Cụ thể, theo Dự thảo Nghị quyết, 12 quận nội thành sẽ áp dụng mức tối thiểu để một người đăng ký thường trú là 15 mét vuông (bao gồm cả thuê, mượn, ở nhờ). Và 18 huyện, thị xã ngoại thành, người dân cần 8 mét vuông không gian sống để đăng ký thường trú.

Tôi không nghi ngờ gì về tính hợp hiến, hợp pháp của bản Dự thảo. Tôi cũng hiểu thành phố đang nỗ lực để cải thiện chất lượng sống của người dân thông qua không gian sống. Xa hơn, thành phố cũng muốn giảm tỉ lệ gia tăng dân số cơ học để đảm bảo hạ tầng vốn đã có dấu hiệu quá tải không trở nên trầm trọng hơn.

Nhưng, con số 15 mét vuông và 8 mét vuông gợi rất nhiều câu hỏi bỏ ngỏ. Rằng những người soạn thảo bản Dự thảo Nghị quyết tại sao lại chọn con số này? Họ có thực hiện điều tra, nghiên cứu về giá nhà, thu nhập và sức chi trả của người dân thành phố hay không? Và nếu có, họ đã ước tính được bao nhiêu người bị ảnh hưởng bởi chính sách hay chưa?

Cho đến lúc này, các dữ liệu trên các kênh truyền thông mà thành phố phát đi đều không cho thấy bất cứ cuộc điều tra, hay con số thống kê xã hội học nào để lý giải những con số quy định ấy. Ngược lại, rất nhiều người đang thở than trên báo rằng họ đang thấp thỏm vì diện tích nhà đang ở thấp hơn diện tích quy định của bản Dự thảo.

15 mét vuông/người đồng nghĩa một gia đình trẻ có bố mẹ và hai con phải ở trong căn nhà có diện tích là 60 mét vuông. Điều này “có thể cố được” với người trung lưu nhưng với công nhân, người lao động tự do, con số này là quá lớn.

Vậy câu hỏi đặt ra là: Những người thu nhập thấp sẽ buộc phải bỏ phố về quê? Và nếu vậy, họ có thực là nguyên nhân duy nhất khiến số lượng cũng như mật độ dân số thành phố tăng chóng mặt hay không?

Chúng ta có thể đối chiếu bằng một ví dụ. Một biểu tượng về tăng dân có lẽ là lá phiếu bốc thăm vào Trường Mầm non ở Hoàng Liệt (quận Hoàng Mai). Hiện tượng này xảy ra khi dân số cơ học tăng theo cấp số nhân khi các chung cư cao tầng xây lên san sát còn trường học không được đầu tư tương xứng. Số lượng các trẻ quá nhiều còn trường học công lập lại quá ít.

Sự quá tải hạ tầng trong trường hợp này có phải do người lao động nghèo, đang sống trong những căn nhà trọ 20 mét vuông cho cả gia đình gây nên hay không? Hỏi cũng là trả lời.

Người ta tiếp tục hỏi cắc cớ rằng ở thành phố khổ thế thì đặt ra quy định, nắn lại luồng dân cư, để người nghèo về quê lao động, sinh sống? Đó là một phương án dễ nghe nhưng nghĩ kỹ thì không ổn. Bởi mỗi con người là mỗi số phận với những tréo ngoe hoàn cảnh mà chúng ta không thể lý giải đơn thuần bằng một giải pháp cho tất cả.

Và chắc chắn, với nhóm người này, việc đặt ra các khung quy định cứng không bao giờ giải quyết triệt để được. Họ vẫn sẽ ở lại thành phố, dù khó khăn khổ sở hơn. Họ vẫn tìm kiếm những cơ hội và những đồng tiền bé mọn ở phố thị vì họ có mưu cầu hạnh phúc ở nơi đây.

Cũng tình cờ, việc bỏ phố về quê đang là “trend”, là trào lưu của rất nhiều người trẻ. Họ học ở thành phố, kiếm những tấm bằng xuất sắc rồi về quê làm ăn. Tôi đã từng chứng kiến nhiều người trẻ đã bỏ tất cả phồn hoa phố thị để về thành phố, gia nhập hợp tác xã quê hương rồi bắt đầu cơ nghiệp với các sản phẩm hữu cơ. Kết quả, họ không chỉ đứng vững trên bờ xôi ruộng mật quê hương với thu nhập khủng, họ còn tạo công ăn việc làm cho chính bà con quê hương nhờ sự nhạy bén học được ở các trường đại học trên thành phố.

Đặt trong tương quan sẽ thấy, quy định cứng cũng cần, nhưng cần hơn là việc khích lệ, trang bị kiến thức cho người dân đã từng sống ở thành phố có nhiều năng lực cạnh tranh hơn để họ về quê lập nghiệp. Thời buổi số, khoảng cách địa lý đang ngày một lu mờ. Thậm chí, những sản vật độc lạ ở quê lại đang có sức hút lạ kỳ với thị trường.

Nên suy cho cùng, dù Hà Nội có quy định số diện tích cần để đăng ký thường trú là bao nhiêu, Nghị quyết tới đây chỉ thực sự đi vào đời sống nếu nó cung cấp giải pháp hài hòa được lợi ích các bên, phù hợp với mong mỏi của người dân.

Mà người dân ở đây là tất cả các tầng lớp khác nhau chứ không phải một nhóm chịu hi sinh cho các nhóm còn lại.

MỸ ANH