Chim Sâm cầm hồ Tây được dùng để tiến vua - Ảnh minh hoạ.

Sâm cầm Hồ Tây - món ăn tiến vua

Sâm cầm là giống chim nước sống ở các nước lạnh phía Bắc, mỗi khi đông về chúng di cư xuống phía Nam. Trên quãng đường di cư, Sâm cầm thường lưu trú lại miền Bắc nước ta trong một thời gian ngắn để bổ sung năng lượng, và hồ Tây là nơi những đàn Sâm cầm tìm đến. Hồ Tây trước đây có nhiều đầm sen, mùa thu hoa sen đã tàn, đài sen kết hạt. Sâm cầm thường tìm ăn hạt sen, nên thịt rất thơm ngon, hơn hẳn chim Sâm cầm ở các vùng khác. Bởi lẽ đó mà hình ảnh chim Sâm cầm đã trở thành một đặc trưng của hồ Tây mỗi độ thu về, và đi vào trong câu ca dao xưa: ”Dưa La, húng Láng, tương Bần; Cá rô đầm Sét, sâm cầm hồ Tây”.

Hình ảnh loài chim nước nhỏ bé này cũng đã đi vào tuyệt phẩm “Hà Nội mùa thu” của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn: “Hồ Tây chiều thu, mặt nước vàng lay bờ xa mời gọi. Màu sương thương nhớ, bầy sâm cầm nhỏ vỗ cánh mặt hồ…”

Sâm cầm hầm với hạt sen hồ Tây cùng các vị thuốc quý là món ăn được dùng để bồi bổ sức khoẻ - Ảnh minh hoạ

Giống chim nước này là một trong những món ăn ngon và quý của Hà Nội xưa. Thịt Sâm cầm rất bổ, có giá trị dinh dưỡng cao, thơm ngon, nên được ví như nhân sâm. Vì vậy mà hình thành nên cái tên Sâm cầm.

Do là món ăn bổ dưỡng và chỉ có vào mùa thu, nên Sâm cầm trở thành món thời trân của Hà Nội, được dùng để tiến vua.

Ngày nay, hồ Tây vắng bóng Sâm cầm mỗi khi thu về. Sâm cầm nấu với hạt sen Tây hồ cùng các vị thuốc quý khác đã trở thành một món đặc sản quý hiếm, không phải ai cũng có cơ hội được thưởng thức.

Khi các cánh đồng lúa chín vàng là thời điểm chim ngói về kiếm ăn - Ảnh minh hoạ.

Cơm mới chim ngói - món ngon ngày càng khó kiếm

Chim ngói cũng là một loài chim di cư, hàng năm bay xuống phía Nam để tránh rét. Vào đầu thu, khi những cánh đồng lúa chín vàng ươm cũng là lúc chim ngói về kiếm ăn. Khắp các cánh đồng miền Bắc, đâu cũng có thể bắt gặp chim ngói. Chim ngói ăn với gạo mới là một nét rất riêng của vùng đồng bằng Bắc bộ.

Hà Nội là đất Kẻ Chợ xưa, mọi sản vật của các vùng miền đều được đưa về đây. Mùa thu, chim ngói cùng gạo ngon mới thu hoạch ở các nơi đổ về, phục vụ nhu cầu ẩm thực có tiếng … của người Hà Thành.

Cơm mới chim ngói là món ăn ngon và bổ dưỡng - Ảnh minh hoạ.

Món ăn được nhiều gia đình xưa ưa thích là xôi chim ngói. Con chim ngói căng tròn béo núc vì nhặt lúa mới ngoài đồng được nhồi hạt sen, nấm hương, cốm vào bụng. Trõ xôi bắc lên bếp. Khi xôi đã chín, người nội trợ đặt xôi lên trên rồi đậy vung lại, để cho sức nóng của trõ xôi làm chín thịt. Lớp mỡ bên trong thịt chim chảy xuống phía dưới, tưới đẫm những hạt gạo nếp căng tròn như trứng kiến.

Chim ngói bây giờ cũng thưa dần, không còn nhiều như trước. Món ngon từ chim ngói cũng vắng bóng trên mâm cơm của các gia đình Hà Nội mỗi khi thu sang.

Tháng chín mưa rươi - món ngon nức tiếng mỗi độ thu về

Có lẽ ít có món ăn nào lại có sự ảnh hưởng mãnh liệt của thời tiết như món Rươi. Chả rươi, mắm rươi, ruốc rươi… không phải cứ muốn là xách tiền ra chợ mua về. Con rươi vốn không phải là sản vật sẵn có của Hà Nội.

Con rươi thuộc họ chân đốt, có nhiều ở các tỉnh miền biển như Đông Triều, Kiến An, Hải Phòng, Thái Bình… và cũng chỉ có vào một vài ngày thu ngắn ngủ.i Khi đơm được rươi và chuyển về Hà Nội, những gánh bán rươi vội vã toả ra các phố, bởi nếu không nhanh rươi sẽ ôi và chết nhiều, ăn mất ngon. Ngồi trong nhà, nghe thấy tiếng rao một năm chỉ xuất hiện vài lần: “Ai mưa rươi ra mua” mà ra chậm vài bước là gánh hàng rươi có khi đã đi đến cuối phố.

Rươi đúc trứng, món ngon của Hà Nội khi thu về - Ảnh minh hoạ.

Rươi có thể chế biến thành nhiều món ngon, và phổ thông nhất là trứng đúc rươi. Rươi mua về, ngâm nước ấm để “làm lông”, tức là loại bỏ hai hàng chân tí xíu chạy dọc thân rươi, rồi đem trộn với trứng, thịt băm, lá thìa là, thêm mắm muối gia vị rồi đổ vào chảo tráng như tráng trứng. Món ăn này sẽ không thể nổi vị nếu thiếu vài lát vỏ quýt thái mỏng. Cơm trắng nóng hổi ăn cùng miếng trứng đúc rươi thơm nức mũi trong những ngày thu se lạnh là một nét ẩm thực thú vị của người Hà Nội.