Nhiều ý kiến đề nghị xử lý hình sự bệnh nhân số 17 có hành vi khai báo y tế gian dối khiến dịch lây lan cho nhiều người. Trong ảnh, đoạn phố Trúc Bạch, nơi bệnh nhân số 17 cư trú được khử khuẩn. Ảnh vnexpress.net

Hành vi nào bị xử lý hình sự liên quan phòng, chống dịch Covid-19?

Dịch Covid-19 ở nước ta đã bước vào giai đoạn 3. Ngày 01/04/2020, cả nước thực hiện giải pháp chưa từng có là cách ly toàn xã hội trong vòng hai tuần để ngăn chặn dịch bùng phát trên diện rộng không thể kiểm soát. Lúc này, bên cạnh sự cố gắng của các cơ quan chức năng như Y tế, Công an, Quân đội; bên cạnh công tác tuyên truyền, vận động, thuyết phục người dân cùng nâng cao ý thức trách nhiệm phòng chống dịch thì cũng rất cần sự quyết liệt của các cơ quan bảo vệ luật pháp nhằm xử lý nghiêm khắc những hành vi cản trở công tác phòng chống dịch, làm lây lan dịch bệnh ra cộng đồng.

Ngày 30/3/2020, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao đã có Công văn số 45/TANDTC-PC hướng dẫn xét xử tội phạm liên quan đến công tác phòng, chống dịch Covid-19. Cụ thể:

1. Người đã được thông báo mắc bệnh; người nghi ngờ mắc bệnh hoặc trở về từ vùng có dịch bệnh Covid-19 đã được thông báo cách ly thực hiện một trong các hành vi lây truyền dịch bệnh Covid-19 cho người khác thì bị coi là trường hợp thực hiện “hành vi khác làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người” quy định tại Điểm c, Khoản 1 Điều 240 Bộ luật Hình sự và bị xử lý về tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm cho người gồm:

- Trốn khỏi nơi cách ly;

- Không tuân thủ quy định về cách ly;

- Từ chối, trốn tránh việc áp dụng biện pháp cách ly, cưỡng chế cách ly;

- Không khai báo y tế, khai báo không đầy đủ hoặc khai báo gian dối.

Bệnh nhân "siêu lây nhiễm" số 34 có hành vi khai báo y tế gian dối cũng được nhiều người đề nghị phải xử lý hình sự để làm gương. Trong ảnh: Sơ đồ "siêu lây nhiễm" của nệnh nhân số 34. Ảnh: anninhthudo.vn

2. Người chưa bị xác định mắc bệnh Covid-19 nhưng sống trong khu vực đã có quyết định cách ly, quyết định phong tỏa thực hiện một trong các hành vi sau đây gây thiệt hại từ 100 triệu đồng trở lên do phát sinh chi phí phòng, chống dịch bệnh thì bị xử lý về tội vi phạm quy định về an toàn ở nơi đông người theo quy định tại Điều 295 Bộ luật Hình sự:

- Trốn khỏi khu vực bị cách ly, khu vực bị phong tỏa;

- Không tuân thủ quy định cách ly;

- Từ chối, trốn tránh việc áp dụng biện pháp cách ly, cưỡng chế cách ly;

- Không khai báo y tế, khai báo không đầy đủ hoặc khai báo gian dối.

3. Chủ cơ sở kinh doanh, người quản lý cơ sở kinh doanh dịch vụ (như quán bar, vũ trường, karaoke, dịch vụ mát-xa, cơ sở thẩm mỹ...) thực hiện hoạt động kinh doanh khi đã có quyết định tạm đình chỉ hoạt động kinh doanh để phòng chống dịch bệnh Covid-19 của cơ quan, người có thẩm quyền, gây thiệt hại từ 100 triệu đồng trở lên do phát sinh chi phí phòng, chống dịch bệnh thì bị xử lý về tội vi phạm quy định về an toàn ở nơi đông người theo quy định tại Điều 295 Bộ luật Hình sự.

4. Người có hành vi đưa lên mạng máy tính, mạng viễn thông thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, thông tin xuyên tạc về tình hình dịch bệnh Covid-19, gây dư luận xấu thì bị xử lý về tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông theo quy định tại Điều 288 Bộ luật Hình sự.

5. Người có hành vi đưa trái phép thông tin cá nhân, bí mật đời tư xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của nhân viên y tế, người tham gia phòng, chống dịch bệnh Covid-19, người mắc bệnh, người nghi ngờ mắc bệnh Covid-19 thì bị xử lý về tội làm nhục người khác theo quy định tại Điều 155 Bộ luật Hình sự.

6. Người có hành vi lợi dụng dịch bệnh Covid-19 đưa ra thông tin không đúng sự thật về công dụng của thuốc, vật tư y tế về phòng, chống dịch bệnh nhằm chiếm đoạt tài sản của người khác thì bị xử lý về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự.

Bệnh nhân số 178 có hành vi khai báo y tế gian dối khiến gần 250 người phải bị cách ly theo. Thủ tướng Chính phủ đã chỉ thị phải xử lý nghiêm trường họp này. Trong ảnh, Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Thái Nguyên, nơi bệnh nhân số 178 đang được điều trị và cách ly. Ảnh: hoinhabaovietnam.vn

7. Người có hành vi đã, đang hoặc nhằm đưa trái phép thuốc, vật tư y tế dùng vào việc phòng, chống dịch bệnh Covid-19 ra khỏi biên giới nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam nhằm thu lợi bất chính thì bị xử lý về tội buôn lậu theo quy định tại Điều 188 Bộ luật Hình sự.

8. Người có hành vi lợi dụng sự khan hiếm hoặc tạo sự khan hiếm giả tạo trong tình hình dịch bệnh Covid-19 để mua vét hàng hóa đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công bố là mặt hàng bình ổn giá hoặc hàng hóa được Nhà nước định giá nhằm bán lại để thu lợi bất chính thì bị xử lý về tội đầu cơ theo quy định tại Điều 196 Bộ luật Hình sự.

9. Người có hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc thủ đoạn khác cản trở người thi hành công vụ trong phòng, chống dịch bệnh Covid-19 thì bị xử lý về tội “chống người thi hành công vụ” theo quy định tại Điều 330 Bộ luật Hình sự.

10. Người có trách nhiệm trong phòng, chống dịch bệnh Covid-19 nhưng không triển khai hoặc triển khai không kịp thời, không đầy đủ các biện pháp phòng, chống dịch bệnh theo quy định gây hậu quả nghiêm trọng thì bị xử lý về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng theo quy định tại Điều 360 Bộ luật Hình sự.

Như vậy, Công văn số 45/TANDTC-PC của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn xét xử tội phạm liên quan đến công tác phòng, chống dịch Covid-19 sẽ cung cấp cơ sở pháp lý để cơ quan chức năng thực hiện công tác này hiệu quả hơn. Mọi người cần thực hiện nghiêm túc các quy định về phòng chống dịch, vừa góp phần đẩy lùi dịch bệnh, vừa để tránh bản thân rơi vào vòng lao lý không đáng có.