Nhân viên tại Sân bay Nội Bài chuyển thi hài 16 nạn nhân lên xe cứu thương để đưa về từng gia đình vào sáng nay (27/11). Ảnh: X.S

16 cỗ quan tài lạnh lẽo, những dòng nước mắt xót thương chảy dài, những lời tiếc nuối ai oán... Những nạn nhân đầu tiên trong số 39 người xấu số từ Anh đã về đến đất mẹ và sẽ nằm lại mãi mãi nơi quê nhà

Họ đã ra đi với bao ước vọng và trở về với bao đau đớn trong hoàn cảnh không thể bi thảm hơn. Có thể nỗi đau ấy được giảm nhẹ phần nào bởi những hành xử nhân văn từ nước bạn Anh quốc, nhiệt thành của các nhà hảo tâm hay tấm lòng thiện nguyện chia sẻ và hỗ trợ tích cực của Chính phủ Việt Nam, nhưng nỗi đau vẫn là nỗi đau. Cảm nhận ấy kéo dài trên đường từ Nội Bài về Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình.

Nỗi bất an đã thường trực từ con đường ra đi được tổ chức bất hợp pháp và chẳng có sự an toàn nào chờ đón họ trên quãng đường hàng chục ngàn km nhập cảnh lậu vào Anh. Họ ra đi với ý nghĩ sẽ về nhà bình an, giúp cha, đỡ đần cho mẹ, hỗ trợ cho em... bằng những đồng tiền sẽ kiếm được nơi xứ người. Nhưng tất cả chỉ là ảo vọng giờ đây gói gọn trong cỗ quan tài bằng kẽm.

Đã quá nhiều phân tích nên hay không đi kiếm tiền bằng con đường bất trắc trải đầy như vậy. Cũng nhiều chẳng kém cả đồng tình và phản đối lý do lên đường sang Anh. Nhưng đó là việc đã qua, trách móc, giận dữ hay thương cảm, xót xa cũng chỉ dành cho những người đã khuất hay kẻ đã gây ra thảm họa. Để không lặp lại hay nhìn thấy những cỗ quan tài bằng kẽm sau này, chúng ta cần phải nghĩ và làm xa hơn những gì đang thấy hôm nay.

Rồi họ sẽ an nghỉ, rồi nỗi đau sẽ nguôi dần, rồi những kẻ gây tội ác sẽ bị chỉ mặt điểm tên. Nhưng cái gì sẽ đảm bảo rằng chẳng ai sẽ rơi vào thảm cảnh tương tự hay chui nhủi nơi xa xôi, lanh lẽo kiếm sống với bất an chờ chực? Nếu những con số hàng ngàn người ra đi đã trót lọt, hàng tỷ đồng đã được gửi về xây nhà to, mua xe đẹp hay hàng trăm ngàn bảng sẽ có được... vẫn treo lơ lửng như “ miếng mồi” hấp dẫn mê hoặc những chàng trai, cô gái khắp miền quê thì chẳng có gì ngăn được những người muốn ra đi.

Ngay khi thảm họa xảy ra, truyền thông cả trong lẫn ngoài nước vẫn có được những cảnh không ít người Việt chờ ở Pháp tìm đường sang Anh hay các tâm sự thật sẽ lại ra đi ở Nghệ An, Hà Tĩnh. Chẳng có gì lạ khi bên đó vẫn có thể kiếm nhiều gấp bội dù nguy hiểm nhiều hơn may mắn. Không có gì lạ khi việc làm lương cao vẫn là mơ ước và khó hiện thực ở làng quê nhiều tỉnh. Chỉ khi nào những việc làm tốt, đời sống ổn định được dựng xây vững chắc cùng ảo vọng tiền nhiều dễ kiếm ở trời Tây được nhận rõ hão huyền thì may ra những đớn đau tương tự mới chẳng còn.

Ai cũng có quyền kiếm tiền lương thiện, chọn nơi sống và làm việc phù hợp với năng lực cùng nhu cầu của mình. Nhưng làm sao để họ nhận rõ điều đó thì thảm họa này chưa đủ, những tuyên truyền hay ngăn chặn, răn đe vừa qua cũng không có tác dụng nhiều. Họ ra đi không một chút an toàn, trở về cũng đầy những bất an và xã hội phải gánh chịu hệ lụy dù ít hay nhiều. Tình cảnh ấy đã, đang và sẽ có nếu 39 người tử nạn ở Anh chỉ như một nỗi sợ bùng lên vài tháng rồi thôi.