Bìa sách "Sông nói cuộc vô thường". Ảnh: UYÊN LY

Từ những dòng tùy bút Phước Yên trong tiếng rau xanh, bạn đọc bước vào những trang văn giàu ngôn ngữ hình ảnh và thấm đẫm triết lý sống mà tác giả của "Sông nói cuộc vô thường" trải nghiệm, từ Đông sang Tây, từ xưa đến nay,...

Phạm Nguyên Tường nói cuộc vô thường từ lúc “Giữa bao la đồng ruộng đẫm sương, hàng chục tay liềm cắt từng nạm rau má nghe rạt…rạt… đồng loạt, như tiếng tằm ăn dâu. Cọng rau má qua mấy ngày tưới nước đã chát mọng, no căng, gặp lưỡi liềm sắc ngọt vang lên thành tiếng, nghe chát qua cổ họng. Tiếng rau xanh… Tôi thích vừa nghe tiếng rau xanh vừa đẫm mình trên cánh đồng rau má làng Phước Yên vào thời khắc sớm tinh mơ này. Thời khắc Phước Yên yên tịnh nhất. Tôi ngồi bên đám ruộng rau má. Nghe tiếng rau xanh dễ chừng cả trăm năm rào rạt. Chu kỳ rau má tầm hai mươi ngày cho một lứa mới. Mấy chị, mấy mẹ không dừng tay liềm, thỉnh thoảng ngẩng đầu lên với những nụ cười hồn hậu trong hơi gió sớm, rổn rảng góp chuyện: Bà con làng mình nhờ cây rau má mà nên nhà, nên cửa, con cái được học hành đàng hoàng, có nghề nghiệp ổn định. Người trồng rau đã khá, người buôn rau còn khá hơn” tới khi “Phía chùa làng chợt giộng một hồi chuông. Chùa làng, vốn là ngôi Hà Khê cổ tự được xây dựng từ thế kỷ 17, trải qua nhiều lần trùng tu giờ vẫn trầm mặc nét xưa dưới tán cây cổ thụ. Tiếng chuông chùa lan khắp không gian, háp lên mặt ruộng, tưởng làm cho những chiếc lá rau như triệu triệu vành tai ngợp lên xanh gió. Dàn đồng thanh rau má rạt… rạt… hòa cùng với tiếng chuông chùa an nhiên như cất tiếng chào ngày mới”.

Đó là những trang tùy bút mà Phạm Nguyên Tường viết về quê nhà của mình, đủ sức lay động cảm thụ của bạn đọc bằng ký ức tuổi thơ, quá khứ vang bóng và tình người chan chứa trong hồi ức mãnh liệt, như “Tôi soi mình xuống dòng nước mặc nhiên trôi xuôi, rưng rưng một niềm kính vọng thẫm bóng bãi bờ xanh mát nghĩa tình mà con sông Bồ cứ miệt mài bồi đắp!” và “Ai về đây làm danh tướng/ Ai người sửa soạn giai nhân/ Vàng son cả miền tâm tưởng/ Thơm trong một gói xôi đường”.

Cũng từ con sông quê hương, tập tùy bút của Phạm Nguyên Tường đưa bạn đọc đi từ Đông sang Tây trên thế giới để cùng trải nghiệm cùng những văn hóa bản địa, lặng thầm đối thoại với những phế tích hoặc số phận vẻ vang mà bi thương, ngẫm ra nhiều bài học từ những giá trị văn hóa, đạo đức được đúc kết bằng danh nhân hoặc một lẽ sống, một tình yêu, một mất mát.

Trong chuyến du ký với "Sông nói cuộc vô thường", bạn đọc gặp Danube xanh lan man một dòng nhớ, Venice buổi tà dương, San Antonio trong nắng hanh vàng, Bordeaux chút se lạnh cuối Thu, Zurich ấn tượng một khám phá tình cờ rồi Phải lòng Salzburg ở nước Pháp, nước Áo, Italia, Thụy Sỹ ở châu Âu đến Bali, Phnom Penh, Singapore, Yokohama, Narita ở châu Á…

Ở châu Âu, tùy bút của Phạm Nguyên Tường viết về Bordeaux - thành phố cảng miền Tây Nam nước Pháp có những công trình xây dựng là tinh hoa kiến trúc và loại rượu vang tinh túy với cảm nhận “Đến Bordeaux vào cuối thu, trong tiết trời se lạnh và lất phất mưa phùn, thảm lá phong vàng rơi trên những lối đi, lòng ngất ngây như chưa từng với những cơn vang la đà”, viết về “Salzburg luôn chứng tỏ niềm tự hào vì đã có Mozart. Mozart hiện hữu khắp nơi, từ ngôi nhà thờ nơi cậu bé thần đồng được rửa tội cho đến Quảng trường Mozartplatz, từ những chương trình hòa nhạc quy mô cho đến những món quà lưu niệm thậm chí thanh chocolate cũng in hình Mozart”.

Ở châu Á, Phạm Nguyên Tường viết về Bảo tàng Mì ăn liền của Nhật Bản bằng hiểu biết về hành trình dựng nghiệp là của người được coi là “cha đẻ” của món mì ăn liền, về cảm thức trước hoa anh đào và thơ haiku nổi tiếng trong văn chương hiện đại Nhật Bản.

Chính dưới bóng hoa anh đào của đất nước Nhật Bản, Phạm Nguyên Tường “không thôi nghĩ về nỗi mất mát, của con người và của một thành phố, và từ đó họ đứng dậy, như một người đẹp, một thành phố đẹp. Vẻ đẹp không tự nhiên mà có. “Những con người đẹp nhất là những người từng bị đánh bại, từng đau khổ, từng tranh đấu, từng mất mát và đã tìm được đường ra khỏi vực sâu. Những người này có lòng cảm kích, sự nhạy cảm và thấu hiểu đối với cuộc đời, cuộc đời đã làm họ tràn đầy sự cảm thông, sự dịu dàng và quan tâm yêu thương sâu sắc. Người đẹp không tự nhiên mà có”.

Khi đến một làng Việt hơn 450 năm tuổi, Phạm Nguyên Tường tìm hiểu những giá trị trường tồn của làng thông qua nguồn tư liệu quý về ngôi đình uy nghiêm và thả mình vào ngôi chợ quê sầm uất, từ đó có những dòng tùy bút "Sông núi vẫn như xưa": "Những ngày lưu lại nơi đây, tôi chỉ nhìn thấy những người nông dân hiền lành chất phác có giọng nói đặc trưng “riêng thổ âm cắm xuống cát mà bền”, bao đời nay một nắng hai sương bên ruộng khoai, nương cà, chịu đựng bao gian khổ hy sinh trước mũi tên làn đạn của kẻ thù thực dân đế quốc, bảo vệ từng tấc đất quê hương. Cứ vậy, lớp lớp con dân của làng cùng dựa vào nhau để sống, để vươn lên và làm nên những thành tựu văn hóa tốt đẹp".

Tác giả Phạm Nguyên Tường.

Thì ra, “Vững mạnh muôn đời” hay “Công đức để lại mãi” chỉ dành cho những người luôn chọn đứng về phía làng nước quê hương, đứng về phía Nhân dân, đứng về chính nghĩa. Cũng ở làng quê ấy, ngôi giếng cổ mấy trăm năm của làng làm Phạm Nguyên Tường mỉm cười với câu ca dao ý vị “Tưởng giếng sâu anh nối sợi dây dài/ Ai ngờ giếng cạn anh tiếc hoài sợi dây”, khi ngẫm ngợi về "Tinh thần của giếng": Bản thể của giếng là ở đâu thì ở đấy, ấp còn có khi thay đổi, chứ giếng thì cố định một chỗ; có nước mạch chảy vô giếng hoài nên nước giếng không kiệt; nhưng nước chỉ dâng lên tới một mức nào đó thôi, đầy mà không tràn. Công dụng của giếng là ai cũng đến giếng để lấy nước, kẻ qua người lại luôn luôn, người nào cũng nhờ giếng mà có nước, giếng giúp mọi người mà như vô tâm. Tôi là kẻ hậu sinh, cũng hằng ngày vật lộn cùng biết bao bệnh nhân trong cuộc chiến cam go chữa trị căn bệnh ung thư quái ác. Nhiều khi thất vọng, tưởng chừng tuyệt vọng, bất lực hoàn toàn. Mỗi lần như vậy, trong tâm tưởng tôi lại soi mình vào giếng. Khó nhất là phải giữ cho mình một mạch nước ngầm chảy mãi, để như nước giếng: Đầy đặn mỗi ngày, trong veo mỗi ngày. Mong nhất là đừng để ai phải tiếc hoài một sợi dây gàu dài, đừng ai đổ bể tan hoang bên giếng, đừng ai oán thù giếng loạn, đừng là trăng nơi đáy giếng, lộng giả thành chân..., những câu chuyện gió nước muôn đời của giếng. Vì lòng giếng cũng là lòng người".

Như trong lời tựa của sách, “Cầm bút là bước vào một đời sống khác, lấp đầy những trang giấy trắng bằng những suy tư cá nhân đã được gạn lọc, tách chiết từ hiện thực, là sự cộng hưởng của trái tim giàu lòng yêu thương và một khối óc tư duy không ngừng nghỉ. Phạm Nguyên Tường là một kiểu viết khi đã rốt ráo với cái sống, chiêm nghiệm cho hết thảy sự thật phơi bày ra, thản nhiên như một hơi thở lành, tập tùy bút "Sông nói cuộc vô thường" được Phạm Nguyên Tường viết trong mười năm qua để lại trong thụ cảm của bạn đọc hơi ấm của những điều xưa cũ, đưa đến sự khẳng định cuộc đời đã và đang sống có biết bao cái đẹp trong ngần…"

Hoa của tháng Ba Người già bảo cô được mùa sinh vì thuộc mệnh Mộc mà được sinh ra trong mùa Xuân. Đang là những ngày đầu tiên của ...

Tản văn: Một thoáng chiều Xuân… Chiều Xuân, có lúc bâng khuâng đứng lại giữa đường lắng nghe từng âm thanh quen thuộc của miền quê. Là tiếng chim gáy vút ...