Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung báo cáo Quốc hội về Tờ trình của Chính phủ về Dự án Luật với nhiều quy định mới. Ảnh: quochoi.vn

Xung quanh phương án rút BHXH một lần trong Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) - (sau đây viết tắt là Dự thảo Luật), hiện vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau trong việc lựa chọn các phương pháp theo đề xuất tại Tờ trình của Chính phủ.

Nhiều quy định mới, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của NLĐ

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, vào ngày 2/11 vừa qua, Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung đã báo cáo Quốc hội về Tờ trình của Chính phủ về Dự án Luật với nhiều quy định mới, có ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích của NLĐ.

Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, Dự thảo Luật nhằm các mục tiêu lớn như: Bảo đảm an sinh xã hội của người dân theo quy định của Hiến pháp; sửa đổi căn bản các vướng mắc, bất cập từ thực tiễn; mở rộng, gia tăng quyền, lợi ích để thu hút NLĐ tham gia BHXH.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cũng cho biết, để giảm tình trạng hưởng BHXH một lần, giúp NLĐ được thụ hưởng tối đa các quyền lợi dài hạn khi họ đến tuổi nghỉ hưu, Dự thảo Luật đã có nhiều sửa đổi, bổ sung theo hướng gia tăng quyền lợi, tăng tính hấp dẫn khuyến khích NLĐ bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần như: giảm điều kiện hưởng lương hưu (giảm từ 20 năm xuống 15 năm); hưởng trợ cấp hằng tháng trong trường hợp có thời gian đóng BHXH mà không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội; hưởng bảo hiểm y tế (BHYT) do ngân sách Nhà nước đảm bảo trong thời gian hưởng trợ cấp hàng tháng;... Ngoài ra, NLĐ trong thời gian bị mất việc chưa có việc làm còn được hưởng chính sách hỗ trợ về tín dụng nhằm giải quyết khó khăn tài chính trước mắt.

Về quy định hưởng BHXH một lần, Dự thảo Luật đề xuất Quốc hội cho ý kiến đối với 02 phương án sau:

- Phương án 1: Quy định việc hưởng BHXH một lần đối với 02 nhóm NLĐ khác nhau, gồm:

+ Nhóm 1: Đối với NLĐ đã tham gia BHXH trước khi Dự thảo Luật có hiệu lực, sau 12 tháng nghỉ việc và chưa đủ 20 năm đóng BHXH, có nhu cầu thì được nhận BHXH một lần.

+ Nhóm 2: Đối với NLĐ bắt đầu tham gia BHXH từ ngày Dự thảo Luật có hiệu lực trở đi (dự kiến 01/07/2025) thì không được nhận BHXH một lần (chỉ giải quyết hưởng BHXH một lần trong các trường hợp như đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng để hưởng lương hưu; ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng theo quy định của Luật BHXH hiện hành).

- Phương án 2: Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà NLĐ có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để NLĐ tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định. Ảnh: quochoi.vn

Cơ sở nào để quy định rút theo tỷ lệ 50-50?

Thiên về phương án 2 về quy định hưởng BHXH một lần trong Dự thảo Luật nhưng Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định vẫn băn khoăn về phương án này, khi đặt vấn đề về cơ sở nào để quy định rút theo tỷ lệ 50-50?

Bộ trưởng cho rằng, vẫn còn những vấn đề bỏ ngỏ và có khoảng trống với quy định này bởi phải căn cứ khả năng đóng và khả năng rút, như phần doanh nghiệp đóng phải giữ lại, vẫn là của NLĐ nhưng phải giữ lại nối tiếp để hưởng lương hưu.

Bộ trưởng Phớc phân tích thêm, hiện nay cơ cấu là 26% là đóng BHXH, trong đó có 8% là NLĐ đóng, còn 18% là doanh nghiệp đóng cho NLĐ. Trong phần doanh nghiệp đóng có 3% là bảo hiểm ốm đau thai sản, 1% là tai nạn còn lại 14% là tử tuất và hưu trí.

Theo Bộ trưởng, nên giữ lại khoản 14% mà doanh nghiệp đóng cho NLĐ này, còn lại 12% NLĐ được rút. Nếu như vậy thì sẽ tương ứng với khoảng 46% được rút ra, còn 54% là để lại, nếu tính theo cơ sở khoa học hiện nay. Có nghĩa là được rút cả ốm đau, tai nạn, thai sản nhưng khoản hưu trí mà doanh nghiệp đóng cho NLĐ thì để lại để đóng tiếp và hưởng hưu trí.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc đặt vấn đề là trong thời hạn bao nhiêu năm, nếu không đóng thì cho NLĐ rút, tức là họ rút 46% còn lại 54% hay theo đề xuất hiện nay là 50% và 50% để lại. Vậy sau bao nhiêu năm đóng tiếp và được rút hết. Đây là vấn đề cần được đặt ra.

Đại biểu Lê Kim Toàn - Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định. Ảnh: quochoi.vn

Không đồng tình với việc quy định cụ thể tỉ lệ rút BHXH một lần, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định Lê Kim Toàn nêu quan điểm: “Theo nguyên tắc đóng bao nhiêu được rút bấy nhiêu, đây mới là phương án thuyết phục hơn".

Theo đại biểu Toàn, Nghị quyết của Trung ương xác định phải tăng quyền lợi cho người tham gia BHXH mới hạn chế được việc họ rút BHXH một lần. Đại biểu ví dụ, họ tham gia BHXH một đồng là họ được hưởng các quyền lợi thoả đáng nhiều hơn một đồng. Nhưng khi họ rút BHXH một lần, quyền lợi giảm đi. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc người tham gia BHXH một đồng mà chỉ cho họ rút 50%.

Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định đề xuất, nên cho NLĐ rút đúng phần họ đã đóng vào BHXH, còn phần cơ quan tổ chức, người sử dụng lao động đóng vẫn là của NLĐ nhưng giữ lại cho chính họ, để khi họ quay trở lại tham gia BHXH, họ có sẵn một phần đã tham gia và sẽ giành được một phần của người sử dụng lao động đóng cho mình. Đến tuổi nghỉ hưu, NLĐ sẽ còn phần nhất định để trang trải cuộc sống.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân – Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương – Phó Chủ tịch LĐLĐ tỉnh Bình Dương. Ảnh: quochoi.vn

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân – Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương – Phó Chủ tịch LĐLĐ tỉnh Bình Dương cho rằng, từ phân tích nhu cầu thực tế của NLĐ, đại biểu đề nghị bổ sung đối với NLĐ đã tham gia bảo hiểm trước khi Dự thảo Luật có hiệu lực, NLĐ sẽ được rút BHXH một lần khi có nhu cầu nhưng không được rút toàn bộ mà nên quy định mức rút cụ thể. Bởi vì, còn liên quan đến những quyền lợi lâu dài, nếu cho NLĐ rút hết một lần cũng ảnh hưởng rất nhiều đến an sinh, đến cuộc sống của họ sau này.

Phó Chủ tịch LĐLĐ tỉnh Bình Dương đề xuất, để dung hòa, nên để cho NLĐ rút BHXH một lần với mức hưởng là 70% thời gian đã tham gia BHXH tính đến thời điểm hưởng sau 12 tháng nghỉ việc và 30% thời gian chưa hưởng thì sẽ duy trì để có thể đóng tiếp cho đến khi đủ hoặc là hưởng chế độ hưu trí.

TS. Bùi Sỹ Lợi tán thành sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật BHXH. Ảnh: quochoi.vn

Kiến nghị mức rút BHXH không phải là 50%

Tán thành sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật BHXH, TS. Bùi Sỹ Lợi - nguyên Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội (nay là Ủy ban Xã hội của Quốc hội) nhấn mạnh, Nghị quyết số 28-NQ/TW đề ra định hướng: Có quy định phù hợp để giảm tình trạng hưởng BHXH một lần theo hướng tăng quyền lợi nếu bảo lưu thời gian tham gia BHXH để hưởng chế độ hưu trí, giảm quyền lợi nếu hưởng BHXH một lần.

Vì vậy, TS. Lợi đề nghị Dự thảo Luật nên quy định: Đảo phương án 2 thành phương án 1 của Dự thảo Luật và phương án 2 giữ như quy định tại Điều 60 Luật BHXH hiện hành.

“Mục tiêu của chính sách BHXH là để bảo đảm an sinh xã hội cho người dân dựa trên quyền con người theo quy định của Hiến pháp, cần thiết phải tuyên truyền làm chuyển biến nhận thức vì một xã hội tốt đẹp, BHXH bao phủ toàn dân, không để ai bị bỏ lại phía sau”, TS. Lợi nói thêm.

Đại biểu Tạ Thị Yên, Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên. Ảnh: quochoi.vn

Cho ý kiến về vấn đề này, Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Tạ Thị Yên, Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên nhận định: "Trong thực tế, tiền đóng BHXH là để dưỡng già và gắn với BHYT, vốn được chi trả như nhau không phụ thuộc vào số năm đóng cũng như mức hưởng BHXH. Mà với mục tiêu mở rộng, dần hướng tới bao phủ trợ cấp xã hội, BHYT thì cuối cùng những người rút BHXH một lần sẽ vẫn được Nhà nước đảm bảo.

Cũng không có cơ sở lo lắng về trượt giá, vì thực tiễn cho thấy, mỗi khi cải cách tiền lương, nâng mức lương tối thiểu, Nhà nước luôn điều chỉnh phù hợp lương hưu, trợ cấp BHXH, trợ cấp hằng tháng, trợ cấp ưu đãi người có công và một số chính sách an sinh xã hội gắn với lương cơ sở".

Do đó, đại biểu Tạ Thị Yên nghiêng về phương án 2, đảm bảo về mục tiêu đảm bảo lâu dài, bền vững an sinh xã hội cho mọi người dân, đúng như tinh thần của Nghị quyết số 28-NQ/TW. Do đó, các quy định để tăng quyền lợi, tăng tính hấp dẫn khuyến khích NLĐ bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần như trong Dự thảo Luật là rất cần thiết và hợp lý, nhân văn.

Cùng quan điểm, ĐBQH Trần Thị Nhị Hà - Đoàn ĐBQH TP Hà Nội nhấn mạnh, chế độ hưu trí là trụ cột của hệ thống an sinh, việc gia tăng số người lao động rời bỏ hệ thống sẽ tạo ra gánh nặng lớn cho Nhà nước và xã hội trong việc chăm sóc và hỗ trợ nhóm người không có nguồn thu nhập khi về già.

Do đó, đại biểu ủng hộ đề xuất giảm lợi ích từ việc rút BHXH một lần theo phương án 2. Tuy nhiên, đại biểu cũng kiến nghị mức rút BHXH không phải là 50%, mà tương ứng với mức đóng bảo hiểm của NLĐ, để họ chỉ có thể rút khoản tiền họ đóng vào quỹ, còn khoản tiền mà người sử dụng lao động đóng sẽ được giữ lại để chi trả một phần lương hưu sau này.

Cần thiết kế chính sách bảo đảm cho người dân có quyền lựa chọn

Phát biểu trong phiên thảo luận tại tổ về Dự thảo Luật vào ngày 2/11, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, đây là nội dung được NLĐ đặc biệt quan tâm. Kinh nghiệm thế giới cũng như nhiều tài liệu của Tổ chức Lao động thế giơi (ILO) cho thấy, nhiều nước không cho rút BHXH một lần.

Nguyên nhân là do đặc điểm tình hình kinh tế xã hội nhiều nước phát triển, chính sách BHXH có từ lâu đời, mức sống cao, lưới an sinh được bảo đảm nên không có nhu cầu hoặc không quy định về rút BHXH một lần. Tuy nhiên đặc điểm tình hình của nước ta có những khác biệt đòi hỏi có sự nghiên cứu để có phương án thiết kế chính sách phù hợp.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. Ảnh: quochoi.vn

Chủ tịch Quốc hội cho biết, nhiều ý kiến cho rằng không nên cấm mà cần có thiết kế chính sách để cho người dân có quyền lựa chọn và có thể giữ chân được NLĐ ở lại với hệ thống bảo hiểm.

Hạn chế rút BHXH một lần nhưng không thể cấm bởi đó là nhu cầu thực tế của NLĐ, còn rất nhiều người gặp hoàn cảnh khó khăn, cần có một khoản để đáp ứng nhu cầu cuộc sống. Đồng thời quy định việc rút BHXH một lần không nên phân biệt về thời điểm trước hay sau khi Luật này có hiệu lực.

Bên cạnh 2 phương án như dự thảo Luật trình Quốc hội tại kỳ họp lần này cũng có ý kiến đề nghị tích hợp 2 phương án lại. Thiết kế chính sách cần thu hút được NLĐ, để NLĐ thấy được những lợi ích thiết thực và bảo đảm cho NLĐ có quyền lựa chọn phương án tốt nhất. Chủ tịch Quốc hội bày tỏ mong muốn các ĐBQH hiến kế để có cách thiết kế chính sách đảm bảo tối ưu cho nội dung này.

Theo Chương trình Kỳ họp thứ 6, Dự thảo Luật sẽ được Quốc hội tiến hành thảo luận phiên toàn thể tại hội trường vào ngày 23/11 tới.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, cần thiết kế chính sách bảo đảm cho người dân có quyền lựa chọn. Nguồn: VTC1

Rút BHXH một lần có phải là "chạy luật"? Đa số bạn đọc cho rằng, việc người lao động (NLĐ) có sự tính toán để rút bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần trước ...

Giải pháp để giảm tình trạng NLĐ nghỉ việc chờ rút BHXH một lần Nhiều Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) đã bày tỏ quan điểm và những đóng góp xoay quanh chủ đề "nóng" – công nhân lao ...

Chính sách bảo hiểm thất nghiệp là chìa khóa giữ NLĐ ở lại với hệ thống BHXH Làn sóng rút bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần trong thời gian qua được cho là có nguyên nhân trực tiếp từ dịch Covid-19 ...