Người lao động Tổng Công ty May 10 thao tác may khẩu trang.

Là một doanh nghiệp lớn với tổng số hơn 11.000 lao động (gồm cả các đơn vị liên doanh góp vốn), Tổng Công ty May 10 bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 khi dịch bệnh khởi phát (ngay sau Tết Nguyên đán). Nguyên do là nguyên liệu sản xuất phải nhập khẩu từ nước ngoài, còn 90% sản phẩm làm ra được xuất khẩu sang thị trường các nước.

Khi dịch bệnh lan rộng ở nhiều quốc gia trên thế giới, nhất là các nước thuộc Liên minh châu Âu và Mỹ (hai thị trường chủ yếu của Tổng Công ty) thì tình trạng hủy đơn hàng và không đặt hàng bắt đầu tăng lên bởi người tiêu dùng hai thị trường này bắt đầu cắt giảm chi tiêu. Với tình trạng hủy đơn hàng ngày càng lan rộng, áp lực về tài chính và lao động đối với doanh nghiệp là rất lớn, nhất là từ tháng 4/2020.

Trước những khó khăn, Tổng Công ty May 10 đã chuyển hướng sang sản xuất khẩu trang và có được đơn hàng với hàng chục triệu chiếc. Trung tâm Phát triển sản phẩm cùng các Xí nghiệp Veston Hà Nội, Sơ mi Hà Nội đã sản xuất các loại khẩu trang kháng khuẩn vải dệt kim, khẩu trang kháng khuẩn dệt thoi cho cả người lớn và trẻ em.

Chuyển đổi sang may khẩu trang, một mặt hàng thiết yếu trong công tác phòng, chống dịch Covid-19 đã giúp Tổng Công ty May 10 duy trì sản xuất, đảm bảo việc làm cho người lao động, giảm bớt thiệt hại do dừng, hoãn, hủy các đơn hàng.

Người lao động Tổng Công ty May 10 chưa qua hết khó khăn do dịch Covid-19.

Mặc dù giá trị của việc sản xuất hàng khẩu trang không thể so với giá trị sản xuất hàng may mặc nhưng việc chuyển đổi đã phần nào bù đắp tình trạng thiếu hụt đơn hàng, đảm bảo đủ việc làm cho người lao động.

Dịch Covid-19 không khác nào thêm một “cú bồi” đối với Tổng Công ty sau một loạt khó khăn trong năm 2019 với cuộc chiến tranh thương mại Trung - Mỹ và việc nhiều nước châu Phi tham gia vào chuỗi cung ứng mới, tăng các nước sản xuất khiến giá gia công giảm, đơn hàng bị san sẻ. Dịch Covid-19 tạo thêm yếu tố rủi ro khác do Trung Quốc đã hoạt động trở lại, cầu thị trường thấp sẽ dẫn tới một đợt giảm giá mạnh toàn cầu với dự kiến đơn giá giảm trên 20%. Áp lực thiếu hụt đơn hàng, thiếu việc làm cho người lao động đang ngày càng hiện hữu khi đến hết tháng 6/2020, đơn hàng cũ đã kết thúc, đơn hàng mới chưa có.

Theo bà Trần Quý Dân - Chủ tịch Công đoàn Tổng Công ty May 10, hiện nay chưa có trường hợp nào trong số hơn 11.000 lao động của Tổng Công ty đủ điều kiện nhận được hỗ trợ từ gói 62.000 tỷ của Chính phủ. Chỉ xét theo tiêu chí số ngày nghỉ liên tục trên 15 ngày/tháng mới được hưởng trợ cấp thì đã không có người lao động nào đủ điều kiện hỗ trợ. Trên thực tế, Tổng Công ty May 10 đã cố gắng bố trí người lao động các phòng, ban nghiệp vụ chỉ phải nghỉ 1 buổi/tuần.

“Mặc dù chúng tôi cũng bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, ít nhất có hơn 200 người lao động bao gồm nhân viên khách sạn, giáo viên trường nghề, trường mầm non phải chuyển đổi công việc và nghỉ việc do Covid-19. Tuy nhiên, rất khó để đối tượng này được hỗ trợ từ gói 62.000 tỷ do chúng tôi đã nỗ lực tìm kiếm đơn hàng, đảm bảo việc làm và bố trí công việc cho người lao động. Tuy nhiên, việc chia sẻ công việc và hỗ trợ để người lao động vượt qua dịch bệnh, có mức lương bằng mức lương tối thiểu là giải pháp tình thế, chỉ được phần nào”, bà Trần Quý Dân cho hay.

Người lao động chuyển sang sản xuất khẩu trang.

Bà Mai Hải Vân - Giám đốc Xí nghiệp Sơ mi Hà Nội cho biết: Xí nghiệp gồm 600 lao động. Đời sống của người lao động trong xí nghiệp 1/3 là trung bình, 1/3 thuộc diện khó khăn, lương tháng nào tiêu dùng tháng đó. Do dịch Covid-19, số khách hàng giảm 30 - 50%, lượng hàng giảm, nhiều đơn hàng đã sản xuất nhưng bị tồn kho khiến thu nhập của người lao động so với năm 2019 giảm sút. Đặc biệt khó khăn là đối tượng người lao động có người thân phải ngừng việc/nghỉ việc do Covid-19.

Theo hướng dẫn của Bảo hiểm xã hội quận Long Biên, người lao động của Tổng Công ty May 10 không được hưởng hỗ trợ từ gói 62.000 tỷ do Tổng Công ty vẫn có nguồn doanh thu. Theo quy định, dù doanh nghiệp còn một đồng doanh thu thì vẫn được coi là có doanh thu và người lao động sẽ không thuộc đối tượng được hỗ trợ của gói này.

Việc doanh nghiệp có một đồng doanh thu đã bị loại “từ vòng gửi xe” khỏi gói 62.000 tỷ khiến doanh nghiệp và người lao động dệt may thêm thiệt thòi.

Cô giáo của Trường Mầm non May 10 phải nghỉ việc vì Covid-19 và được Tổng Công ty bố trí vào các chuyền may để có việc làm, thu nhập.

“Chúng tôi luôn cố gắng vượt qua khó khăn chung để đóng góp cho sự phát triển kinh tế và đảm bảo đời sống cho người lao động. Nhưng rõ ràng quy định cần tiếp tục được xem xét sửa đổi để đúng đối tượng bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Vì tại thời điểm này, chúng tôi còn đủ hàng đến hết tháng 6 nhưng đến tháng tiếp theo thì chưa có gì khả quan. Dịch bệnh chững lại thì khẩu trang cũng là sản phẩm dư thừa. Còn thị trường mặt hàng may mặc gần như đóng băng” - bà Trần Quý Dân chia sẻ.

Trước kia không có đơn hàng, Tổng Công ty đã phải thay đổi lại dây chuyền bằng các sản phẩm khẩu trang như khẩu trang y tế, khẩu trang vải xuất đi nước ngoài. Rất ít doanh nghiệp dệt may làm được điều đó.

Hiện nay, Tổng Công ty May 10 đang đối mặt với nguy cơ khó khăn mới: không có đơn hàng. Nghĩa là nguy cơ người lao động thiếu việc làm, không có việc làm trong tương lai gần. Từ câu chuyện của Tổng Công ty May 10 có thể thấy, việc xem xét những quy định về điều kiện và thủ tục để người lao động thật sự bị ảnh hưởng bởi Covid-19 tiếp cận gói 62.000 tỷ vẫn tiếp tục cần được cơ quan chức năng tháo gỡ.