Công nhân lĩnh vực may mặc tại Công ty TNHH Apparel Far Eastern Viet Nam (Bình Dương). Ảnh: Công đoàn KCN VSIP.

Thời gian qua, đại dịch Covid-19 trên thế giới và trong nước đang có những chuyển biến tích cực, các nước đang bước vào trạng thái “bình thường mới”, đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh để phục hồi kinh tế. Tuy nhiên, sau một thời gian dài không tham gia sản xuất hoặc bị gián đoạn sản xuất, ý thức chấp hành kỷ luật lao động nói chung, kỷ luật về an toàn lao động nói riêng của công nhân đang bị ảnh hưởng.

Sự cần thiết phải bảo đảm an toàn lao động

Yêu cầu nâng cao ý thức chấp hành kỷ luật về an toàn lao động cho công nhân không phải là vấn đề mới. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm tới vấn đề này. Công nhân Việt Nam ra đời và lớn lên trong một nước nông nghiệp lạc hậu, đa phần đều xuất thân từ nông dân lại làm việc trong điều kiện máy móc thô sơ, lạc hậu… nên công nhân Việt Nam mang nặng phong cách của người sản xuất nhỏ, thiếu tổ chức kỷ luật, tùy tiện.

Tác phong và thói quen của nền sản xuất nông nghiệp nhỏ, manh mún khiến “kỷ luật lao động ở một số xí nghiệp, một số cơ quan, một số trường học lỏng lẻo,…”¹ dẫn đến tình trạng tai nạn lao động xảy ra ở nhiều nơi, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Chúng ta phải quý trọng con người, nhất là công nhân, vì công nhân là vốn quý nhất của xã hội. Chúng ta cần phải hết sức bảo vệ, không để xảy ra tai nạn lao động”².

Thời gian qua, tổ chức Công đoàn đã rất quan tâm tuyên truyền, giáo dục ý thức chấp hành kỷ luật về an toàn lao động cho công nhân nhằm triển khai thực hiện Dự án “Tăng cường an toàn, vệ sinh lao động (ATVSLĐ)” của Chương trình mục tiêu quốc gia. Trong giai đoạn 2016 -2020, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã hướng dẫn và hỗ trợ triển khai xây dựng đưa vào hoạt động 27 góc tuyên truyền về ATVSLĐ tại doanh nghiệp; tổ chức 9 lớp tập huấn giảng viên nguồn là cán bộ chuyên trách công đoàn, cán bộ làm công tác ATVSLĐ; hỗ trợ huấn luyện kiến thức về ATVSLĐ cho hơn 400 cán bộ công đoàn các cấp và đội ngũ ATVSLĐ.

Năm 2020, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã phát hành 13.300 cuốn “Sổ tay nghiệp vụ cán bộ công đoàn với công tác ATVSLĐ” để phát miễn phí cho cán bộ công đoàn các cấp, cán bộ làm công tác ATVSLĐ³.

Mặc dù, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã có nhiều hành động hiệu quả và thiết thực, tuy nhiên, do những nguyên nhân khách quan và chủ quan nên tình trạng mất an toàn lao động trong công nhân và người lao động vẫn xảy ra.

Theo báo cáo của Trung tâm Quốc gia về ATVSLĐ, năm 2020, trên toàn quốc đã xảy ra 8.380 vụ tai nạn lao động làm 8.610 người bị nạn (bao gồm cả khu vực có quan hệ lao động và khu vực người lao động làm việc không theo hợp đồng lao động) trong đó: Số người chết vì tai nạn lao động là 966 người; số vụ tai nạn lao động chết người là 919 vụ; số người bị thương nặng là 1.897 người; nạn nhân là lao động nữ là 2.724 người.

Thực trạng trên là do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan từ phía doanh nghiệp, công nhân và cả từ phía công đoàn. Về phía công đoàn, nguyên nhân dẫn tới tình trạng mất an toàn lao động vẫn diễn ra là do công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về an toàn lao động để nâng cao nhận thức của công nhân tại một số doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn; phương pháp, hình thức tuyên truyền, giáo dục chưa hấp dẫn, lôi cuốn được đại bộ phận công nhân; một bộ phận cán bộ công đoàn, cán bộ làm công tác ATVSLĐ ở cơ sở chưa đáp ứng được yêu cầu…

Những nhiệm vụ trọng tâm

Để nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục cho công nhân pháp luật về an toàn lao động, tổ chức Công đoàn và bản thân mỗi công nhân cần thực hiện một số nhiệm vụ sau:

Công đoàn cần cải tiến phương pháp, hình thức tuyên truyền giáo dục pháp luật về an toàn lao động. Vận dụng linh hoạt các hình thức như: phát hành tờ rơi, tổ chức tập huấn, tọa đàm, nói chuyện chuyên đề, thi tìm hiểu pháp luật, bảng tin, truyền thanh nội bộ, lồng ghép vào các chương trình truyền thanh, truyền hình...

Tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng, với người sử dụng lao động. Phát triển đa dạng các hình thức và nâng cao chất lượng công tác tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý của công đoàn cho công nhân, nhất là ở các doanh nghiệp mà công nhân làm việc trong điều kiện nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm. Các phương pháp, hình thức giáo dục phải giúp công nhân thấy được lợi ích của công tác đảm bảo an toàn lao động và tự nguyện nghiêm túc chấp hành mọi quy định pháp luật về an toàn lao động.

Công đoàn cần phối hợp với doanh nghiệp trong công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật về an toàn lao động. Việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật là nhiệm vụ của công đoàn, nhưng tình trạng một số doanh nghiệp trong khối tư nhân hiện nay chưa có cán bộ công đoàn chuyên trách, vì vậy, các chủ doanh nghiệp càng phải chủ động quan tâm, giao nhiệm vụ cho công đoàn và các bộ phận chức năng giáo dục, tuyên truyền phổ biến kỷ luật về an toàn lao động.

Người sử dụng lao động phải phối hợp với công đoàn phổ biến pháp luật về an toàn lao động ngay khi công nhân mới vào làm việc tại doanh nghiệp để họ thực hiện. Đồng thời, phải nhấn mạnh nhiệm vụ giáo dục cho công nhân hiểu biết về quyền lợi và trách nhiệm trong việc thực hiện pháp luật lao động, động viên công nhân thực hiện tốt các quy định của pháp luật, nhắc nhở, phê bình những trường hợp vi phạm.

Kiểm tra về an toàn lao động tại một doanh nghiệp ở thị xã Sơn Tây, TP. Hà Nội. Ảnh: D.THẢO.

Cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật về an toàn lao động trong các đơn vị sản xuất kinh doanh để kịp thời điều chỉnh những sai phạm, bồi dưỡng nghiệp vụ về an toàn lao động cho công nhân, cho người sử dụng lao động và cho cả cán bộ làm công tác an toàn lao động. Qua kiểm tra, giám sát sẽ phát hiện những nội dung bất cập, không khả thi của pháp luật trong quá trình triển khai thực hiện, để đề xuất sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.

Khi kiểm tra, đánh giá không chỉ thuần túy kiểm tra việc chấp hành pháp luật của chủ doanh nghiệp mà cần kiểm tra việc phối hợp của doanh nghiệp với các cơ quan chức năng trong tuyên truyền pháp luật lao động và tình trạng chấp hành nội quy, quy định pháp luật của công nhân. Xử lý nghiêm minh tất cả những hành vi vi phạm pháp luật về an toàn lao động, nhất là những vi phạm của những người có trọng trách trong xã hội, không tạo ra các vùng cấm trong xử lý vi phạm pháp luật.

Phát huy tính chủ động, sáng tạo của công nhân trong việc chấp hành pháp luật về an toàn lao động. Công đoàn là chủ thể tuyên truyền giáo dục pháp luật cho công nhân nhưng bản thân mỗi công nhân phải luôn tự ý thức rèn luyện bản thân, tích cực trong tìm hiểu các quy định pháp luật, tìm hiểu phương pháp để thực hiện các quy định hiệu quả, không ngừng nâng cao nhận thức về các giá trị tốt đẹp, văn minh của pháp luật và thực hiện pháp luật.

Bên cạnh đó, công nhân cũng cần hình thành tư duy, thói quen, tác phong, kiên trì, quyết tâm thực hiện các hành vi đúng đắn để biến việc chấp hành kỷ luật lao động là một thói quen, chấp hành kỷ luật lao động diễn ra trong mọi lúc, mọi nơi, tự nguyện, không cưỡng bức.

Chú thích:

^{1, 2} Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tập 10, tr.581.

³ //laodong.vn/cong-doan/an-toan-ve-sinh-lao-dong-cho-nguoi-lao-dong-la-nhiem-vu-quan-trong-861383.ldo

An toàn, vệ sinh lao động ở các mỏ đá: Doanh nghiệp phải chủ động cải thiện Khai thác, chế biến đá (KTCBĐ) ở Việt Nam phát triển tương đối mạnh. Đến cuối 2019, gần 2.400 giấy phép khai thác đá (KTĐ) ...

“Các đơn vị phải nâng cao chất lượng công tác huấn luyện An toàn, vệ sinh lao động” Ngày 07/5, tại Thủ đô Hà Nội, Công ty CP 26 đơn vị được Tổng cục Hậu cần lựa chọn tổ chức Lễ phát động ...

Các quyền của người lao động về an toàn, vệ sinh lao động Theo Luật An toàn, vệ sinh lao động (ATVSLĐ) năm 2015 đã quy định rõ những quyền về ATVSLĐ của NLĐ. Theo đó, NLĐ làm ...