Một kết quả nghiên cứu 178 vụ tai nạn thương tích chết người và 99 vụ tai nạn thương tích nặng cho thấy, có đến 84-94% các vụ tai nạn do lỗi người lao động. Ảnh minh họa.

Một kết quả nghiên cứu 178 vụ tai nạn thương tích chết người và 99 vụ tai nạn thương tích nặng cho thấy, có đến 84-94% các vụ tai nạn do lỗi người lao động (NLĐ). Để giải quyết vấn đề này, việc tiếp tục nghiên cứu phân tích một cách trực quan và cụ thể những vấn đề liên quan đến yếu tố con người trong việc góp phần gây nên TNLĐ là vô cùng quan trọng.

Bài viết dưới đây phân tích những yếu tố ảnh hưởng đến hành vi an toàn của NLĐ ngành Xây dựng tại Việt Nam bằng việc ứng dụng Baysian Belief Networks, góp phần định hướng cho việc xây dựng các biện pháp phòng ngừa TNLĐ tại công trường xây dựng.

Lý thuyết về hành vi an toàn và các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi an toàn

Theo Vijayakumar, 2007, hành vi được định nghĩa bao gồm tất cả những hành động mà một người thực hiện qua đó có thể quan sát và đo lường được. Hành vi an toàn được xác định bởi các kiến thức và kĩ năng cần thiết cho hành vi cụ thể và động cơ của cá nhân để thực hiện hành vi đó. Hành vi an toàn được thể hiện chính thông qua sự tham gia an toàn và sự tuân thủ an toàn.

Sự tham gia về an toàn liên quan đến việc giúp đỡ đồng nghiệp, thúc đẩy các chương trình an toàn, thể hiện những sáng kiến và nỗ lực trong việc cải thiện vấn đề an toàn tại nơi làm việc trong khi tuân thủ an toàn liên quan đến việc tuân thủ theo các quy trình làm việc an toàn và thực hiện công việc một cách an toàn (theo Neal và cộng sự 2000).

Theo Trần Hoàng Tuấn, Tạp chí Khoa học 2009:12 162-170, các nhân tố ảnh hưởng nhiều nhất đến hành vi an toàn của NLĐ bao gồm đặc điểm thân nhân của NLĐ (độ tuổi, giới tính, tình trạng hôn nhân, trình độ học vấn, sự gắn bó với tổ chức theo thời gian, thời gian làm việc trong ngành, các công việc hằng ngày, thói quen hút thuốc, uống bia rượu, dã được huấn luyện hay không) và các yếu tố khách quan từ môi trường (bao gồm 8 yếu tố khác, đại diện cho những đặc điểm của người quản lý mà chúng tác động đến việc thực hiện an toàn lao động của công nhân xây dựng).

Theo Sulastre Mat Zin and Faridah Ismail, 2011, các yếu tố khách quan ảnh hưởng tích cực khuyến khích đến sự tuân thủ an toàn của NLĐ bao gồm 10 yếu tố: Cam kết của quản lý, cam kết của tổ chức, đối thoại về an toàn, sự lãnh đạo và định hướng về an toàn, sự hiệu quả trong công tác huấn luyện, động lực khích lệ trong an toàn, hệ thống quản lý về an toàn, tiêu chuẩn và hướng dẫn về an toàn, người làm công tác ATVSLĐ, phương tiện bảo vệ cá nhân.

Vấn đề an toàn, vệ sinh lao động ngành Xây dựng đang gặp những thách thức lớn bởi số vụ tai nạn lao động cao so với các ngành nghề khác. Trong ảnh: Cấp cứu nạn nhân trong vụ tai nạn lao động sập giàn giáo khi đang thi công xây dựng ở thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên.

Khái quát về Bayesian Belief Networks (BBNs)

Bayesian Belief Networks (BBNs) còn gọi là Bayesian Networks (BNs) hay Belief Networks (BNs) được phát triển đầu tiên vào cuối những năm 70 của thế kỷ trước tại Đại học Stanford (Vương quốc Anh). BBNs là mô hình đồ thị (graphical model) thể hiện mối quan hệ nhân - quả (cause - effect) giữa các biến.

BBNs chủ yếu dựa trên lý thuyết xác suất có điều kiện, hay còn gọi là lý thuyết Bayes (Bayesian theory, hay Bayes’ theory). Chúng được biểu diễn bằng đồ thị như các nút đại diện cho các biến và các mũi tên biểu thị mối quan hệ nhân quả giữa các biến. Xác suất có điều kiện của trạng thái các biến được phát triển trước sự kết hợp của các trạng thái nút ảnh hưởng đến chúng (Brian S. G. E. Sahely; David M. Bagley - 2001).

Mô hình đơn giản BBNs(Nguồn: Brian S. G. E. Sahely; David M. Bagley, 2001).

Có thể thấy, Bayesian Belief Networks mang đến ưu thế trong việc phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi an toàn của NLĐ nhờ tính logic, mô hình trực quan và số liệu mô tả cụ thể. Theo đó có thể dễ dàng quan sát được sự thay đổi của hành vi an toàn như thế nào khi các yếu tố tác động lên chúng thay đổi bằng số liệu và mô hình cụ thể.

Kết quả lựa chọn các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi an toàn của NLĐ ngành Xây dựng tại Việt Nam

Trong nỗ lực nghiên cứu nhằm hướng đến mục đích cuối cùng là giảm thiểu TNLĐ và cung cấp cho NLĐ một môi trường làm việc an toàn, có rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra những nhân tố ảnh hưởng đến hành vi an toàn.

Như đã đề cập ở trên, các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi an toàn của NLĐ tổng hợp lại có thể có đến 19 yếu tố. Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi an toàn của NLĐ ngành Xây dựng tại Việt Nam được lựa chọn để thực hiện trong nghiên cứu này bao gồm 14 yếu tố (yếu tố nhân thân NLĐ và khách quan từ môi trường), gồm: 1. Độ tuổi; 2. Giới tính; 3. Tình trạng hôn nhân; 4. Sự gắn bó với tổ chức theo thời gian; 5. Các công việc hằng ngày; 6. Thói quen hút thuốc, uống bia rượu; 7. Cam kết của tổ chức; 8. Đối thoại về an toàn; 9. Sự lãnh đạo và định hướng về an toàn; 10. Sự hiệu quả trong công tác huấn luyện an toàn; 11. Hệ thống quản lý về an toàn; 12. Động lực khích lệ trong an toàn; 13. Người làm công tác ATVSLĐ; 14. Phương tiện bảo vệ cá nhân.

Việc một số yếu tố được tích hợp lại với nhau và chỉ đại diện bởi 14 yếu tố là phù hợp tại nghiên cứu này và dựa trên cơ sở tham khảo các nghiên cứu trước đó, sự phân tích đặc trưng cụ thể tại doanh nghiệp thi công xây dựng đã được chọn làm cơ sở thực hiện nghiên cứu, dựa trên số mẫu được phân tích và điều kiện nghiên cứu thực tế.

Kết quả mô tả bằng Bayesian Belief Networks nhằm xây dựng cở sở dữ liệu

Dưới đây là kết quả của việc phân tích 14 yếu tố tác động đến hành vi an toàn của một cơ sở thi công xây dựng.

Kết quả mô tả các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi an toàn của người lao động bằng Bayesian Belief Networks.

Bàn luận

Kết quả mô tả không chỉ thể hiện được các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi an toàn mà mối quan hệ ảnh hưởng giữa các yếu tố với nhau cũng được mô tả một cách rõ ràng. Với mỗi sự thay đổi của một yếu tố sẽ kéo theo sự thay đổi của các nhân tố mà chúng chi phối. Tuy nhiên, có những yếu tố cho dù chúng ta biết rõ sự ảnh hưởng của chúng đến hành vi an toàn cũng rất khó có thể can thiệp được. Ví dụ như tình trạng hôn nhân, giới tính,... những vấn đề thuộc về nhân thân cá nhân riêng của mỗi người.

Nhưng không vì thế mà chúng ta bỏ qua những yếu tố đó, chúng càng tạo động lực cho những người làm công tác an toàn, chủ doanh nghiệp càng có trách nhiệm hơn trong việc nỗ lực thực hiện các biện pháp khác và giúp cho họ hiểu hơn về NLĐ cùng làm việc với mình, những thách thức mà doanh nghiệp đang phải đối diện.

Về hướng nghiên cứu ứng dụng Bayesian Belief Networks (BBNs) phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi an toàn của NLĐ ngành Xây dựng tại Việt Nam, cần tiếp tục phân tích các số liệu liên quan đến kết quả thể hiện ở mô hình cụ thể hơn để mô tả vấn đề một cách chuyên sâu, khả thi và rõ ràng hơn.

Trong lĩnh vực ATVSLĐ cũng vậy, phân tích yếu tố gia tăng hành vi an toàn sẽ góp phần giảm thiểu TNLĐ. Ứng dụng công nghệ thông tin trong phân tích dữ liệu lớn, mô tả và đánh giá nguyên nhân gây TNLĐ sẽ trở nên vô cùng hữu ích và hiệu quả trong việc xây dựng bức tranh toàn cảnh cũng như đề xuất những biện pháp cải thiện đúng hướng.

Tập huấn ATVSLĐ cho công nhân tại Công trình Nhà máy Faswell, Khu công nghiệp Phú An Thạnh (Bến Lức, Long An).

Tài liệu tham khảo:

1. Brian S. G. E. Sahely; David M. Bagley, 2001, Diagnosing upsets in anaerobic wastewater treatment using Bayseian Belief Networks.” Journal of Environment Engineering 124 (4).

2. Bożena Hołaa, Tomasz Nowobilskia*, Iwona Szerb, Jacek Szer; April 2017; Identification of factors affecting the accident rate in the construction industry, 2nd International Joint Conference on Innovative Solutions in Construction Engineering and Management: 16th Lithuanian-German-Polish colloquium and 6th meeting of EURO working group Operational Research in Sustainable Development and Civil Engineering 24 May- 2^nd International Workshop on flexibility in sustainable construction, ORSDCE 2017, 24-26, Poznan-Puszczykowo, Poland

3. Emad Abukhashabah, Ahmed Summan, Mansour Balkhyour; 2020; Occupational accidents and injuries in construction industry in Jeddah city, Environmental Sciences Dept. Faculty of Meteorology, Environment and Arid Land Agriculture - King Abdulaziz University, Jeddah, Saudi Arabia

4. Mahmood, R., Mohd Isa, M.F., Mustafa, M., Abdul Aziz, F.S., Salleh, 2010; Safety Behaviour:The Role of Safety Commitment.

5. McCabe, B., AbouRizk, S. M., and Goebel; 1998; Belief networks for construction performance diagnostics, J. Comp. in Civ. Engrg., ASCE, 12(2), 93–100

6. Neal, A., Griffin, M. A., & Hart; 2000; The impact of organizational climate on safety climate and individual behavior. Safety science, 34(1-3), 99-109

7. Salminen, S. and Tallberg; 1996; Human Errors in Fatal and Serious Occupational Accidents in Finland. Ergonomics, 39, 980-988.

8. Sousa, V., Almeida, N.M., Dias, L.A.; 2014; Risk-based management of occupational safety and health in the construction industry–Part 1: Background knowledge. Safety Sci. 66, 75–86

9. Sulastre Mat Zin* and Faridah Ismail; , 15-17 June 2011; Faculty of Architecture, Planning & Surveying, Universiti Teknologi MARA, 40450, Shah Alam, Selangor, D.E., Malaysia, Employers’ Behavioural Safety Compliance Factors toward Occupational, Safety and Health Improvement in the Construction Industry, AcE-Bs 2011 Bandung ASEAN Conference on Environment-Behaviour Studies, Savoy Homann Bidakara Bandung Hotel, Bandung, Indonesia.

10. Trần Hoàng Tuấn; 2009; Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến việc thực hiện an toàn lao động của công nhân xây dựng, Tạp chí Khoa học 2009:12, 162-170, Trường Đại học Cần Thơ.

11. Vijayakumar; 2007; Achieve total Safety Culture through Behaviour Based Safety, Proceeding of the 10th Conference and Exhibition of National Institute of Occupational Safety and Health (NIOSH), Malaysia, 303-313.

Các yếu tố ảnh hưởng đến tâm lý người làm công tác an toàn, vệ sinh lao động Người làm công tác ATVSLĐ là không thể thiếu trong bộ máy vận hành của doanh nghiệp.

Quy định về an toàn làm việc trên cao tại Việt Nam Làm việc trên cao là công việc phổ biến đặc trưng trong lĩnh vực thi công xây dựng, cùng với các lĩnh vực sửa chữa ...

Chuyển đổi số trong quản lý an toàn lao động, thích ứng với tình hình dịch bệnh Theo ông Mai Quang Hùng - Trưởng ban An toàn (Tổng Công ty Điện lực miền Bắc), việc chuyển đổi số trong quản lý công ...

Chấn chỉnh công tác an toàn lao động trong tình hình mới Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ - TB & XH) đề nghị các ngành, địa phương kịp thời chấn chỉnh công ...