Thời gian gần đây thông tin khiến dư luận quan tâm là việc Công ty TNHH Pouyuen - Doanh nghiệp da giày có đông lao động nhất Việt Nam thông báo cắt giảm 6.000 lao động.

Trong báo cáo với Liên đoàn Lao động quận Bình Tân trước đó, PouYuen đã dự kiến trong năm nay sẽ không tiếp tục ký hợp đồng với khoảng 3.000 người có hợp đồng lao động 1-3 năm, đồng thời cắt giảm khoảng 3.000 lao động khác trong tháng 2. Từ tháng 11/2022, công ty cũng đã cho gần 20.000 công nhân sắp xếp nghỉ luân phiên.

Thực tế tình trạng doanh nghiệp thiếu đơn hàng, gặp khó khăn dẫn đến cắt giảm lao động không chỉ diễn ra ở PouYuen mà đang là tình cảnh nhiều doanh nghiệp các ngành khác gặp phải.

83% doanh nghiệp gặp khó

Tại Báo cáo mới đây của Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA) cho biết, sau khi khảo sát hơn 100 doanh nghiệp về hoạt động sản xuất kinh doanh đến tháng 2, có tới 83% đơn vị đang gặp khó khăn.

Cụ thể, có 43% doanh nghiệp gặp khó khi lãi suất vay cao, 40% đơn vị khó tiếp cận nguồn vốn và 38,2% doanh nghiệp phản ánh thủ tục vay vốn phức tạp, tốn nhiều thời gian. Bên cạnh đó, có 41,2% doanh nghiệp cho biết thị trường bị thu hẹp, 30,1% doanh nghiệp gặp khó khi hàng tồn kho nhiều.

Về lực lượng lao động, khảo sát của HUBA cho thấy số doanh nghiệp lớn đang dừng ký hợp đồng lao động với số lượng lớn. Điều này xảy ra là bất thường so với các năm trước, với lý do không có đơn hàng dự trữ.

Bên cạnh đó, số doanh nghiệp có mức lương bình quân trên 10 triệu đồng/tháng giảm từ 80% của quý 2/2022 xuống còn 65% của quý này. Đây là tín hiệu báo động của thị trường lao động đối diện nhiều khó khăn sắp tới.

Đối với ngành dệt may, HUBA nhận định hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành này gặp khó khăn do ảnh hưởng lãi suất tăng cao và tỷ giá USD đang biến động, ảnh hưởng trực tiếp đến việc nhập khẩu nguyên vật liệu để gia công xuất khẩu, dẫn đến sức ép giảm lợi nhuận đầu năm.

Mặt khác, do lãi suất ngân hàng quá cao nên doanh nghiệp hoạt động cầm chừng, cố gắng vượt qua giai đoạn này và hạn chế đầu tư trong năm nay.

Tương tự, đơn hàng đầu năm của ngành mỹ nghệ và chế biến gỗ vẫn tiếp tục giảm mạnh, dự kiến còn giảm đến hết quý 2 với mức giảm khoảng 50-60% do thị trường châu Âu, Mỹ sụt giảm tiêu thụ, người dân trong nước hạn chế mua sắm.

Đối với các doanh nghiệp ngành lương thực thực phẩm, HUBA cho biết hoạt động cần ứng trước chi phí trả trước mùa vụ, nguồn cung dự trữ trong khi áp lực đầu vào tăng cao. Doanh nghiệp cần vay vốn với mức lãi suất phù hợp để giữ chân khách hàng, giữ thị trường.

Riêng thị trường bất động sản hiện rất khó khăn và đi vào suy thoái. Doanh nghiệp đang thu hẹp quy mô kinh doanh, dừng đầu tư, ngưng thi công các dự án mới, thị trường gần như đóng băng trong khi một lượng lớn trái phiếu của doanh nghiệp bất động sản đáo hạn gây áp lực lên thị trường.

Ngành vật liệu xây dựng kim ngạch xuất khẩu của cũng sụt giảm nghiêm trọng như sản lượng xuất khẩu thép giảm 69%, xuất khẩu xi măng giảm 55%, dự án bất động sản đóng băng, doanh nghiệp nợ lẫn nhau, người lao động bị sa thải, ảnh hưởng nghiêm trọng đời sống an sinh xã hội.

Cần hạ lãi suất

Chia sẻ với chúng tôi, ông Phạm Quang Anh, Giám đốc Công ty TNHH May mặc Dony (TP.HCM), cho rằng, không doanh nghiệp nào muốn giải thể, cắt giảm lao động trừ khi quá sức cầm cự.

Thời gian qua, Công ty Dony cũng gặp khó khăn về đơn hàng nhưng luôn tìm mọi cách giữ việc cho lao động. Từ chỗ không nhận gia công đơn hàng nhỏ của đối tác mới thì nay "mở toang cửa" tiếp khách.

Tuy nhiên ông Phạm Quang Anh cho biết để mở rộng được đơn hàng cần thì phải có nguồn vốn nhằm điều chỉnh máy móc đáp ứng yêu cầu của khách… nhưng khó khăn hiện nay của doanh nghiệp là việc tiếp cận nguồn vốn vay cũng như lãi suất cho vay cao.

"Hiện nay công ty chúng tôi phải chấp nhận làm hòa vốn, thậm chí chịu lỗ để vừa giữ chân khách hàng vừa ổn định đời sống người lao động", ông Phạm Quang Anh nói.

Tại báo cáo của Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM cũng nhận định, lãi suất cao là cản trở lớn cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, HUBA đề xuất Ngân hàng Nhà nước có biện pháp hạ lãi suất huy động vốn của các ngân hàng thương mại, khống chế tỷ lệ biên lãi ròng (NIM) của các nhà băng ở mức 3% để chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp. Doanh nghiệp mong muốn nhà điều hành giữ lãi suất cho vay khoảng 8-8,5%/năm vì mức trên 10%/năm hiện nay quá cao.

HUBA cũng mong muốn Ngân hàng Nhà nước có thể tiếp tục thực hiện chính sách gia hạn nợ vay trong năm 2023 với các khoản vay trung dài hạn, thời gian của hợp đồng vay được kéo dài thêm tương ứng với thời gian ân hạn mà không làm thay đổi số tiền phải trả từng kỳ theo lịch trả nợ để giảm áp lực doanh nghiệp.

Đồng thời HUBA kiến nghị miễn giảm thuế thu nhập cá nhân cho người làm công ăn lương, tiếp tục áp dụng thuế giá trị gia tăng 8% cho tất cả các ngành kinh tế đến hết năm 2023, hoàn thuế đúng thời hạn cho doanh nghiệp.

Cùng với đó, Chính phủ cần quan tâm đến thuế suất trong hoạt động xuất nhập khẩu, không để tình trạng doanh nghiệp nhập nguyên thiết bị máy móc được miễn thuế hoặc chịu thuế dưới 10% nhưng doanh nghiệp nhập nguyên vật liệu, linh kiện phụ tùng lại chịu thuế lên đến 15%.