộng đồng như phát tờ rơi hoặc tài liệu hướng dẫn có liên quan đến các loại tranh chấp và vấn đề phát sinh liên quan đến NLĐ tại các khu công nghiệp, phổ biến Luật Lao động, Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Công đoàn, . . . Nhờ đó, NLĐ tăng sự hiểu biết, tự tin để có thể tự mình nhìn nhận, đánh giá và phân tích vấn đề mà bản thân gặp phải. NLĐ có thể tự mình tìm kiếm nguồn lực cho vấn đề cần giải quyết.

Tham vấn, trị liệu tâm lý

Đối với NLĐ trong các khu công nghiệp, ngoài việc phải đối mặt với áp lực cuộc sống họ còn phải đối mặt với nhiều áp lực và khó khăn trong công việc. Chính vì thế, một trong những vấn đề mà NLĐ gặp phải chính là các vấn đề về tâm lý và mắc các bệnh về sức khỏe tâm thần. Với chức năng trị liệu tâm lý, khi NLĐ gặp phải các vấn đề về tâm lý, thông qua việc sử dụng các kỹ năng hoạt động tham vấn, nhân viên công tác xã hội giúp cho NLĐ có thể giải tỏa được sự căng thẳng, lo âu của mình. Nhân viên công tác xã hội đóng vai trò là người hỗ trợ chính về mặt tâm lý cho thân chủ là NLĐ. Thông qua các buổi tham vấn, trò chuyện, chia sẻ, nhân viên công tác xã hội hỗ trợ thân chủ tự nhận diện vấn đề của mình và xây dựng kế hoạch can thiệp phù hợp. Đối với những NLĐ gặp phải các vấn đề tâm lý nghiệm trọng, ngoài khả năng can thiệp, nhân viên công tác xã hội sẽ kết nối NLĐ đến bác sỹ tâm lý hoặc chuyên gia tâm lý cùng đồng hành hoặc sẽ giới thiệu đến các nguồn lực cần thiết khi NLĐ có nhu cầu.

Nhân viên công tác xã hội cũng đóng vai trò là người biện hộ hoặc vận động chính sách giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của NLĐ nói chung, người lao động trong các khu công nghiệp nói riêng để họ có thể tiếp cận và được hưởng các quyền lợi, chính sách của họ. Ảnh minh họa (Nguồn: laodongthudo.vn).

Vai trò biện hộ

Theo Hiệp hội Công tác xã hội, biện hộ là hoạt động thúc đẩy và bảo vệ quyền con người, nhằm đem lại công bằng xã hội cho tất cả mọi người. Khi hỗ trợ thân chủ là NLĐ, nhằm đảm bảo những quyền lợi, đại diện cho lợi ích của NLĐ, bày tỏ quan điểm và ước mong của NLĐ, đảm bảo công bằng và sự tham gia của NLĐ và gia đình của họ, nhân viên công tác xã hội có thể thay mặt thân chủ đề nghị các yêu cầu trợ giúp pháp lý khi NLĐ cần hỗ trợ. Bên cạnh đó, nhân viên công tác xã hội cũng đóng vai trò là người biện hộ hoặc vận động chính sách giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của NLĐ nói chung, NLĐ trong các khu công nghiệp nói riêng để họ có thể tiếp cận và được hưởng các quyền lợi, chính sách của họ, đặc biệt trong những trường hợp họ bị từ chối những dịch vụ, chính sách mà họ là đối tượng được hưởng.

Tài liệu tham khảo:

1. , “Role of Social Worker in Community Development”, International Research Journal of Social Sciences. Vol.5(10), 61-63, October (2016).

2. .

3. .

4. Jodi Jacobson,”Defining the Role and Contributions of Social Workers in the Advancement of Economic Stability and Capability of Individuals, Families, and Communities”, Center for Financial Security, Issue Brief 2011-5.4.

Công đoàn đề xuất những giải pháp hỗ trợ lao động thiếu, mất việc làm Dự báo tình hình sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp còn gặp khó khăn, đơn hàng sẽ tiếp tục bị cắt giảm có ...

Sớm nghiên cứu hỗ trợ đoàn viên và người lao động bị mất việc làm Thủ tướng Chính phủ đề nghị Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam sớm nghiên cứu sử dụng nguồn kinh phí công đoàn để hỗ ...

Nestlé Việt Nam hỗ trợ người có hoàn cảnh khó khăn và người lao động trong dịp Tết Hỗ trợ người có hoàn cảnh khó khăn và người lao động mỗi Tết đến Xuân về là chương trình chia sẻ yêu thương và ...