Theo chương trình Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trả lời chất vấn về công tác tuyển chọn, đào tạo và chế độ chính sách đối với vận động viên thể thao, nghệ sĩ trong các lĩnh vực nghệ thuật; giải quyết việc làm cho vận động viên, nghệ sĩ sau thời kỳ thi đấu, biểu diễn đỉnh cao; việc triển khai các nhiệm vụ, giải pháp kích cầu, phục hồi du lịch trong năm 2024 và những năm tiếp theo...

Bộ trưởng Bộ Văn hoá - Thể thao và Du lịch trả lời về chế độ, chính sách đối với viên chức lĩnh vực nghệ thuật, trong đó có diễn viên xiếc. Ảnh: Quochoi.vn

Liên quan đến chế độ, chính sách đối với viên chức trong lĩnh vực nghệ thuật và giải quyết việc làm cho vận động viên, nghệ sĩ sau thời kì biểu diễn đỉnh cao (trong đó có diễn viên xiếc), Báo cáo số 136/BC-BVHTTDL gửi các đại biểu Quốc hội một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV) nêu:

Bộ luật Lao động năm 2019 quy định, người lao động làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn, nhưng không quá 5 tuổi so với tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường tại thời điểm nghỉ hưu.

Quy định về tuổi nghỉ hưu, viên chức trong các đơn vị sự nghiệp công lập lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn căn cứ vào Thông tư số 11/2020/TT-BL ĐTBXH. Cụ thể, viên chức có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn, nhưng không quá 5 năm so với tuổi nghỉ hưu quy định tại các văn bản này, trừ trường hợp pháp luật quy định khác.

Diễn viên xiếc trong giờ tập luyện. Ảnh: LĐXVN cung cấp

Còn Điều 26 Luật BHXH năm 2014 quy định, người lao động làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm được nghỉ hưởng chế độ ốm đau 40 ngày, nếu đã đóng BHXH dưới 15 năm (điều kiện bình thường là 30 ngày); 50 ngày nếu đã đóng từ đủ 15 - dưới 30 năm (điều kiện bình thường là 40 ngày); 70 ngày nếu đã đóng từ đủ 30 năm trở lên (điều kiện bình thường là 60 ngày).

Để được hưởng chế độ bệnh nghề nghiệp, người lao động phải đảm bảo các điều kiện tại Điều 44 Luật Bảo hiểm xã hội 2014: bị bệnh thuộc Danh mục bệnh nghề nghiệp do Bộ Y tế và Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành khi làm việc trong môi trường hoặc nghề có yếu tố độc hại; suy giảm khả năng lao động từ 5% trở lên do bị bệnh bệnh nghề nghiệp.

Quy định về độ tuổi nghỉ hưu như hiện nay chưa phù hợp với đặc thù nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm của nghề xiếc.

Vì quá trình đào tạo diễn viên xiếc cũng như nhiều lĩnh vực nghệ thuật khác hết sức công phu, trung bình từ 7 năm đến 12 năm. Thời gian hoạt động biểu diễn nghệ thuậ lại rất ngắn, bình quân khoảng từ 15 năm đến 20 năm.

Chỉ khoảng 40 tuổi với nữ, 45 tuổi với nam, sức khoẻ suy giảm, khó có thể đảm bảo chất lượng hoạt động chuyên môn của nghề, nhất là với các thể loại tiết mục Xiếc đế trụ, uốn dẻo…

Với những người làm việc trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn khi đã hết tuổi nghề nhưng chưa đủ tuổi để nghỉ hưu gặp khó khăn trong việc chuyển đổi vị trí việc làm từ diễn viên sang vị trí việc làm công chức, viên chức quản lý, hành chính.

Lý do chủ yếu là vì họ không đáp ứng tiêu chuẩn thi, xét tuyển công chức, viên chức do đa số các diễn viên chỉ có bằng trung cấp nghề (hiện đào tạo Xiếc ở Việt Nam chưa có hệ Cao đẳng, Đại học).

“Khi hết tuổi nghề, diễn viên xiếc khó khăn trong việc tìm công việc mới. Những nghệ sĩ hết tuổi nghề không diễn được nữa nhưng tuổi nghỉ hưu lại chưa tới. Nếu không điều chỉnh tuổi nghỉ hưu phù hợp với đặc thù nghề nghiệp còn dẫn đến khó khăn cho đơn vị nghệ thuật về sắp xếp việc làm.

Bởi thực tế sẽ “không đủ việc” để cho tất cả” - NSND Tạ Duy Ánh, Nguyên Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam chia sẻ.

Giờ tập luyện vất vả của diễn viên xiếc. Ảnh: LĐXVN

Với những việc không dùng đến sức quá nhiều, không phải biểu diễn như làm bảo vệ, làm phục trang… đều hạn chế, không phải lúc nào cũng có vị trí để thay thế. Tồn đọng một lượng lớn nghệ sĩ có sức khỏe nhưng không lên sân khấu biểu diễn được nữa đang là lãng phí nguồn nhân lực.

Trong khi, tâm nguyện của diễn viên hết tuổi nghề nhưng chưa đến tuổi nghỉ hưu thường mong muốn giải quyết chế độ để được nghỉ hưu sớm.

Tại diễn đàn Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Văn hoá - Thể thao Du lịch đề xuất rà soát, sửa đổi, bổ sung ban hành mới các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến tuyển chọn, đào tạo và chế độ chính sách đối với nghệ sĩ trong các lĩnh vực nghệ thuật; giải quyết việc làm cho nghệ sĩ biểu diễn sau thời kỳ đỉnh cao.

Đồng thời nghiên cứu xây dựng chính sách đặc thù đối với viên chức lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn thuộc “Danh mục nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm”. Trong đó có chính sách phù hợp đối với nghệ sĩ đã tham gia BHXH đủ 20 năm trở lên, có nguyện vọng nghỉ hưu sớm. Mức hưởng lương hưu sẽ theo tỉ lệ đóng bảo hiểm xã hội.

Xem diễn viên xiếc của Liên đoàn Xiếc Việt Nam biểu diễn tại đây: