Theo BHXH Việt Nam, thời gian vừa qua, tình trạng một số người sử dụng lao động phá sản, đang làm thủ tục phá sản, không còn hoạt động kinh doanh tại địa chỉ đã đăng ký hoặc không có người đại diện theo pháp luật, nhưng chưa hoàn thành nghĩa vụ đóng BHXH theo Luật định (chưa đóng đủ tiền BHXH) dẫn đến ảnh hưởng quyền lợi chính đáng về hưởng các chế độ BHXH của người lao động (NLĐ).

Người sử dụng lao động chưa hoàn thành nghĩa vụ đóng BHXH theo Luật định dẫn đến ảnh hưởng quyền lợi chính đáng về hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội của NLĐ. Ảnh minh họa.

Gần 26.000 tỷ đồng chậm đóng BHXH

Thống kê của BHXH Việt Nam cho biết, tính đến hết tháng 1, tổng số tiền chậm đóng BHXH lên tới 25.943 tỷ đồng, tăng 3.890 tỷ đồng so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, số tiền chậm đóng phải tính lãi lên tới 14.089 tỷ đồng. Trong số này, số tiền các đơn vị chậm đóng từ 1-3 tháng là 220 tỷ đồng; số tiền các đơn vị chậm đóng từ 3 tháng trở lên là 8.888 tỷ đồng; số tiền các đơn vị khó thu (đơn vị phá sản, đơn vị giải thể, đơn vị ngừng hoạt động sản xuất kinh doanh, đơn vị chủ bỏ trốn) là 4.048 tỷ đồng.

Với số tiền chậm đóng lên tới 3.661 tỷ đồng Hà Nội là địa phương đứng đầu cả nước về số tiền chậm đóng BHXH. Lý giải, đại diện BHXH thành phố Hà Nội cho biết, nguyên nhân khách quan dẫn đến tình trạng đơn vị, doanh nghiệp (DN) chậm đóng BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp (BHYT, BHTN) trên địa bàn cao là do dịch Covid -19, lạm phát… làm ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất, kinh doanh, khiến nhiều doanh nghiệp chưa cân đối được nguồn tiền để đóng BHXH cho người lao động. Mặt khác, một số đơn vị, doanh nghiệp chưa chấp hành nghiêm quy định, cố tình chậm đóng, trốn đóng hoặc đóng BHXH không đúng quy định.

Đánh giá về công tác thu, phát triển người tham gia BHXH, BHYT, BHTN thời gian qua, ông Dương Văn Hào - Trưởng ban Quản lý thu, sổ, thẻ (BHXH Việt Nam), cho biết năm 2022, tại nhiều doanh nghiệp, đơn hàng sụt giảm đã ảnh hưởng lớn đến tình hình sản xuất, kinh doanh, việc làm, thu nhập của DN và người lao động.

Và cũng theo BHXH Việt Nam, việc chậm đóng BHXH đang xảy ra ở tất cả loại hình DN còn do cố tình chây ì, dùng tiền cho hoạt động kinh doanh khác thay vì đóng BHXH.

Sẽ linh hoạt hình thức kiểm tra doanh nghiệp

Để bảo vệ quyền lợi cho NLĐ, ông Nguyễn Thế Mạnh - Tổng giám đốc BHXH Việt Nam cho biết, trong năm 2023, ngành BHXH sẽ tổ chức linh hoạt về hình thức kiểm tra, thanh tra chuyên ngành đóng đối với các DN chưa đăng ký đóng, đóng BHXH, BHYT, BHTN không đầy đủ; DN chậm đóng từ 3 tháng trở lên.

Ông Mạnh cho biết, có tình trạng DN thường né tránh cán bộ BHXH nhưng mang tiền nộp ngay khi có công an cùng thanh kiểm tra. Nhiều đơn vị phân bua "chưa kịp đóng chứ không phải cố tình chậm hay trốn". Chính vì vậy, đối với những DN cố tình trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN sẽ kịp thời lập hồ sơ đề nghị khởi tố theo quy định tại điều 216 Bộ luật Hình sự năm 2015; đồng thời, kiên quyết xử phạt đối với các hành vi vi phạm.

Bên cạnh đó, cơ quan bảo hiểm sẽ phối hợp chặt chẽ với cơ quan thuế; Sở Kế hoạch - Đầu tư và các ngành liên quan nắm bắt thông tin về tình hình hoạt động của các DN, việc sử dụng lao động, chi trả tiền lương và các khoản bổ sung khác để hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra, thanh tra yêu cầu đơn vị đăng ký tham gia, nộp đầy đủ BHXH, BHYT, BHTN cho NLĐ.

Giải pháp đảm bảo quyền lợi cho NLĐ hưởng lương hưu hàng tháng

Qua thực tiễn tổ chức thực hiện chính sách cho thấy, do đời sống gặp nhiều khó khăn, NLĐ tại các đơn vị này có nhu cầu được hưởng BHXH và tự nguyện đóng nộp BHXH để đủ điều kiện hưởng các chế độ.

Trước thực tế trên, để giải quyết kịp thời quyền lợi cho NLĐ, thân nhân NLĐ, đồng thời đảm bảo ổn định tình hình an ninh, trật tự tại địa phương, BHXH Việt Nam đề xuất Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ - TB&XH) nghiên cứu, hướng dẫn, cho phép giải quyết hưởng lương hưu hằng tháng đối với các trường hợp cụ thể.

Với NLĐ đủ điều kiện về tuổi hưởng lương hưu và có thời gian thực đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 20 năm trở lên (không bao gồm thời gian chưa đóng tiền bảo hiểm xã hội) thì được giải quyết hưởng lương hưu theo quy định của chính sách tại thời điểm đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Trường hợp sau đó, khoản tiền BHXH chưa được đóng bù bởi đơn vị hoặc nguồn tài chính khác thì tính bổ sung thời gian đóng BHXH (nếu có) để điều chỉnh lại mức hưởng theo quy định của chính sách tại thời điểm hưởng lương hưu.

Với NLĐ đủ điều kiện về tuổi hưởng lương hưu, có tổng thời gian đóng BHXH dưới 20 năm (trong đó thời gian thực đóng BHXH từ đủ 10 năm trở lên), mà NLĐ có nguyện vọng thì được đóng BHXH tự nguyện một lần cho những năm còn thiếu, để đủ điều kiện hưởng lương hưu hằng tháng. Thời điểm hưởng lương hưu được thực hiện theo quy định tại khoản 2 Điều 5 Thông tư số 01/2016/TT-BLĐTBXH của Bộ LĐ,TB&XH.

Trường hợp sau đó, khoản tiền BHXH chưa đóng được đóng bù bởi đơn vị hoặc nguồn tài chính khác, thì tính bổ sung thời gian đóng BHXH (nếu có) để điều chỉnh lại mức hưởng theo quy định của chính sách tại thời điểm hưởng lương hưu (không thực hiện hoàn trả số tiền NLĐ đã đóng BHXH tự nguyện).

Đề xuất nhiều giải pháp cho NLĐ làm việc tại các doanh nghiệp nợ BHXH. Ảnh minh họa.

Giải quyết hưởng BHXH một lần

BHXH Việt Nam cũng đề nghị cho phép giải quyết hưởng BHXH một lần với một số trường hợp như sau:

Theo đó, người hưởng theo quy định tại điểm b, c, d khoản 1 thì giải quyết hưởng BHXH một lần đối với thời gian thực đóng BHXH.

Trường hợp sau đó, khoản tiền BHXH chưa đóng được đóng bù bởi đơn vị hoặc nguồn tài chính khác thì sẽ giải quyết bổ sung BHXH một lần theo tiết d điểm này.

Người hưởng theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 60 Luật BHXH năm 2014 mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH thì giải quyết như đối với trường hợp tại tiết a điểm này.

Người hưởng theo Nghị quyết số 93/2015/QH13 của Quốc hội chưa đủ 20 năm đóng BHXH được giải quyết như đối với trường hợp tại tiết a điểm này.

Trong đó, thời gian một năm theo quy định tại khoản 1 Điều 1 Nghị quyết số 93/2015/QH13 được xác định tại hồ sơ, và cam kết chịu trách nhiệm trước pháp luật của NLĐ ghi tại đơn đề nghị có nội dung đã nghỉ việc, hoặc đã dừng đóng BHXH tự nguyện đủ 12 tháng, và trong thời gian 12 tháng kể từ ngày nghỉ việc hoặc dừng đóng BHXH tự nguyện không tiếp tục đóng BHXH.

BHXH Việt Nam cũng đề xuất chưa giải quyết hưởng BHXH một lần đối với trường hợp có thời gian đóng BHXH đủ 20 năm trở lên, trừ trường hợp quy định tại các điểm b, c khoản 1 Điều 60 Luật BHXH năm 2014.

Đề xuất mọi lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp khi kí hợp đồng từ một tháng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội vừa hoàn thành tờ trình Đề nghị xây dựng Luật Việc làm (sửa đổi) để trình ...

Loạt doanh nghiệp lớn tại Hà Nội nợ tiền bảo hiểm, 1 doanh nghiệp BĐS nợ hơn 22 tỷ đồng Bảo hiểm xã hội TP. Hà Nội vừa công bố danh sách nhiều doanh nghiệp lớn đang nợ tiền bảo hiểm của người lao động ...

Những ngân hàng, công ty bảo hiểm nợ tiền bảo hiểm của người lao động tháng 1/2023 Theo số liệu từ Bảo hiểm Xã hội Hà Nội, 1 ngân hàng và 6 công ty bảo hiểm trên địa bàn Hà Nội hiện ...