Thí điểm chương trình SAFE-ZONE tại Thành phố Hồ Chí Minh và Đồng Nai. Ảnh: IT

Theo ông Nguyễn Trọng Tính, Giám đốc Trung tâm công tác xã hội (TT CTXH) - LĐLĐ TP.HCM, năm 2020 cả nước phát hiện hàng trăm vụ buôn bán và sử dụng ma túy trong công nhân lao động (CNLÐ) tại các khu công nghiệp (KCN), KCX (khu chế xuất). Phần lớn CNLÐ làm việc tại các KCX, KCN ở trong độ tuổi từ 18 đến 35. Những CNLÐ này xa gia đình, thuê chỗ ở trọ trong những khu nhà trọ thiếu an toàn, điều kiện sống thấp. Và đặc biệt do trình độ dân trí không cao, hiểu biết pháp luật hạn chế lại sống và sinh hoạt trong môi trường như vậy nên một bộ phận CNLÐ dễ tiếp xúc với những tệ nạn xã hội. CNLÐ ở lứa tuổi có gia đình ít bị lôi kéo hơn nhờ họ tập trung vào các mối quan hệ gia đình.

Những công nhân trẻ khi tham gia các buổi liên hoan, sinh nhật, đi bar, đi hát ka-ra-ô-kê dễ bị bạn bè, các đối tượng mua bán ma túy lôi kéo. Do cuộc sống xa gia đình, bấp bênh về việc làm, thu nhập kém, ít có điều kiện tham gia các hoạt động vui chơi, giải trí lành mạnh khiến cuộc sống của CNLÐ thường bị tù túng, dẫn đến buồn, chán… Những lý do trên khiến họ dễ vướng vào cạm bẫy của ma túy.

Theo Công an TP.HCM, hiện nay số người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy tại TP.HCM chiếm khoảng 1/10 cả nước. Trong số 27.997 người nghiện có hồ sơ quản lý, số có mặt tại địa phương là 16.773 người (chiếm khoảng 60%), số quản lý trong nhà tạm giữ, tạm giam là 846 người (chiếm 2,31%); số hiện đang quản lý tại các trung tâm, cơ sở cai nghiện xã hội, cai nghiện tự nguyện là 10.576 người (chiếm 37,75%).

Ông Nguyễn Trọng Tính cho biết thêm, năm 2022, với sự hỗ trợ và chỉ đạo của Cục Phòng, chống HIV/AIDS, Tổng LĐLĐ Việt Nam, Trung tâm LIFE thông qua dự án LADDERS đã hợp tác với một số công ty, nhà máy để triển khai thí điểm chương trình SAFE-ZONE tại TP.HCM và Đồng Nai với các hoạt động dự phòng và nâng cao sức khỏe cho CNLĐ. Đây là những khu vực có mật độ nhà máy, KCN và lượng CNLĐ cao nhất ở phía nam.

Thông qua chương trình, giúp CNLĐ hiểu tác hại của ma tuý đối với sức khoẻ. Khi đã lỡ dính vào nghiện, chích hút thì có phương pháp thay thế methadone. TT CTXH đã phối hợp với các KCN – KCX thực hiện kế hoạch của UBND TP.HCM, thiết kế nội dung tuyên truyền với tờ rơi, chuyển xuống khu nhà trọ có đông công nhân trong địa bàn thành phố. "Khi phối hợp với các chương trình phòng chống AIDS của Thành phố, chúng tôi sẽ tiến hành truyền thông thêm tại các khu nhà trọ. Thông qua nhiều buổi tổ chức truyền thông như vậy để nâng cao kiến thức về đời sống sức khỏe, giúp công nhân điều chỉnh hành vi để tự chủ trước sự cám dỗ của hoàn cảnh, thận trọng hơn trước những lôi kéo, rủ rê. Đặc điểm của nhóm công nhân bị lôi kéo thường tập trung ở độ tuổi 18 đến 35, trong đó phần lớn là người chưa lập gia đình. Những công nhân có liên quan đến hoạt động tín dụng đen cũng có nguy cơ cao bị dẫn dắt lôi kéo vào con đường vận chuyển, buôn bán cho những tổ chức này để gán nợ, kiếm tiền. Buồn chán, thất tình cũng là một trong những nguyên nhân khiến CNLĐ dễ sa ngã vào sử dụng ma tuý.

Ông Nguyễn Trọng Tính cũng cho biết, tháng 11/2022, Thành phố đã triển khai kế hoạch truyền thông năm 2023 sau gần 2 năm bị gián đoạn do dịch bệnh Covid - 19. Trong năm 2022, chương trình tuyên truyền bị hạn chế do ngân sách. Qua năm 2023, kế hoạch sẽ là tăng cường công tác truyền thông đến các khu nhà trọ. Đối với những trường hợp mắc tệ nạn, chương trình sẽ nối tiếp các năm trước, phối kết hợp với các nhóm, tổ công tác xã hội đi đến các KCN, khu nhà trọ có đông CNLĐ để phát bao cao su phòng bệnh lây lan qua đường tình dục, giúp cho người nghiện ma tuý biết sử dụng methadone thay thế trong điều trị. “Đối với chính sách phòng ngừa, chúng tôi sẽ tiếp tục truyền thông trong các tổ công đoàn cơ sở, hướng dẫn công đoàn cơ sở tuyên truyền trong các bảng tin tại công ty, xí nghiệp, nhà máy”.

“Hàng trắng thì đừng, hàng ke hàng đá anh mừng cho em”

Theo đại tá Tạ Đức Ninh - Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu và ứng dụng phòng chống ma túy, một trong những chiêu thức tội phạm dẫn dụ lôi kéo người khác sử dụng ma túy là khuyên bảo đừng dùng heroin (hàng trắng) vì nó dễ gây nghiện, nhưng với ma tuý tổng hợp (ke: ketamin và đá: ma tuý đá) thì họ khuyên rằng, có thể sử dụng vì không gây nghiện: "Hàng trắng thì đừng, hàng ke hàng đá anh mừng cho em". Nhưng thực chất, hàng ke, hàng đá đều là chất gây nghiện và đã nghiện thì không thể từ bỏ được.

Cũng theo đại tá Tạ Đức Ninh: shisa, thuốc lá điện tử là chất gây nghiện quen thuộc nhất với đời sống công nhân lao động. Shisa không phải ma túy nhưng trong quá trình sử dụng, nước trong bình hút shisa rất dễ bị pha, hòa ma túy đá. Tương tự tinh dầu dùng để hút thuốc lá điện tử có nguy cơ rất cao bị pha trộn, tẩm cần sa. Đây chính là mối nguy hiểm khiến CNLĐ dễ dàng sử dụng ma túy đi vào con đường mắc nghiện mà không hề hay biết.

Qua tìm hiểu, đối tượng sản xuất, buôn bán liên tục tìm cách biến đổi các loại ma túy tổng hợp nhằm tránh sự phát hiện của cơ quan chức năng. Bên cạnh những chiêu thức núp bóng dưới vỏ bọc của các loại đồ ăn, thức uống thông thường. Ví dụ: chocolate chứa cần sa trộn lẫn bột ca cao và các thành phần chiết xuất từ cây cần sa, gây ảo giác cho người sử dụng. "Tem giấy" cũng là dạng thức mới của ma tuý mà người dùng chỉ cần liếm miếng tem hay đặt miếng tem lên đầu lưỡi, ma tuý sẽ lập tức tạo ra cảm giác cho người dùng. Đáng chú ý, mới đây đã xuất hiện một loại ma túy tổng hợp dạng bột trái cây pha uống màu trắng đục với mùi hương trái cây. Tuy vậy thành phần chủ yếu trong chất bột này là ma túy tổng hợp MDMA. Cùng với đó là nhiều dạng ma túy núp bóng khác như tinh dầu thuốc lá điện tử, trà chanh, nước giải khát Tropicana, Twister, nước nho Ribena chứa chất ma túy ketamine, ….

Để giúp nâng cao nhận thức, cảnh báo trong CNLĐ, nhất là CNLĐ tại các KCN, KCX về hiểm họa ma túy, các cấp công đoàn cần tăng cường công tác tuyên truyền. Đồng thời, đề cao vai trò, trách nhiệm của mỗi cán bộ, đoàn viên, công nhân, viên chức, lao động trong việc tuyên truyền, vận động gia đình, người thân thực hiện tốt các quy định của pháp luật về phòng, chống ma túy. Qua đó, phát huy vai trò của tổ chức Công đoàn trong công tác phòng chống ma túy, góp phần bảo đảm trật tự, an toàn xã hội; vì cuộc sống bình yên và sức khỏe của NLĐ, đồng thời ngăn chặn tệ nạn ma túy trong công nhân lao động, tạo môi trường lành mạnh phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Công đoàn vào cuộc tích cực trong cuộc chiến chống ma túy trong công nhân lao động

Giúp công nhân tăng “sức đề kháng” trước tác hại của ma túy

Truyền thông về phòng chống ma túy, tội phạm, tín dụng đen cho công nhân lao động