Đồng chí Nguyễn Xuân Phúc - Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương Hồ Chí Minh cho tổ chức Công đoàn Việt Nam.

An toàn của công nhân đang bị đe dọa

Bên cạnh muôn vàn nỗi lo lắng, khó khăn về vấn đề việc làm, thu nhập, nhà ở, chăm sóc y tế, xây dựng gia đình, chăm sóc con cái, thời gian cho vui chơi, giải trí, đời sống tinh thần và việc vi phạm pháp luật của giới chủ thì công nhân,… đời sống công nhân đang đối mặt với sự tấn công của tội phạm ở mức báo động.

Hơn 98% công nhân có nhu cầu vay từ các tổ chức tín dụng

Nóng bỏng nhất thời gian qua là câu chuyện tín dụng đen bủa vây đời sống công nhân. Kết quả khảo sát tại 7 tỉnh, thành phía Nam được công bố trong buổi tọa đàm “Thực trạng và tác động của tín dụng đối với công nhân tại các tỉnh phía Nam và các yếu tố tác động” do Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam và Đông Nam Á cho thấy, có hơn 98% công nhân có nhu cầu vay từ các tổ chức tín dụng.

Khảo sát chỉ ra, có đến 61,7% công nhân vay tín dụng từ công ty tài chính với lãi suất từ 3 - 5%/tháng, hơn 83% công nhân vay tín dụng đen với lãi suất từ 50.000 đồng - 150.000 đồng/1 triệu đồng/ngày. Mức lãi suất này dễ làm cho người vay rơi vào khủng hoảng tài chính, ảnh hưởng tới đời sống gia đình và công việc. Rất nhiều công nhân đã sập bẫy tín dụng đen rơi vào cảnh nợ nần chồng chất, khánh kiệt, có trường hợp đã nảy sinh hành động tiêu cực như phạm pháp để có tiền trả nợ hay có những hành động tự hủy hoại bản thân.

Những tờ rơi kêu gọi cho vay vốn được dán khắp nơi, kín cả tủ điện.

Trên thực tế, công nhân có mức thu nhập dưới 7 triệu đồng/tháng là đối tượng mà ngân hàng hạn chế cho vay. Đồng thời, do đời sống công nhân đa số còn ở có mức thu nhập thấp, khiến nhiều người luôn có nhu cầu “vay nóng” khi phải đối mặt với muôn vàn phát sinh cần chi tiêu đột xuất. Đó chính là điểm phát sinh của “cầu”, dẫn tới “thị trường béo bở” đối với các tổ chức tín dụng đen.

Nhức nhối vấn nạn trộm, cướp, ma túy, mại dâm,…

Nhiều nơi, do đặc điểm về địa bàn, tâm lý - xã hội (phần đông công nhân các KCN, KCX sống xa nhà, độ tuổi trẻ, học vấn chưa cao, nhận thức về nhiều vấn đề trong cuộc sống có những bất cập,…) trở thành các “điểm nóng” về tình hình tội phạm và tệ nạn xã hội.

Theo khảo sát của Tổng LĐLĐ Việt Nam, số người nghiện ma túy trong độ tuổi lao động đông, thành phần nghiện hút là CNLĐ trong toàn quốc chiếm tỷ lệ 6,71%. Thống kê của Tổng cục Cảnh sát trong 2 năm 2017, 2018 có khoảng 350 vụ phạm pháp hình sự tại các KCN, KCX; công an đã bắt giữa hàng trăm vụ đánh bạc, mại dâm trong CNLĐ.

Nhiều công nhân vốn đã nghèo nhưng sau một buổi tối tăng ca, khi trở về phòng trọ, vài bộ quần áo và chút đồ dùng đơn sơ, thiết yếu hằng ngày cũng không còn vì trộm cắp. Công nhân hầu hết là nạn nhân của các hành vi phạm tội nhưng có những trường hợp công nhân trở thành đồng phạm do bị dụ dỗ, lôi kéo.

Tổ chức Công đoàn đồng hành và dẫn lối

Thực tế tình hình thời gian qua đã cho thấy đã xuất hiện nhiều mảng màu xám trong đời sống công nhân; có người ví von công nhân giờ sống trong tình trạng “thập diện mai phục” của vô vàn tệ nạn xã hội và là đối tượng yếu thế, dễ bị tội phạm tấn công. Để “giải vây”, “thoát bẫy”, tiến tới xây dựng môi trường an ninh, an toàn cho công nhân, cả hệ thống chính trị đã vào cuộc, trong đó nổi bật vai trò của tổ chức Công đoàn các cấp.

Tổng LĐLĐ Việt Nam đã khẩn trương vào cuộc và đã có những lãnh đạo, chỉ đạo “sát sườn” vì an ninh, an toàn của CNLĐ, nổi bật như: Quy chế phối hợp số 03/QCPH-BCA-TLĐLĐVN ngày 12/9/2017 giữa Bộ Công an và Tổng LĐLĐ Việt Nam trong công tác bảo đảm an ninh, trật tự; Chỉ thị số 05/CT-TLĐ ngày 03/11/2017 của Đoàn Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam về “Phát huy vai trò của các cấp công đoàn tham gia đảm bảo an ninh, trật tự trong tình hình mới”; Quyết định số 1529/QĐ-TLĐ ngày 05/9/2017 của Tổng LĐLĐ Việt Nam phê duyệt Đề án phòng, chống ma túy cho CNLĐ tại các KCN, KCX đến năm 2020…

Trong thực tiễn cuộc chiến với tín dụng đen, nhiều mô hình, cách làm hay đã xuất hiện, tiêu biểu như: CEP - một tổ chức xã hội phi lợi nhuận được LĐLĐ TP Hồ Chí Minh sáng lập, các quỹ tương trợ nội bộ của Nhà máy Thuốc lá Khánh Hội, Công ty CP Dệt lưới Sài Gòn, Công ty Liên doanh Bio-Pharmachemie; “Vòng tay yêu thương 1.000 đồng”, “Vòng tay nhân ái” của nhiều CĐCS trên địa bàn tỉnh Đồng Nai,… với điểm chung là chỉ cần xác nhận của công đoàn, công nhân sẽ thuận tiện trong tiếp cận các khoản vay nhỏ với lãi suất rất thấp, thậm chí không mất lãi.

Công đoàn các cấp đẩy mạnh tổ chức sinh hoạt, hướng dẫn CNLĐ sử dụng tài chính của bản thân hiệu quả nhất. Đồng thời chủ động phối hợp cấp ủy, chính quyền, các ngành chức năng có những biện pháp hiệu quả ngăn chặn triệt để nạn tín dụng đen.

Chỉ tính riêng trong hơn một năm qua, các cấp công đoàn đã phối hợp với lực lượng công an tổ chức được gần 16 nghìn cuộc tuyên truyền cho hàng triệu lượt đoàn viên công đoàn và CNLĐ về an ninh, an toàn, phòng chống tội phạm, qua đó, cơ quan công an đã được cung cấp 18.753 tin, trong đó có 9.326 tin giá trị liên quan đến an ninh trật tự; phối hợp giúp Công an giải quyết 1.745 vụ việc.

Mô hình Tổ tự quản khu nhà trọ công nhân và nhiều mô hình khác do tổ chức Công đoàn phối hợp với Công an thành lập và tổ chức hoạt động đã tạo những chuyển biến tích cực trong bảo đảm an ninh, an toàn cho công nhân. Hiện cả nước có 2.606 tổ tự quản khu nhà trọ công nhân với 206.462 CNLĐ tham gia. Trong đó, hai thành phố lớn là TP Hồ chí Minh và Hà Nội là những đơn vị triển khai có hiệu quả mô hình này.

Tổ chức Công đoàn chủ động phối hợp với lực lượng công an giải quyết nhiều vụ việc liên quan an ninh, an toàn, phòng chống tội phạm. Phối hợp thực hiện tốt công tác đảm bảo an ninh trật tự tại các khu công nghiệp, phòng ngừa, ngăn chặn các hoạt động tội phạm có tổ chức, hoạt động “bảo kê”, “băng nhóm”… không để hình thành điểm nóng về an ninh trật tự tại các khu công nghiệp, nhà máy, khu nhà trọ.

Thực tế cho thấy, tổ chức Công đoàn các cấp đã có nhiều nỗ lực đồng hành với CNLĐ trong phòng chống tội phạm; tuyên truyền, dẫn lối cho CNLĐ có nhận thức và hành vi đúng đắn trong cuộc sống. Những hành động đó đã góp phần tạo những kết quả bước đầu trong bảo đảm an ninh, an toàn cho CNLĐ và nhân dân.

Cần những hành động căn cơ, mạnh mẽ hơn nữa

Theo thống kê chưa đầy đủ, cả nước hiện có 16,4 triệu công nhân. Đây là lực lượng lao động to lớn, trực tiếp tạo ra của cải, vật chất cho xã hội, góp phần quan trọng vào con số tăng trưởng kinh tế hàng năm. Tuy nhiên, tình hình đời sống công nhân nhiều nơi chưa tương xứng với những đóng góp của họ cho đất nước; chưa đáp ứng yêu cầu cách mạng của Đảng và nhân dân ta, cũng như của nhiều cấp lãnh đạo Đảng, Nhà nước canh cánh với sự phát triển của giai cấp công nhân.

Cần nhận diện được gốc rễ dẫn tới các vấn nạn xã hội và tình trạng tội phạm đe dọa an ninh, an toàn CNLĐ. Trong đó, trước hết là do đời sống kinh tế, trình độ, điều kiện sống của công nhân còn nhiều bất cập. Tổ chức Công đoàn cần đổi mới và nâng cao chất lượng tham gia xây dựng chính sách, pháp luật, xây dựng các thiết chế công đoàn, tập trung vào việc thực hiện hiệu quả chương trình phúc lợi đoàn viên. Đây được xác định là cách bảo vệ người lao động một cách căn cơ, toàn diện, từ xa, trên diện rộng.

Tổ chức Công đoàn cần tiếp tục chủ động thể hiện vai trò lãnh đạo, chỉ đường, đồng hành CNLĐ phòng, chống tội phạm, ma túy, tệ nạn xã hội và vi phạm pháp luật trong các KCN, KCX. Cần khẳng định đây là nhiệm vụ quan trọng của tất cả tổ chức Công đoàn cũng như của mỗi cán bộ công đoàn, trách nhiệm của từng đoàn viên.

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tăng cường công tác xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, giúp CNLĐ và nhân dân nâng cao cảnh giác, chủ động các biện pháp phòng ngừa tội phạm. Trong đó cần chú trọng đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền, nhất là thông qua các phương tiện truyền thông mới. Xây dựng, nhân rộng các mô hình; động viên, khen thưởng những tập thể, cá nhân có thành tích trong công tác phòng, chống tội phạm, ma túy và tệ nạn xã hội.

Đồng thời, tổ chức Công đoàn cần thể hiện rõ vai trò nòng cốt, phối hợp với lực lượng chức năng trong đẩy mạnh công tác quản lý nhà nước, quản lý xã hội nhất là quản lý cư trú, tăng cường tuần tra, kiểm soát tại địa bàn có KCN, KCX; quan tâm huy động nguồn lực phục vụ công tác phòng ngừa tội phạm, ma túy và tệ nạn xã hội.