Thí sinh dự thi Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2021 tại Trường THPT Trưng Vương (quận 1, TP HCM). Ảnh: Quỳnh Trần

Đặt lại bối cảnh Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nay. Đó là một kỳ thi mà cả ngành Giáo dục cùng hàng triệu gia đình “nín thở”. Kỳ thi được thực hiện làm hai đợt, giữa những làn sóng dịch nghiêm trọng chưa từng có. Đã có những điểm thi phải tạm ngừng vì có sĩ tử dương tính Covid-19. Trước đó, các em học sinh cũng đã phải trải qua nhiều đợt học, luyện thi online.

Trong bối cảnh ấy, Bộ Giáo dục & Đào tạo có đưa ra thông điệp thấu cảm với học sinh. Có lẽ cũng bởi hoàn cảnh ngặt nghèo ấy, đề thi được chọn có “nhẹ tay” hơn đề mọi năm. Bởi kỳ thi này là Kỳ thi xét tuyển THPT. Các khóa trước đều thấy, “mưa điểm 10” trong Kỳ thi tốt nghiệp THPT là rất bình thường.

Tuy nhiên, vấn đề nảy sinh khi các trường có quyền lựa chọn hình thức xét tuyển. Có những trường xét tuyển một bộ phận tân sinh viên qua học bạ, điểm IELTS (điểm thi tiếng Anh chuẩn quốc tế) và điểm tốt nghiệp. Điều này dẫn tới việc đề thi vốn dễ, điểm trung bình đã đội lên cao, đồng thời số suất chỉ xét điểm tốt nghiệp cũng ít hơn vì rất nhiều trường hợp đã tuyển qua học bạ, điểm IELTS. Nó khiến cửa vào Đại học thắt lại như cái phễu khiến điểm chuẩn tuyển người cao chưa từng có.

Nhiều trường vẫn chỉ xét điểm kỳ thi chung. Trước gọi là Kỳ thi THPT Quốc gia ý chỉ việc tích hợp hai mục tiêu tốt nghiệp và tuyển sinh Đại học, nay gọi là Kỳ thi tốt nghiệp THPT ý chỉ không tích hợp mà các trường chủ động phương án. Và khi phương án của các trường không đổi, trong khi tính chất kỳ thi đã thay đổi dẫn đến điểm chuẩn tăng.

Cả hai cách làm trên đều khiến điểm chuẩn Đại học năm nay cao choáng váng. Vẫn biết, Đại học là kỳ thi loại trực tiếp, đề khó cùng khó, dễ cùng dễ. Nhưng đến 30 điểm/ 3 môn vẫn có thể trượt Đại học thì là vấn đề rất lớn. Bởi từ lâu, việc cộng điểm vùng miền vốn đã âm ỉ tranh cãi. Và lần này, một số mã ngành điểm chuẩn trên 30. Về lý, thí sinh thành phố, không thuộc dạng ưu tiên cộng điểm, đương nhiên trượt cho dù đạt tối đa.

Sao lại có kỳ thi nào vô lý, tức tưởi đến vậy? Có ở đâu thủ khoa lại có thể trượt Đại học không? Những người ra “luật chơi” của kỳ thi ở bộ đẩy trách nhiệm tuyển lựa cho các trường đã tính tới những thí sinh có thể ở trường hợp này chưa? 3 môn điểm 10 mà vẫn có thể trượt thì việc cộng điểm đang vô hình trung phản lại chính mục tiêu công bằng tiếp cận giáo dục mà người ta mong mỏi khi thực hiện hình thức này.

Vậy hệ thống có điều gì sai? Có lẽ cái sai số rất lớn dẫn tới tình trạng này là vấn đề đã được nêu rất nhiều trước kỳ thi: giữ Kỳ thi tốt nghiệp, bỏ Kỳ thi đại học. Khi kỳ THPT Quốc gia tích hợp hai mục tiêu lộ nhiều thiếu sót, chúng ta phải thừa nhận với nhau chỉ nên thực hiện một mục tiêu. Với tỉ lệ đỗ tốt nghiệp trên 99%, đáng nhẽ ra, kỳ thi cần bỏ là Kỳ thi tốt nghiệp. Các trường, phòng Giáo dục, sở GD-ĐT địa phương có thể xét tốt nghiệp dựa học bạ.

Còn nền giáo dục hiện tại, Kỳ thi đại học có thể coi là thành trì của tôn nghiêm hệ thống. Nó xứng đáng được giữ lại trong thời điểm hiện tại để thực hiện các mục tiêu về tuyển lựa đầu vào nghiêm ngặt từ đề thi, trông thi tới điểm thi. Nhưng ngành Giáo dục lại bỏ đi Kỳ thi đại học chung, giữ lại Kỳ thi tốt nghiệp và để các trường tự xét tuyển. Trong bối cảnh dịch như vừa rồi, quá khó cho các trường tự mở kỳ thi đánh giá riêng.

Và các trường sau khi dùng một vài cách tuyển lựa, họ buộc phải lấy điểm tốt nghiệp để chọn điểm đầu vào. Đương nhiên, những người ra đề cho Kỳ thi tốt nghiệp không có nghĩa vụ phải ra câu hỏi phân loại cao vì họ ra đề cho Kỳ thi tốt nghiệp. Hệ lụy là điểm chuẩn chúng ta thấy hôm nay.

Một kỳ thi mệt nhọc và một mùa điểm chuẩn vô tiền khoáng hậu, chắc hẳn, ngành Giáo dục vẫn còn nhiều điều để làm. Cũng có thể, ngay cách làm này với điều kiện bình thường có thể sẽ khác. Nhưng cuộc sống trong đại dịch diễn biến thay đổi hằng ngày, người dân mong chờ ngành sẽ nhanh nhạy hơn nữa.

Sẽ xử lý vi phạm trong công tác phòng, chống dịch Covid-19 tại Công ty Giày Rieker Theo Sở Công Thương tỉnh Quảng Nam, Công ty Giày Rieker không tuân thủ thực hiện các quy định phòng, chống dịch theo Phương án ...

Tổ ấm của đoàn viên nơi thâm sơn cùng cốc Năm học 2021-2022 đã bắt đầu, nơi thâm sơn cùng cốc, giữa mênh mông biển nước, đoàn viên Trường Tiểu học Hữu Khuông (huyện Tương ...

Bộ trưởng Tài chính: Không có chuyện “ngân sách cạn kiệt” Bộ trưởng Bộ Tài Chính Hồ Đức Phớc khẳng định: Không có chuyện ngân sách cạn kiệt, ngân sách vẫn hoàn toàn bảo đảm được ...