Có một câu hỏi cần câu trả lời: Người công nhân sau nhiều năm gắn bó, cống hiến cho doanh nghiệp, khi lớn tuổi, có thu nhập cao hơn người công nhân trẻ lại bị cho nghỉ việc trước? Ảnh có tính minh họa của baomoi.com

Đọc bài báo “Nữ công nhân gắn bó 20 năm với Công ty PouYuen chưa bao giờ nghĩ một ngày sẽ mất việc”, của tác giả Lê Tuyết trên Tạp chí Cuocsongantoan.vn, tôi cứ suy nghĩ mãi. Phải chăng có rất nhiều trường hợp như chị Kim Hân - nhân vật trong bài báo - đã phải nghỉ việc như chị?

Chị Kim Hân làm việc ở Công ty trách nhiệm hữu hạn PouYuen Việt Nam (quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh) đã 20 năm qua. Do ảnh hưởng của dịch Covid-19, đến nay công ty không có đơn hàng, không có việc làm. Ông Lê Minh Tấn, Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội thành phố Hồ Chí Minh xác nhận, Công ty đã báo cáo về Sở về việc dự kiến sẽ cắt giảm 6.000 công nhân. Tới đây, Sở sẽ phối hợp với Bảo hiểm xã hội, Ủy ban nhân dân quận Bình Tân hỗ trợ xin việc cho công nhân và giải quyết các chế độ liên quan cho công nhân.

Chị Kim Hân kể: “Người ta bảo phải cắt giảm công nhân lâu năm trước vì công nhân lâu năm lương cao quá, công ty đang khó khăn, gánh không nổi…”

Có phải thế không?

Công nhân Công ty PouYuen Việt Nam lúc tan ca. Tới đây, 6.000 người lao động ở đây sẽ bị cắt giảm. Nhiều người trong số họ đã gắn bó trọn vẹn tuổi thanh xuân với công ty. Điều gì sẽ chờ đợi họ?

Người lao động Việt Nam đi làm, nếu duy trì kỷ luật lao động, bảo đảm năng suất, chất lượng, hiệu quả - nói cách khác là hoàn thành nhiệm vụ, không bị kỷ luật - thì tuần tự, cứ sau mỗi chu kỳ 03 năm lại được tăng lương. Nếu có thành tích nổi bật, đột xuất, có giá trị làm lợi cao còn được tăng lương trước thời hạn. Về bản chất, đó là sự ghi nhận những cống hiến liên tục của người lao động trong suốt cả quá trình làm việc. Có thể cách tính lương này còn có sự bất cập nào đó, song nó thực sự nhân văn.

Một doanh nghiệp lớn như PouYuen Việt Nam với hàng chục nghìn công nhân, tính ra mỗi tháng phải chi trả lương, thuế, quản lý phí, thuê mặt bằng lên tới hàng trăm hoặc cả nghìn tỷ đồng. Khi sản xuất thuận lợi, doanh nghiệp đủ sức thanh toán khoản chi nói trên và có lãi; nhưng khi không có đơn hàng, sản xuất đình đốn - như giai đoạn bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 hiện nay - thì khoản chi này trở thành quá sức đối với doanh nghiệp. Điều đó lý giải vì sao rất nhiều doanh nghiệp lớn vừa qua đã phải phá sản hoặc dừng hoạt động.

Còn người lao động như chị Kim Hân thì đã dành hết thời tuổi trẻ với những gì tốt đẹp nhất để học hỏi, làm việc, cống hiến cho doanh nghiệp. Hai mươi năm gắn bó, chị được doanh nghiệp ghi nhận bằng một mức lương cao (khoảng gần 10 triệu đồng/tháng). Những người lao động như chị Kim Hân chính là nhân tố quyết định để doanh nghiệp duy trì sản suất ổn định. Sự phát triển của công ty có được cũng là nhờ sự gắn bó, trung thành và hết lòng của những người lao động như thế.

Lao động trẻ là nguồn lực được doanh nghiệp ưa thích bởi sức trẻ, sự năng động, kỹ năng tốt và mức lương thấp. Phải chăng người công nhân lớn tuổi, đã gắn bó nhiều năm với doanh nghiệp và được hưởng lương cao là gánh nặng cho doanh nghiệp lúc khó khăn? Ảnh minh họa của vinhlong.baohiemxahoi.gov.vn

Thế nhưng, lúc công ty khó khăn, khi cần sắp xếp lại sản xuất, người lao động như chị lại bị đặt vào “tầm ngắm” bị buộc nghỉ việc đầu tiên. Điểm mạnh, ưu thế, điều chị có quyền tự hào thì tai hại thay, lại trở thành điểm yếu của chị. Nếu đúng chị bị buộc phải nghỉ việc với lý do “lương cao” do có thâm niên - nghĩa là người ta vẫn giữ lại những người trẻ, có thể mới vào làm việc với mức lương thấp hơn hẳn hay chỉ bằng một nửa của chị - thì tôi cảm thấy có gì cay cay nơi sống mũi.

Trong nhiều năm, nhất là các dịp tết Nguyên đán, thị trường lao động lại chao đảo vì hiện tượng “nhảy việc” của công nhân. Các cơ quan chức năng nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức Công đoàn ra sức động viên người lao động gắn bó, chung lưng đấu cật với doanh nghiệp để sản xuất ổn định. Những người lao động như chị Kim Hân đã luôn đồng hành với doanh nghiệp. Tại sao khi khó khăn người lao động như chị lại phải "ra đường"?

Vẫn biết “cơm áo không đùa” với ai, dù đó là doanh nghiệp hay người lao động; vẫn biết thế giới ngày nay quá nhiều bất ổn; vẫn biết thị trường khắc nghiệt, doanh nghiệp không phải tổ chức từ thiện - và dù thông tin người lao động như chị Kim Hân bị buộc phải nghỉ việc do “lương cao” có lẽ cần phải kiểm chứng thêm - nhưng tôi cứ day dứt với câu hỏi: Phải chăng gắn bó thì thua thiệt? Và sự trung thành không có ý nghĩa gì sao?