Hội nghị cán bộ toàn quốc về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng tháng 12/2021. Ảnh: Phạm Cường (dangcongsan.vn)

Quan điểm của Lênin muốn xây dựng Đảng và Nhà nước trong sạch, vững mạnh thì bên cạnh sự tăng cường lãnh đạo, phải chú trọng công tác kiểm tra. Lênin chỉ ra rằng kiểm tra trước hết là chống bệnh quan liêu, tham nhũng và hối lộ.

Bởi vì: “ba kẻ thù chính đang đứng trước mỗi người, bất kể người đó làm việc gì, ở cương vị nào... kẻ thù thứ nhất - tính kiêu ngạo cộng sản chủ nghĩa; kẻ thù thứ hai - nạn mù chữ; kẻ thù thứ ba - nạn hối lộ”. Người cũng cực lực chống bệnh kiêu ngạo cộng sản, vô tổ chức, vô kỷ luật của những cán bộ, đảng viên thoái hóa, biến chất.

Căn bệnh này thể hiện: “Một người ở trong Đảng Cộng sản và chưa bị thanh trừng ra khỏi đảng, tưởng rằng chỉ bằng những pháp lệnh cộng sản là có thể giải quyết được tất cả mọi nhiệm vụ của mình” chủ yếu thông qua công tác giáo dục chính trị. Hoàn toàn không phải thế! Đấy chỉ là tính kiêu ngạo cộng sản chủ nghĩa mà thôi”. Nếu đã mắc những căn bệnh nói trên mà cứ cố tình che giấu, bưng bít, không chịu nhìn thẳng vào sự thật, nhận khuyết điểm để chữa trị thì theo Lênin tổ chức đảng sớm muộn khó lòng tồn tại.

Người đã phân tích: “Tất cả những đảng cách mạng đã bị tiêu vong cho tới nay, đều bị tiêu vong vì tự cao tự đại, vì không biết nhìn rõ cái gì tạo nên sức mạnh của mình, và vì sợ sệt không dám nói lên những nhược điểm của mình”. Người còn nói thêm: “Công khai thừa nhận sai lầm, tìm ra nguyên nhân sai lầm, phân tích hoàn cảnh đã đẻ ra sai lầm - đó là dấu hiệu chứng tỏ một đảng nghiêm túc, đó là đảng làm tròn những nghĩa vụ của mình, đó là giáo dục và huấn luyện giai cấp, rồi đến quần chúng”.

Kiểm tra không phải là chăm chăm “vạch lá tìm sâu”, nhìn đâu cũng thấy khuyết điểm

Thừa kế và sáng tạo về phương thức lãnh đạo, kiểm tra trong công tác Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có những quan điểm và chỉ đạo sáng suốt, kịp thời và khéo léo. Trong tác phẩm “Sửa đổi lề lối làm việc”, Người đã đề ra ba biện pháp then chốt trong công tác lãnh đạo Đảng: "1. Phải quyết định mọi vấn đề một cách cho đúng… 2. Phải tổ chức thực sự thi hành cho đúng… 3. Phải tổ chức sự kiểm soát…".

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu chỉ đạo cuộc họp Thường trực Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực vào tháng 4/2022. Ảnh: TTXVN

Còn trong tác phẩm “Một việc mà các cơ quan lãnh đạo cần thực hành ngay”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tiếp tục phân tích và khẳng định: “Chính sách đúng đắn là nguồn gốc của thắng lợi. Song từ nguồn gốc đi đến thắng lợi thực sự, còn phải tổ chức, phải đấu tranh. Khi đã có chính sách đúng, thì sự thành công hoặc thất bại của chính sách đó là do nơi cách tổ chức công việc, nơi lựa chọn cán bộ và do nơi kiểm tra. Nếu ba điều ấy sơ sài thì chính sách đúng mấy cũng vô ích”.

Ngay từ khi mới bắt đầu kháng chiến chống thực dân Pháp chưa lâu, mặc dù trong hoàn cảnh bộn bề cần giải quyết vô vàn công việc, song Đảng ta, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn rất quan tâm, chỉ đạo thành lập cơ quan kiểm tra Đảng vào ngày 16/10/1948 tại chiến khu Việt Bắc.

Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã nêu tác dụng của công tác kiểm tra là để xem công tác chỉ đạo đến đâu, hiệu quả như thế nào, có gì lệch lạc, tổ chức, cá nhân nào làm tốt hoặc làm chưa tốt, nguyên nhân do đâu, khen thưởng, động viên kịp thời những việc làm tốt, những cơ quan, cá nhân làm tốt, đồng thời cũng nghiêm khắc xử lý trách nhiệm những nơi làm chưa tốt ra sao để thấu tình đạt lý?

Người cũng nhấn mạnh việc cần thiết phải xử lý những kẻ mắc bệnh công thần, tự do, vô kỷ luật, không tuân thủ nội quy, Điều lệ của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Với đối tượng này thì: “Cần phải mời các ông đó xuống công tác hạ tầng, khép họ vào kỷ luật để chữa tính kiêu ngạo, thói quan liêu cho họ và để giữ vững kỷ luật của Đảng và của Chính phủ”.

Người cũng luôn luôn quan niệm rõ ràng, thực tiễn là thước đo của chân lý, nghị quyết phải được kiểm nghiệm bằng thực tế, mà muốn có kết luận chính xác thì cần phải tiến hành công tác kiểm tra một cách đúng đắn, khoa học và nghiêm túc: “Đảng phải luôn luôn xét lại những nghị quyết và những chỉ thị của mình đã thi hành như thế nào. Nếu không vậy thì những nghị quyết và chỉ thị đó sẽ hóa ra lời nói suông mà còn hại đến lòng tin cậy của Nhân dân đối với Đảng”.

Nhưng kiểm tra là để đánh giá nghị quyết đi vào cuộc sống như thế nào, phong trào phát triển đến đâu, vai trò cụ thể của tổ chức, cá nhân đảng viên ra sao và kiểm tra thường xuyên không phải là chăm chăm “vạch lá tìm sâu”, nhìn đâu cũng thấy khuyết điểm mà là đánh giá khách quan, trung thực, chính xác cả ưu điểm lẫn khuyết điểm, tồn tại và bất cập, để tham mưu, đề xuất kịp thời cho lãnh đạo.

“Không phải ngày nào cũng kiểm tra. Nhưng thường thường kiểm tra để giúp họ rút kinh nghiệm, sửa chữa khuyết điểm, phát triển ưu điểm. Giao công việc mà không kiểm tra, đến lúc thất bại mới chú ý đến. Thế là không biết yêu dấu cán bộ”.

Nhất là khi Đảng ta trở thành Đảng cầm quyền thi vai trò kiểm soát càng trở nên quan trọng và cấp thiết. Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nhắc nhở: “Công việc của Đảng và Nhà nước ngày càng nhiều. Muốn hoàn thành tốt mọi việc, thì toàn thể đảng viên và cán bộ phải chấp hành nghiêm chỉnh đường lối và chính sách của Đảng. Và muốn như vậy, thì các cấp ủy Đảng phải tăng cường công tác kiểm tra. Vì kiểm tra có tác dụng thúc đẩy và giáo dục đảng viên và cán bộ làm trọn nhiệm vụ đối với Đảng, đối với Nhà nước, làm gương tốt cho Nhân dân. Do đó mà góp phần vào việc củng cố Đảng về tư tưởng, về tổ chức”.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu bế mạc Hội nghị Trung ương 5 khóa XIII, chiều 10/5/2022. Ảnh: Nhật Bắc

Công tác kiểm tra có nhiều chuyển biến tích cực

Đặc biệt trong mấy nhiệm kỳ gần đây, Đảng ta đứng đầu là Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đẩy mạnh công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng, tăng cường phòng chống tham nhũng, tiêu cực, phòng chống tự diễn biến, tự suy thoái trong toàn hệ thống chính trị mà nòng cốt đi đầu là từ bộ máy của Đảng với một tinh thần kiên quyết, một quyết tâm chính trị rất cao, không có ngoại lệ, không có vùng cấm.

Chính đồng chí Nguyễn Phú Trọng cũng đã quán triệt: “Khi phát hiện thấy sai phạm, phải xử lý kiên quyết, nghiêm minh, đồng bộ giữa kỹ luật Đảng, kỷ luật hành chính của Nhà nước, đoàn thể và xử lý hình sự; không có vùng cấm, không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai và không chịu sự tác động không trong sáng của bất kỳ tổ chức, cá nhân nào”.

Đánh giá vấn về này trong Hội nghị tổng kết công tác kiểm tra, giám sát gần đây nhất vào ngày 27/11/2020 tại Thủ đô Hà Nội, đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có bài phát biểu rất quan trọng. Trong đó chỉ ra các thành quả cơ bản đã đạt được:

Thứ nhất, các cấp ủy, tổ chức đảng, ủy ban kiểm tra các cấp đã nghiêm túc thực hiện sự Chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư; tập trung triển khai, tổ chức tốt việc học tập, nghiên cứu, quán triệt Nghị quyết Đại hội XII của Đảng và nghị quyết đại hội đảng bộ các cấp. Trên cơ sở đó, đã sớm cụ thể hóa nghị quyết đại hội bằng chương trình hành động thực hiện công tác kiểm tra, giám sát của cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp với trọng tâm là đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật Đảng.

Thứ hai, công tác lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn việc kiểm tra, giám sát của cấp ủy, tổ chức Đảng và ủy ban kiểm tra các cấp có nhiều chuyển biến tích cực, chủ động hơn, kịp thời hơn, bám sát tình hình thực tiễn và công tác xây dựng Đảng. Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã kịp thời tham mưu giúp Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư sửa đổi, bổ sung, ban hành khá đồng bộ các quy định, quy chế, hướng dẫn về công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật Đảng. Chủ động hướng dẫn, tập huấn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ kiểm tra các cấp trong việc thực hiện các văn bản này.

Thứ ba, đã tích cực thực hiện khá toàn diện các nhiệm vụ kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng theo đúng quy định của Điều lệ Đảng; số lượng các cuộc kiểm tra, giám sát năm sau cao hơn năm trước và tăng nhiều so với nhiệm kỳ Đại hội XI. Nội dung đã tập trung vào những lĩnh vực nhạy cảm, dễ phát sinh tiêu cực, những vấn đề bức xúc mà cán bộ, đảng viên và Nhân dân quan tâm. Chất lượng, hiệu quả các cuộc kiểm tra, giám sát được nâng lên, có chuyển biến rõ rệt; kịp thời xử lý kỷ luật nghiêm minh và công khai kết quả xử lý trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Theo Báo cáo của Ủy ban Kiểm tra Trung ương, trong nhiệm kỳ vừa qua, cấp ủy, tổ chức Đảng và Ủy ban kiểm tra các cấp đã kiểm tra, giám sát hàng chục vạn tổ chức Đảng và hàng triệu đảng viên; thi hành kỷ luật hơn 1.000 tổ chức Đảng và hơn 87.000 đảng viên, trong đó, có cả cán bộ lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước, các tướng lĩnh trong lực lượng vũ trang, kể cả đương chức và đã nghỉ hưu.

Điều đó đã khẳng định quyết tâm chính trị cao của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và bản lĩnh của ngành kiểm tra trong công cuộc chỉnh đốn, xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh. Ủy ban Kiểm tra Trung ương và ủy ban kiểm tra các cấp đã tập trung thực hiện tốt nhiệm vụ trọng tâm là kiểm tra tổ chức Đảng, đảng viên khi có dấu hiệu vi phạm; đã lựa chọn đúng đối tượng, có trọng tâm, trọng điểm; đồng thời, quyết liệt trong tổ chức thực hiện, kết luận rõ các vi phạm, khuyết điểm, kiến nghị huỷ bỏ các nghị quyết, quyết định trái thẩm quyền, tạo sự ổn định cho địa phương, cơ quan, đơn vị.

Thành ủy Hải Phòng tổ chức Hội nghị tổng kết công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng năm 2022. Ảnh: Cổng Thông tin điện tử TP Hải Phòng

Thứ tư, ủy ban kiểm tra các cấp đã đóng vai trò rất quan trọng, góp phần tích cực vào công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng. Thực hiện quy định của Bộ Chính trị, đã đưa công tác phòng, chống tham nhũng thành một trong những nhiệm vụ trọng tâm, một nội dung quan trọng trong công tác kiểm tra, giám sát.

Đã kịp thời kiểm tra, xử lý những cán bộ, đảng viên mắc vào tham nhũng, xử lý nghiêm tổ chức Đảng và đảng viên không chấp hành nghiêm túc các quy định của Đảng và Nhà nước về công tác phòng, chống tham nhũng.

Ủy ban kiểm tra của Đảng đã phối hợp chặt chẽ hơn với các cơ quan chức năng phòng, chống tham nhũng của Nhà nước trong kiểm tra, giám sát, phát hiện, xử lý và công khai kết quả xử lý những tổ chức, cán bộ, đảng viên có vi phạm. Nhiều vụ việc sau đó đã bị các cơ quan pháp luật khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử.

Thứ năm, các cấp ủy, tổ chức Đảng đã tích cực sắp xếp tổ chức, kiện toàn bộ máy, xây dựng chương trình hoạt động, quy chế làm việc; chủ động thực hiện các nhiệm vụ theo quy định của Điều lệ Đảng; giải quyết tốt một số việc tồn đọng từ các nhiệm kỳ trước, trong đó có cả những việc rất phức tạp; giữ được nền nếp công tác, làm việc bài bản, chặt chẽ và có nhiều đổi mới. Kiện toàn bộ máy nhân sự ở Trung ương và các địa phương, phối hợp xử lý những vấn đề liên quan đến công tác đề bạt, bổ nhiệm cán bộ.

Đã quan tâm chỉ đạo và thực hiện có hiệu quả công tác xây dựng ngành, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ kiểm tra các cấp. Làm tốt công tác kiểm tra, giám sát phục vụ công tác nhân sự đại hội đảng bộ các cấp và nhân sự Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; kịp thời ban hành các văn bản hướng dẫn nhân sự ủy ban kiểm tra các cấp.

Thứ sáu, một điểm sáng nổi bật trong nhiệm kỳ này là, đội ngũ cán bộ kiểm tra, đặc biệt là các đồng chí Ủy viên Ủy ban Kiểm tra Trung ương rất có bản lĩnh, quyết liệt, thận trọng, công tâm, khách quan trong việc thẩm tra, xác minh đối với những vụ việc khó đã tồn tại từ lâu.

Tham mưu giúp cho Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư xem xét xử lý kỷ luật thấu tình, đạt lý theo tinh thần xử lý một vài người để cứu muôn người, rất nhân văn! Có thể nói, trong nhiệm kỳ này, các đồng chí đã làm được nhiều việc, có kết quả rõ rệt, được dư luận rất đồng tình, hoan nghênh, đánh giá cao, góp phần lấy lại và củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ ta.

Kỳ họp thứ 32 của Ủy ban Kiểm tra Trung ương. Ảnh: ubkttw.vn

Vai trò chủ công của Uỷ ban Kiểm tra Trung ương

Đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng đã đánh giá cao vai trò chủ công của Uỷ ban Kiểm tra Trung ương khi gánh vác trọng trách chính trị của mình:

“Với phương châm không có “vùng cấm”, không có “ngoại lệ”, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã chủ động phát hiện dấu hiệu vi phạm, tổ chức kiểm tra ở tất cả các cấp, các ngành, lĩnh vực, địa bàn khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm. Trong đó, tập trung vào một số lĩnh vực khó, địa bàn nổi cộm, phức tạp, trước đây ít kiểm tra hoặc chưa được kiểm tra, như: Kiểm tra về sự suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, qua đó, đã xử lý kỷ luật khai trừ một số cán bộ, đảng viên suy thoái, chuyển hóa về tư tưởng, có nhiều vi phạm về tuyên truyền chống lại nền tảng tư tưởng của Đảng. Kiểm tra các tổ chức Đảng trong các doanh nghiệp nhà nước, lực lượng vũ trang về công tác cán bộ, bảo vệ môi trường gắn với đầu tư xây dựng, tài chính, ngân hàng.

Qua kiểm tra, đã xử lý nghiêm một số cấp ủy viên các cấp, người đứng đầu cấp ủy, chính quyền; thậm chí cả cán bộ nguyên là lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước, nhiều cán bộ là cấp tướng trong lực lượng vũ trang. Các đồng chí luôn nắm chắc vấn đề, thực sự cầu thị, lắng nghe ý kiến của Nhân dân, báo chí, công luận... Từ bản lĩnh và quyết tâm của Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã có tác dụng lan toả đến cấp ủy, ủy ban kiểm tra các địa phương, đơn vị, qua đó khắc phục bước đầu có hiệu quả tình trạng "trên nóng, dưới lạnh" trong công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật Đảng”.

Cùng với những thành quả to lớn đã đạt được, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng đã nghiêm túc chỉ ra những hạn chế, tồn tại cần được nhìn nhận và khắc phục một cách có hiệu quả vào thời gian tới: “Bên cạnh những kết quả, thành tích đã đạt được, với tinh thần thẳng thắn, nghiêm túc, chúng ta cũng phải thấy rằng, công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật Đảng vẫn chưa theo kịp được yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình hiện nay.

Không ít địa phương, cơ quan, đơn vị có thời điểm lãnh đạo công tác kiểm tra chưa chủ động, thường xuyên, ráo riết, quyết liệt; tiến hành kiểm tra, giám sát còn mang tính hình thức, chiếu lệ, dẫn đến hiệu lực, hiệu quả thấp, chưa đủ sức răn đe; vẫn còn tình trạng nể nang, né tránh, đùn đẩy, chưa nghiêm túc và chưa chủ động xử lý khi phát hiện thấy vi phạm, khuyết điểm. Kết quả kiểm tra chưa đều; có chuyển biến rõ ở cấp Trung ương, các cấp khác thời gian gần đây có tích cực hơn nhưng cũng chưa thật rõ nét. Công tác kiểm tra, giám sát trong các cơ quan của Nhà nước chưa được coi trọng đúng mức và còn yếu, kết quả chưa rõ.

Một số cấp ủy, tổ chức Đảng, người đứng đầu cấp ủy chưa coi trọng đúng mức công tác kiểm tra, giám sát, chưa kịp thời lãnh đạo, chỉ đạo và đích thân thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát; một số cấp ủy chưa thực sự quan tâm, tạo điều kiện cho ủy ban kiểm tra thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Điều lệ Đảng.

Kiểm tra, giám sát đối với cấp ủy viên cùng cấp, người đứng đầu, người có chức vụ, quyền hạn và một số lĩnh vực tư tưởng, quản lý báo chí, thanh tra, kiểm toán, phòng, chống tham nhũng, tư pháp, tổ chức cán bộ chưa thật mạnh mẽ. Việc tự kiểm tra, tự phát hiện và xử lý vi phạm trong nội bộ vẫn là khâu yếu; có nhiều khuyết điểm, sai phạm của tổ chức Đảng, đảng viên chậm được phát hiện, xử lý kéo dài. Ủy ban kiểm tra cùng cấp cũng chưa mạnh dạn, chủ động tham mưu, đề xuất với cấp ủy để kiểm tra những vụ việc có dấu hiệu vi phạm, thậm chí vi phạm đã rõ.

Việc xác định nội dung kiểm tra, giám sát của một số cấp ủy, tổ chức Đảng còn dàn trải, hình thức, chưa thực sự đi vào các lĩnh vực phức tạp, nhạy cảm, dễ nảy sinh tiêu cực hoặc những vấn đề đang gây bức xúc của địa phương, cơ quan, đơn vị. Ở các địa phương, nhất là cấp huyện, cấp cơ sở, sự chuyển biến chưa mạnh, chưa có những vụ việc trọng tâm, trọng điểm, vụ việc điển hình. Còn có tổ chức Đảng thiếu bản lĩnh, dĩ hoà vi quý; cá biệt có biểu hiện bao che cho cán bộ, đảng viên có chức, có quyền vi phạm. Sự phối hợp công tác giữa ủy ban kiểm tra với các cơ quan có liên quan như: thanh tra, kiểm toán, công an, viện kiểm sát, tòa án… có lúc, có việc còn thiếu chặt chẽ, chưa thường xuyên, hiệu quả chưa cao”.

Kỷ niệm 75 năm Ngày thành lập ngành Kiểm tra Đảng (16/10/1948-16/10/2023) là dịp để chúng ta cùng nhìn lại chặng đường đã qua và đi tới bằng quyết tâm và nỗ lực sắt đá; xây dựng và củng cố hệ thống chính trị, trước tiên là bộ máy của Đảng ngày càng trong sạch và vững mạnh. Đáp ứng yêu cầu ngày càng cao đối với một Đảng cầm quyền, để đảm đương sứ mệnh lãnh đạo đất nước xây dựng một quốc gia phồn thịnh, hùng cường, hạnh phúc và đáng sống, thỏa mãn nguyện vọng chính đáng của toàn dân.

Định hướng tầm nhìn, chiến lược cho tương lai Đại hội XIII là sự kiện chính trị trọng đại của Đảng và của dân tộc.

Đấu tranh phản bác các luận điệu xuyên tạc, sai trái đối với Triết học Mác - Lênin Bằng nhiều hình thức, nội dung và thủ đoạn, các thế lực thù địch không ngừng xuyên tạc, phê phán Chủ nghĩa Mác - Lênin ...

Để nêu gương trở thành phương thức lãnh đạo hiệu quả của Đảng Chủ tịch Hồ Chí Minh, người sáng lập và rèn luyện Đảng ta đã từng căn dăn: “Muốn người ta theo, mình phải làm gương ...

Đảng viên gương mẫu thì Nhân dân tin yêu Hôm nay, cả nước kỷ niệm 93 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam: 3/2/1930-3/2/2023. Viết về Đảng thì có rất nhiều chuyện ...