Nếu đi vào tìm hiểu cụ thể thì sẽ thấy những vi phạm về khai thác khoáng sản thể hiện ở rất nhiều mặt như: khai thác khi chưa được cấp phép, xác định trữ lượng không đúng quy định, ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường xảy ra sai sót, nợ thuế kéo dài, trốn thuế, công tác kiểm tra không đúng quy định, ...

Qua tìm hiểu và nhận định sẽ thấy các địa phương xảy ra sai phạm liên quan khai thác khoáng sản thì nhiều vẻ, nhiều nơi lặp lại nhưng vẫn chưa phải dày đặc nhưng với TKV thì phải nói là vi phạm rất nhiều và có thể nói là có hệ thống. Phân tích nguyên nhân sẽ thấy có ba lý do cơ bản dẫn đến vi phạm: quản lý tài chính, kế toán; quản lý đầu tư mua sắm tài sản, hàng hóa; sữa chữa tài sản cố định, thuê dịch vụ.

Nhưng nguyên nhân của mọi nguyên nhân vẫn là vấn đề con người trong công tác khai thác khoáng sản. Có thể thấy do những nguyên nhân như: năng lực lãnh đạo yếu kém, thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý, chưa coi trọng kỷ cương phép nước, công tác kiểm tra, thanh tra chưa tương xứng với việc xử lý trách nhiệm, đặc biệt là trách nhiệm cá nhân ... Việc kiện toàn bộ máy quản lý chưa kịp thời và kiên quyết. Việc quy trách nhiệm chưa thật cụ thể, khách quan, xử lý vi phạm kéo dài, chưa kiên quyết đúng mức, hoặc có khi chưa có chế tài đủ mạnh. Ở nơi này, nơi khác đã chưa đủ nghiêm khắc để răn đe, phòng ngừa sai phạm.

Từ đó, người viết bài này đề xuất một số ý kiến về khai thác khoáng sản như sau:

Về pháp lý, Luật Khoáng sản cần được vận dụng đúng, đủ, kịp thời, nếu thấy chưa đầy đủ thì phải bổ sung, thống nhất cao với các luật khác như Luật Hình sự, Luật Phòng chống tham nhũng.

Về quy hoạch, cần có quy hoạch tổng thể về khai thác tài nguyên khoáng sản ở tầm vĩ mô của quốc gia, ngành chức năng để làm định hướng cho các bộ, ngành và địa phương, cơ quan, đơn vị nào làm sai thì dựa vào đó để chấn chỉnh, quy rõ trách nhiệm để có cơ sở xử lý.

Đối với các địa phương, cần lập quy hoạch dài hạn và ngắn hạn trong khai thác khoáng sản, kèm theo kế hoạch, tầm nhìn, dự kiến sát hợp. Với một kế hoạch đã thành văn bản pháp quy thì ngay cả cơ quan Trung ương muốn có kế hoạch khai thác ở địa phương cũng phải tuân thủ quy hoạch này và không thể tùy tiện can thiệp vào kế hoạch, quy hoạch này, làm ảnh hưởng kế hoạch của địa phương.

Đặc biệt, cần tăng cường hơn nữa việc phân định trách nhiệm cá nhân, nhất là với người đứng đầu bộ, ngành, địa phương. Khi xử lý trách nhiệm về khai thác khoáng sản thì cần phải rõ ràng, đúng mức, không né tránh.

Khai thác khoáng sản là vấn đề quan trọng, nhạy cảm lại liên quan nhiều mặt của đời sống như tài nguyên, môi trường, dân sinh, ... ảnh hưởng trực tiếp và lâu dài đến các địa phương. Vì vậy, việc kiểm tra, kiểm soát cần được tăng cường và xử lý nghiêm túc để lập lại trật tự trong lĩnh vực này. Chống sai phạm là rất cần thiết và cấp bách nhưng phòng ngừa hiệu quả mới là phương sách lâu dài.

Nếu đồng tình với góc nhận định trong bài viết, bạn có thể mời tác giả Phạm Xuân Dũng một "ly cà phê" thông qua Ví MoMo bằng cách ấn vào nút “Buy me a coffee” ở bên dưới hoặc quét mã QR. “Buy me a coffee” Hoặc bạn cũng có thể tặng "ly cà phê" cho tác giả Phạm Xuân Dũng bằng cách chuyển khoản trực tiếp vào tài khoản của Tạp chí Lao động và Công đoàn, số tài khoản: 118000001631, Ngân hàng Vietinbank chi nhánh Hà Nội. Lưu ý, trước khi chuyển tiền, bạn đọc vui lòng gõ nội dung: "Tặng cà phê cho tác giả Phạm Xuân Dũng". Đọc cà phê tối, tặng "cà phê" là chương trình của Tạp chí Lao động và Công đoàn. Khi đọc các bài viết trên mục game doi thuong , nếu bạn đọc đồng cảm với góc nhìn của tác giả thì có thể mời người đó một "ly cà phê". Mỗi "ly cà phê" trị giá 23.000 đồng (1 USD).