Ngày 15/3, Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công thương) đã lên tiếng liên quan đến việc 36 nhà đầu tư điện gió, mặt trời có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ kiến nghị khắc phục những bất cập trong việc xây dựng và ban hành cơ chế giá phát điện nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp.

Theo văn bản kiến nghị, các quy định tại Quyết định 21 (quy định khung giá điện nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp) và Thông tư 01 (về bãi bỏ một số quy định thực hiện phát triển dự án điện gió, điện mặt trời và hợp đồng mua bán điện mẫu) ban hành, đã khiến nhà đầu tư vô cùng lo lắng và quan ngại sâu sắc với nhiều điểm bất cập về pháp lý cũng như về hiệu quả tài chính có thể khiến phải lâm vào tình trạng thua lỗ và phá sản.

Cụ thể, đối với Quyết định 21, về mặt thủ tục, có nhiều điểm chưa phù hợp trong việc tính toán, trình và lấy ý kiến các bên liên quan. Đặc biệt, việc giao cho EVN/EPTC làm công tác xác định giá và sử dụng kết quả đề xuất chưa qua tham vấn với bên tư vấn độc lập là chưa phù hợp với thực tiễn.

“Quá trình ban hành Quyết định 21 dường như quá vội vàng, chưa bảo đảm việc thẩm định và lấy ý kiến một cách kỹ lưỡng”, văn bản nêu rõ.

Về vấn đề này, Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công thương) cho biết, Bộ Công thương đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ bằng nhiều báo cáo về cơ chế đối với dự án điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp. Bộ Công thương cũng đã ký ban hành Thông tư 15 quy định phương pháp xây dựng khung giá phát điện.

Ngoài ra, Hội đồng tư vấn độc lập để lấy ý kiến về khung giá phát điện cho Dự án chuyển tiếp cũng được thành lập theo Quyết định số 2334 (ngày 7/11/2022) của Bộ trưởng Bộ Công thương. Hội đồng gồm 9 thành viên là các chuyên gia có chuyên môn trong lĩnh vực điện, giá, tài chính, quản lý nhà nước về năng lượng.

Việc tổ chức tính toán rà soát, xin ý kiến của các chuyên gia và các cơ quan có đơn vị liên quan được thực hiện từ ngày 20/11/2022 - 30/11/2022.

“Vì vậy, việc dự thảo và ban hành Quyết định 21 về khung giá điện nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp hoàn toàn đảm bảo trình tự và thủ tục theo quy định”, Cục Điều tiết điện lực nêu rõ.

Cũng theo văn bản kiến nghị, trong Thông tư 01, các quy định áp dụng cho các Dự án chuyển tiếp với nhiều hạn chế và bất lợi hơn so với chính sách trước đây như bãi bỏ thời hạn áp dụng giá mua điện trong thời hạn 20 năm; bãi bỏ điều khoản chuyển đổi tiền mua điện sang USD và bãi bỏ điều khoản về trách nhiệm mua toàn bộ sản lượng từ dự án điện gió nối lưới tại điểm giao nhận.

“Nếu cơ chế mới được áp dụng, chỉ tính riêng 34 dự án đã hoàn thành đầu tư xây dựng, ước tính tổng vốn đã đầu tư gần 85 ngàn tỷ đồng trong đó khoảng trên 58 ngàn tỷ đồng được tài trợ từ nguồn vốn ngân hàng sẽ có nguy cơ vỡ phương án tài chính, nợ xấu, doanh nghiệp và ngân hàng không thể thu hồi vốn”, văn bản nêu.

Trước lo ngại này, Bộ Công thương cho rằng, theo Quyết định 21, giá trần dự án điện mặt trời chuyển tiếp là 1.185-1.508 đồng một kWh và điện gió 1.587-1.816 đồng một kWh, tuỳ loại hình.

Các thông số cũng được tính toán dựa trên số liệu từ các tổ chức tư vấn quốc tế, Viện Năng lượng, CTCP Tư vấn Xây dựng Điện 1, 2, 3, 4 và tổ chức tư vấn GIZ cung cấp.

Theo đó, suất đầu tư điện gió, điện mặt trời trên thế giới có xu hướng giảm mạnh thời gian qua. Vì vậy, căn cứ báo cáo kết quả tính toán khung giá của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), suất đầu tư được thẩm định, các bên tư vấn đã lựa chọn trên cơ sở suất đầu tư các dự án giảm trừ 10% cho 1MWp điện mặt trời, 1MW điện gió.

Bộ Công thương cũng cho biết, khung giá áp dụng cho các nhà máy điện mặt trời mặt đất được thẩm định trên cơ sở lựa chọn bộ thông số đầu vào như: Suất đầu tư, bức xạ mặt trời tại vùng 3 (tỉnh Bình Thuận) và các thông số khác được lựa chọn theo số liệu thu thập từ các nhà máy điện mặt trời mặt đất đã ký kết hợp đồng mua bán điện với EVN trước thời điểm giá bán điện ưu đãi hết hiệu lực…

Cục Điều tiết điện lực khẳng định cơ chế giá bán điện ưu đãi FIT là cơ chế giá điện hỗ trợ, được thiết kế để thúc đẩy đầu tư vào năng lượng tái tạo trong thời gian nhất định.

Do đó, khung giá phát điện cho các dự án chuyển tiếp được tính toán trên cơ sở chi phí thực tế quy định tại báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế kỹ thuật của các nhà máy điện tái tạo đã ký kết hợp đồng mua bán điện với EVN trước thời hạn cơ chế giá FIT hết hiệu lực.