AI không thể thay thế nhà báo. Ảnh: Blog ONE

Tôi làm việc ở một trang tin nước ngoài tại Việt Nam hơn 3 năm nay. Trang tin thuộc một tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới. Suốt 2 năm trước, tôi chứng kiến từ ý tưởng tưởng chừng điên rồ là đưa trí tuệ nhân tạo đảm trách một phần công việc của trang và tiến tới toàn bộ. Tôi và đồng nghiệp lúc ấy cũng coi đấy như một thử nghiệm như bao thử nghiệm cải tiến kỹ thuật mà các kỹ sư công nghệ áp dụng vào công việc của mình.

Nhưng đó là một dự án tham vọng. Chúng tôi chứng kiến công việc mình ít dần đi và khác dần đi qua từng tháng. Sau một năm, nhiều nhân sự trong vùng đã không còn được gia hạn hợp đồng. Công ty không giải thích rằng máy thay thế công việc của chúng tôi nhưng nhìn khối lượng công việc giảm dần và vai trò của máy tăng dần, chúng tôi hiểu, đằng sau nó là cái gì.

Những biên tập viên như chúng tôi làm những công việc có tính lặp lại: lựa chọn tin tức đã được mua từ các đầu báo, biên tập lại title, ảnh bìa, rồi lựa chọn vị trí sắp xếp lên trang tin sao cho tối ưu hóa tài nguyên chúng tôi có. AI đã ghi nhớ hành vi của chúng tôi và thực hành nó. Lúc đầu, chúng tôi lựa tin cho toàn trang. Dần dần, chúng tôi chỉ còn độ dăm vị trí quan trọng ở trang chủ. Còn các mục dưới, máy móc đảm trách. Nếu máy sai ở đâu, chúng tôi điều chỉnh thông số ở đó.

Công việc biên tập viên báo chí của chúng tôi không còn đơn giản là biên tập tin bài nữa, phần nào chúng tôi phải điều chỉnh cả những dòng code hoặc “huấn luyện” máy những thói quen đọc của độc giả. Cứ thế, AI tiến bộ từng ngày.

Nghề báo có nhiều vị trí, nhiều công đoạn. Và biên tập tin tức chỉ là một trong số các vị trí cần sự chuẩn xác và có tính lặp lại. Tôi đã từng tham gia một dự án xây dựng “máy viết báo”. Chúng tôi bắt đầu bằng những bài góc nhìn, bình luận như tôi đang chia sẻ ở đây. Dự án như một cuộc thử nghiệm nhỏ của vài nhà báo với cậu bạn IT.

Kết quả sau mấy tháng chúng tôi thu được: nếu nhập một trăm bài viết của một cây viết, máy sẽ phân tích cấu trúc từ vựng, cấu trúc đoạn, cấu trúc bài, sự phân bổ các ý để dựng lại một bài có giọng văn na ná. Nhiều chỗ, máy lấy thông tin số liệu còn chuẩn hơn, đầy đủ và thuyết phục hơn cả người làm.

Tất nhiên, giọng văn của máy vẫn có những lỗi có phần ngớ ngẩn của học sinh cấp 2. Nhưng nếu có thời gian và tiềm lực để nhập liệu, sửa lỗi đủ nhiều để máy “học”, câu chuyện sẽ rất khác. Cũng vì hình dung được tính nghiêm trọng ấy, chúng tôi tạm dừng dự án và coi như cuộc thử nghiệm kết thúc.

Cuộc chơi báo chí giữa người và máy là câu chuyện rất dài. Những công việc như phân tích chứng khoán, giá vàng, giá tiền điện tử nhiều tờ báo quốc tế đã thay bằng máy. Những phát thanh viên robot cũng xuất hiện ở nhiều nơi.

Nhưng làm báo kỷ nguyên số đang gặp rất nhiều thách thức cũng như cơ hội. AI “cướp việc” của nhiều đồng nghiệp của tôi, song họ lại chuyển sang những công ty khác như đào tạo AI, xử lý tìn nguồn cho AI…. Và tất nhiên, công việc này có tính ổn định cao hơn, mức thu nhập cao hơn. Vì, AI không bao giờ hoàn thiện bởi tin tức và xu hướng đọc thay đổi mỗi ngày.

Đồng thời, dù máy móc có cải tiến tới đâu, có một việc mà máy không thể thay người. Đó là tới hiện trường lấy tin. Tin hiện trường là “đầu vào” là “nhiên liệu” cho cả hệ thống thông tin đồ sộ mà máy móc hoạt động. Và đấy chính là một trong những vai trò lớn nhất, nguyên thủy nhất của người làm báo.

Máy móc với chuỗi vận hành khủng khiếp để xử lý và phân phối thông tin suy cho cùng sẽ luôn ở vị thế cộng sinh, hỗ trợ báo chí hơn là cạnh tranh trực diện.

AI có thể thay thế nhiều vị trí của những người “đút chân gầm bàn làm báo” song nó không bao giờ thay thế được những phóng viên xông pha, dấn thân nơi tuyến đầu thông tin.

Nếu bạn đồng tình với góc nhìn trong bài viết thì có thể mời tác giả Mỹ Anh một "ly cà phê" thông qua Ví MoMo bằng cách ấn vào nút “Buy me a coffee” ở bên dưới hoặc quét mã QR. Để đăng ký và sử dụng Ví MoMo, xem chi tiết hướng dẫn tại đây. Hoặc bạn cũng có thể tặng "ly cà phê" cho tác giả Mỹ Anh bằng cách chuyển khoản trực tiếp vào tài khoản của Tạp chí Lao động và Công đoàn, số tài khoản: 118000001631, Ngân hàng Vietinbank chi nhánh Hà Nội. Lưu ý, trước khi chuyển tiền, bạn đọc vui lòng gõ nội dung: "Tặng cà phê cho tác giả Mỹ Anh". Đọc cà phê tối, tặng "cà phê" là chương trình của Tạp chí Lao động và Công đoàn. Khi đọc các bài viết trên mục game doi thuong , nếu bạn đọc đồng cảm với góc nhìn của tác giả thì có thể mời người đó một "ly cà phê". Mỗi "ly cà phê" trị giá 23.000 đồng (1 USD).

Tạp chí và “quyền năng” của sáng tạo Một số người đã sai khi dự đoán cái chết của tạp chí, giống như cách họ dự đoán cái chết của radio sau khi ...

Báo chí qua góc nhìn doanh nhân: Người bạn đồng hành của doanh nghiệp Công ty Cổ phần Tập đoàn Minh Dương có trụ sở chính tại xã Minh Khai, huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội. Ông Nguyễn ...

Nhà báo Hồ Chí Minh Hầu hết các nhà cách mạng ở buổi đầu sự nghiệp đều sử dụng báo chí như một vũ khí sắc bén trong hoạt động ...

Tạp chí Lao động và Công đoàn đón nhận nhiều tình cảm, sự tin yêu nhân dịp 21/6! Nhân dịp kỷ niệm 97 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2022), Tạp chí Lao động và Công đoàn – cơ ...