Tiêm vắc xin phòng, chống Covid-19 cho nhân viên y tế tại Bệnh viện Quận 1 (TP. Hồ Chí Minh). Nguồn: thanhuyTPHCM.vn

1. Những rủi ro đối với NVYT trong đại dịch Covid-19

Môi trường làm việc có nguy cơ lây nhiễm cao

Kể từ khi , NVYT có thể tiếp xúc với virus bất kỳ lúc nào trong các cơ sở y tế, trong cộng đồng, trong quá trình di chuyển đến nơi dịch bùng phát, trên đường đi làm hoặc trong quá trình làm việc. Nghiên cứu tại khu vực châu Âu và châu Mỹ của WHO chỉ ra rằng khoảng 14% các trường hợp nhiễm Covid-19 là NVYT. Tại Ý, với tỷ lệ lây nhiễm trên 10% vào ngày 9/4/2020, đã có 14.066 trường hợp NVYT được xác nhận là nhiễm Covid-19.

Các rủi ro liên quan đến phương tiện bảo vệ cá nhân (PPE) và sử dụng thuốc sát trùng

Trong bối cảnh hiện nay, PPE là vật dụng không thể thiếu đối với NVYT. Hội đồng Y tá Quốc tế và Hiệp hội Y tá Ý đã đưa ra cảnh báo về hậu quả nghiêm trọng của việc thiếu PPE cho NVYT.

Về nguyên tắc, PPE được thiết kế để sử dụng trong thời gian ngắn khi không thể tránh được việc tiếp xúc với mối nguy hiểm hoặc không kiểm soát được các mối nguy hiểm. Tuy nhiên, với tốc độ lây lan nhanh chóng của Covid-19 dẫn đến lưu lượng bệnh nhân và thời gian làm việc gia tăng, khiến cho NVYT phải sử dụng PPE trong một thời gian dài gây nên những nguy cơ rủi ro và ảnh hưởng đến sức khỏe.

và kính bảo hộ trong thời gian dài để bảo vệ đường hô hấp và mắt gây khó chịu do nóng, kích ứng da, tổn thương da. Việc sử dụng khẩu trang y tế (KTYT) trong thời gian dài có thể gây tổn thương hoặc phản ứng của mô da mặt. Phương tiện lọc của KTYT có thể bị tắc ảnh hưởng đến hô hấp và gây ra nguy cơ hít thở không khí xung quanh chưa lọc từ các mặt của KTYT.

Việc sử dụng kính bảo hộ hoặc tấm che mặt trong thời gian dài có thể . Kính bảo hộ và tấm che mặt được sử dụng trong một thời gian dài cũng có thể bị hư hỏng dẫn đến giảm khả năng quan sát và bảo vệ. Nếu kính bảo hộ và tấm che mặt không đảm bảo chất lượng sẽ gây nên những tổn hại về mắt khi sử dụng trong một thời gian dài.

Kiểm tra nhiệt độ cho công dân trong thời gian cách ly tại Trung tâm Y tế huyện Đồng Hỷ (Thái Nguyên)

Việc sử dụng găng tay trong thời gian dài và vệ sinh tay thường xuyên có thể gây ra hoặc làm nặng hơn bệnh chàm da tay với những người có tiền sử về bệnh. Với những NVYT bị dị dứng với mủ cao su, việc sử dụng găng tay thường xuyên có thể gây nên những kích ứng da tay.

Sử dụng lâu dài áo choàng, khẩu trang, khăn trùm đầu... sẽ giữ nhiệt và mồ hôi, hạn chế khả năng tự làm mát và bay hơi của cơ thể dẫn đến nguy cơ căng thẳng nhiệt như phát ban nhiệt, chuột rút cơ, ngất xỉu, kiệt sức, phân hủy cơ xương và say nóng.

Việc tăng cường sử dụng các chất khử trùng trong các cơ sở y tế và nơi công cộng có thể gây ra các tác hại cho NVYT như kích ứng mũi và mắt, tức ngực, thở khò khè, khó thở và kích ứng da.

Khối lượng công việc và thời gian làm việc tăng

Ở những nơi dịch bùng phát, nhiều NVYT đã và đang phải chịu một áp lực công việc nặng nề và phải thực hiện khối lượng công việc rất lớn; phải làm việc nhiều giờ dẫn đến không đủ thời gian để nghỉ ngơi và phục hồi sức khỏe. Điều đó dẫn đến NVYT bị mệt mỏi, thiếu năng lượng, giảm sự tỉnh táo, giảm sự phối hợp và hiệu quả trong công việc, suy giảm nhận thức và cảm xúc hoặc thay đổi tâm lý.

Cán bộ y tế tại Trung tâm cách ly huyện Yên Lạc (Vĩnh Phúc) đang tập hợp mẫu xét nghiệm virus Sars-CoV-2.

Bị bạo lực, kỳ thị và phân biệt đối xử

Bài học từ đợt bùng phát bệnh tại Tây Phi năm 2014 do vi rút Ebola gây ra cho thấy nỗi sợ bị nhiễm bệnh của người dân khiến cho các NVYT có thể bị bạo lực, phân biệt đối xử, kỳ thị trong xã hội và trong cộng đồng của họ. Theo WHO, các vụ bạo lực và quấy rối đối với NVYT ngày càng gia tăng trong đại dịch Covid-19. Sự căng thẳng, mệt mỏi của bệnh nhân và người nhà bệnh nhân; thời gian điều trị đối với bệnh nhân và thời gian theo dõi đối với những đối tượng có nguy cơ nhiễm bệnh kéo dài; sự gia tăng nhanh chóng số ca mắc bệnh dẫn đến tình trạng bệnh nhân đông đúc và đối tượng theo dõi nguy cơ lây nhiễm tại các cơ sở cách ly ngày càng tăng; các chính sách nhằm kiểm soát dịch bệnh như cách ly tập trung, cách ly tại nhà hay giãn cách xã hội; nguy cơ lây nhiễm cao; người thân không được tiếp xúc với những bệnh nhân tử vong do Covid1-19…. đều có thể dẫn đến tăng sự căng thẳng và nguy cơ bạo lực đối với NVYT. Trong đó, các NVYT nam có nhiều khả năng trở thành nạn nhân của bạo lực thể xác hơn và NVYT nữ có nguy cơ bị quấy rối và bạo lực tình dục cao hơn. Bên cạnh đó, do có nguy cơ nhiễm bệnh cao nên NVYT cũng bị coi là nguồn lây bệnh và phải đối diện với những kỳ thị, phân biệt đối xử trong cộng đồng.

Vấn đề về sức khỏe tâm thần

Các nghiên cứu chỉ ra rằng NVYT ở các khu vực bị ảnh hưởng bởi Covid-19 phải trải qua tình trạng trầm cảm, lo lắng và đau khổ tâm lý. Đại dịch Covid-19 đang đặt các NVYT trong một môi trường làm việc vô cùng khắc nghiệt. Ngoài việc phải đảm nhiệm một khối lượng công việc nặng nề và thời gian làm việc kéo dài, họ cũng phải đương đầu với nỗi sợ mắc bệnh và lây lan bệnh cho gia đình và người thân. Sự lo lắng trong cộng đồng dân cư nói chung cũng ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của NVYT. Một cuộc khảo sát sức khỏe tâm thần đối với 230 NVYT trong một bệnh viện điều trị Covid-19 ở Trung Quốc cho thấy 23% bị mắc chứng lo âu và 27% bị chứng rối loạn căng thẳng.

Hướng dẫn nhân viên y tế xử lý tình huống và mặc bảo hộ lao động tại Bệnh viện dã chiến số 2, tỉnh Quảng Ninh

Song song với những trách nhiệm trong công việc, NVYT cũng phải đảm nhiệm những trách nhiệm và vai trò trong gia đình. Với những chính sách đóng cửa trường học và giãn cách xã hội đã tạo nên những áp lực cho NVYT trong tổ chức cuộc sống gia đình và chăm sóc những người phụ thuộc vào họ, đặc biệt khi con cái họ còn nhỏ, cha mẹ già cần chăm sóc hoặc trong gia đình có thành viên bị ốm đau hay khuyết tật.

Có thể thấy, NVYT đang phải đối diện với rất nhiều rủi ro, ảnh hưởng đến sự an toàn, SKNN của họ. Trong khi cuộc chiến chống lại Covid-19 còn chưa có hồi kết, cần phải có những giải pháp phù hợp nhằm đảm bảo sức khỏe và sự an toàn cho NVYT.

2. Các giải pháp đảm bảo an toàn SKNN cho NVYT

Là những người có vai trò đặc biệt quan trọng trong cuộc chiến phòng, chống dịch, các NVYT cần được hưởng các quyền lợi cũng như các điều kiện làm việc đảm bảo an toàn và SKNN. Trước hết, cần phải hạn chế rủi ro lớn nhất của NVYT bằng cách kiểm soát nguy cơ lây nhiễm. NVYT cần được tập huấn về an toàn và SKNN; tập huấn và trang bị đầy đủ kiến thức về phòng ngừa, đánh giá rủi ro, kiểm soát lây nhiễm; cách sử dụng PPE sao cho đúng và phát huy được tác dụng.

NVYT cần phải được ưu tiên tiêm phòng vắc xin phòng Covid-19; được thường xuyên theo dõi sức khỏe và đánh giá tình trạng bệnh tật. Đối với những NVYT gặp vấn đề về sức khỏe hay có những bệnh lý nền cần phải được bố trí công việc phù hợp. Khi bị nhiễm bệnh, NVYT cần được chăm sóc đặc biệt để sớm hồi phục và tiếp tục tham gia phòng chống Covid-19. Nhà nước cũng cần có chính sách hỗ trợ đặc biệt đối với những NVYT bị nhiễm hoặc phải chịu những tổn thương trong quá trình làm việc trên tuyến đầu phòng chống đại dịch Covid-19.

Truyền thông, hướng dẫn bệnh nhân phòng bệnh Covid-19. tại Trung tâm Y tế huyện Hạ Hòa (Phú Thọ)

Việc sử dụng PPE thích hợp sẽ làm giảm nguy cơ phơi nhiễm Covid-19. Chính vì thế, cần tối ưu hóa việc sử dụng PPE. NVYT cần được cung cấp các PPE phù hợp, đảm vảo về số lượng, kích thước, chất lượng và các thông số kỹ thuật để đạt được hiệu quả bảo vệ tốt nhất, tránh được những rủi ro do sử dụng PPE trong một thời gian dài gây ra.

Để giảm thiểu thời gian làm việc cũng như đảm bảo có đủ NVYT, các cơ sở y tế tư nhân cũng có thể đóng một vai trò trong cuộc chiến chống lại đại dịch Covid-19. Cần bố trí khu vực nghỉ ngơi, thư giãn, thực phẩm an toàn, nhà vệ sinh, dụng cụ vệ sinh cá nhân,… và tạo mọi điều kiện để NVYT có thể nghỉ ngơi khi có cơ hội trong ca làm việc. Cần có những chính sách và chế tài nhằm đảm bảo an toàn, ngăn ngừa và chống lại bạo lực, quấy rối, phân biệt đối xử và kỳ thị đối với NVYT.

Tài liệu tham khảo:

1. ILO. 2020. In the face of a pandemic: Ensuring safety and health at work- Geneva.
2. WHO. 2020. Health worker safety: a priority for patient safety
3. ILO, 2002. Covid19 and the health sector.
4. WHO. 2020. Prevention, identification and management of health worker infection in the context of Covid19.
5. WHO. 2021. Covid19: Occupational health and safety for health worker.
6. WHO. 2020. Rational use of personal protective equipment for Covid19 and considerations during severe shortages.

Chủ tịch LĐLĐ TP Hà Nội trao hỗ trợ người lao động và lực lượng tuyến đầu chống dịch Sáng 4/9, ông Nguyễn Phi Thường, Chủ tịch LĐLĐ thành phố Hà Nội đã đến thăm, động viên và tặng quà cho lực lượng tham ...

Hỗ trợ thuốc và vật tư y tế cho các đơn vị ngành Điện phía Nam Số thuốc điều trị và thiết bị y tế (đợt đầu tiên) do Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) hỗ trợ các bệnh nhân ...

Công đoàn hỗ trợ tiền ăn cho lực lượng y tế chống dịch tại 19 tỉnh, thành phía Nam Thường trực Đoàn Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam quyết định hỗ trợ tiền ăn tăng cường dinh dưỡng cho lực lượng y tế đang ...