Điều dưỡng tranh thủ chợp mắt. Ảnh: NVCC

Theo thống kê của Hội Điều dưỡng Việt Nam, lực lượng điều dưỡng và hộ sinh chiếm 50% tổng số cán bộ, nhân viên ngành Y tế. Cả nước hiện có gần 140.000 điều dưỡng và hộ sinh, trong đó điều dưỡng viên là 107.600 người. Tỷ lệ điều dưỡng/vạn dân hiện là 11,48 và tỷ lệ hộ sinh/vạn dân là 3,13.

Trong cuộc chiến chống Covid-19, hàng ngàn điều dưỡng của Việt Nam đã can đảm và chuyên nghiệp đối phó với dịch bệnh nguy hiểm với vai trò là chiến sĩ tuyến đầu. Họ đã vượt lên nguy cơ lây nhiễm, dấn thân vào nguy hiểm, phối hợp với các bác sĩ thực hiện hàng loạt các hoạt động như: sàng lọc, tổ chức cách ly, theo dõi, chăm sóc và là chỗ dựa tinh thần cho người bệnh Covid-19.

Hiện nay, người trong ngành y tế, trong nghề điều dưỡng và người dân vẫn nhầm lẫn giữa hai tên gọi y tá và điều dưỡng.

Danh từ “nurse” được gọi là y tá (ở miền Bắc) và điều dưỡng ở miền Nam (từ trước 4/1975). Trong giai đoạn 1990 - 2004, Bộ Y tế quy định cụm từ kép “y tá - điều dưỡng” được sử dụng ở hai miền Nam, Bắc. Tuy nhiên, các văn bản quy phạm pháp luật từ năm 2005 trở lại đây quy định chỉ còn một tên gọi điều dưỡng, không còn tên gọi y tá.

Toàn cảnh Hội thảo do Công đoàn Y tế Việt Nam, Hội Điều dưỡng Việt Nam, Hội Nữ hộ sinh Việt Nam tổ chức mới đây

Theo ThS. Phạm Đức Mục - Chủ tịch Hội Điều dưỡng Việt Nam: Chức năng nghề nghiệp chủ yếu của y tá là thực hiện y lệnh của bác sĩ. Hệ đào tạo y tá là sơ cấp, trung cấp. Còn điều dưỡng có chức năng phối hợp chặt chẽ với các nghề khác trong hệ thống y tế nhằm nâng cao sức khỏe, phòng bệnh, chăm sóc phục hồi chức năng cho người ốm và người khuyết tật ở mọi lứa tuổi tại các cơ sở y tế. Điều dưỡng viên cũng có chức năng chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Điều dưỡng viên phải tốt nghiệp chương trình đào tạo điều dưỡng và có chứng chỉ hành nghề do cơ quan có thẩm quyền cấp. Ở Việt Nam, điều dưỡng viên được đào tạo và thực hành ở 4 cấp độ: trung cấp (2 năm), cao đẳng (3 năm), đại học (4 năm) và sau đại học (chuyên khoa I, thạc sĩ, tiến sĩ điều dưỡng).

Có những điều dưỡng của Việt Nam sau khi nghỉ hưu theo chế độ của Nhà nước đã tiếp tục học tập và được cấp bằng tiến sĩ điều dưỡng của các nước tiên tiến trong khu vực.

Việc không phân biệt rõ tên gọi y tá và điều dưỡng trong xưng hô giao tiếp, trong lĩnh vực khám chữa bệnh và cả phương diện truyền thông khiến điều dưỡng không có “chính danh”. Điều này vô tình gây sự mơ hồ cho người bệnh, người hành nghề, người học nghề. Nhất là đối với những người tham gia chương trình xuất khẩu lao động, sự mơ hồ về chức danh y tá và điều dưỡng sẽ gây hiểu lầm tai hại do không đúng quy định pháp luật, không phản ánh đúng trình độ học vấn và phạm vi chuyên môn và sẽ không nhận được chế độ lương tương xứng.

Theo ThS Nguyễn Bích Lưu - Chủ tịch chi hội Giáo viên Điều dưỡng (Hội Điều dưỡng Việt Nam): Xu thế đào tạo điều dưỡng ngày nay hướng tới đáp ứng yêu cầu, chuẩn mực thực hành; cung ứng nhân lực cho thị trường; đáp ứng đổi mới công nghệ, cung cấp dịch vụ an toàn, chất lượng và thực hành dựa vào bằng chứng.

Nữ điều dưỡng Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cơ sở 2. Ảnh: NVCC

Chương trình đào tạo điều dưỡng cũng theo xu hướng đa ngành (đa khoa, chuyên khoa) với nhiều cấp độ đào tạo, cao nhất là trình độ giáo sư. Ở nhiều nước như Mỹ, Đài Loan, Úc, Thái Lan, Nhật Bản… còn đào tạo điều dưỡng - thầy thuốc ít nhất là có trình độ thạc sĩ điều dưỡng và được đào tạo chuyên khoa bao gồm cả kê đơn trong phạm vi hành nghề theo quy định của pháp luật.

Hiện nay, Tổ chức Y tế Thế giới cũng thống nhất tên gọi “điều dưỡng” và ban hành Tiêu chuẩn toàn cầu về giáo dục điều dưỡng, hộ sinh (năm 2009) và Chuẩn năng lực cơ bản giáo viên điều dưỡng (năm 2016).

Như vậy, việc nhầm lẫn giữa tên gọi y tá và điều dưỡng không chỉ nhầm lẫn về mặt danh xưng mà còn gây khó khăn về mặt “cơ hội” cho những người đang hành nghề, học tập để trở thành điều dưỡng.