Nhiều doanh nghiệp phải cắt giảm hàng nghìn nhân sự (Ảnh minh họa)

Bên cạnh bức tranh kết quả kinh doanh không mấy khởi sắc, báo cáo tài chính quý 1/2023 của nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực bất động sản và bán lẻ cho thấy “làn sóng” cắt giảm nhân sự quy mô lớn đang ngày càng lan rộng.

Hơn 12.000 nhân viên MWG mất việc trong 6 tháng

Hai quý gần đây, CTCP Đầu tư Thế Giới Di Động (mã MWG) nổi lên là một trong những doanh nghiệp rất “mạnh tay” trong cắt giảm nhân sự. Theo số liệu tại ngày 31/3/2023, “ông lớn” bán lẻ này đang có 68.048 nhân viên, giảm 5.960 người so với ngày 31/12/2022 và giảm tới 8.727 người so với cùng kỳ năm 2022 (76.775 nhân viên).

Đây là quý thứ hai liên tiếp công ty giảm lượng lớn nhân viên. Trước đó, trong 3 tháng cuối năm 2022, công ty này cũng đã từng cắt giảm 6.223 nhân viên. Như vậy chỉ trong vòng 6 tháng qua, MWG đã cắt giảm gần 12.200 nhân viên, giảm về mức tương đương cuối năm 2020 (68.097 người).

Bối cảnh sức mua của thị trường bán lẻ suy yếu, nhất là với các hàng hóa không thiết yếu được xem là nguyên nhân chính buộc MWG phải cắt giảm lượng lớn nhân sự. Chỉ tính riêng trong quý 1/2023, doanh thu bán lẻ điện thoại, điện máy của doanh nghiệp đã giảm lần lượt 25 - 35% so với cùng kỳ năm trước.

Trong bối cảnh đó, việc cắt giảm mạnh nhân sự đã giúp chi phí quản lý và bán hàng của MWG trong quý 1/2023 giảm 1.165 tỷ đồng so với cùng kỳ năm ngoái, tương đương mức giảm 19%.

Trong đó, có tới 76% chi phí cắt giảm là chi phí nhân viên, tương đương 882 tỷ đồng. Nhờ vậy, công ty vẫn có lãi trong quý 1/2023, tuy nhiên, mức lợi nhuận sau thuế chỉ vỏn vẹn 21 tỷ đồng từ hệ thống hơn 5.700 cửa hàng. Đây là mức lợi nhuận theo quý thấp nhất của công ty kể từ khi niêm yết (2014) đến nay.

Lý giải việc số lượng nhân sự sụt giảm mạnh, MWG khẳng định chưa từng có chủ trương thực hiện kế hoạch sa thải nhân viên. Tổng số lượng nhân sự của tập đoàn sụt giảm là hoàn toàn do biến động tự nhiên. Các năm trước, số lượng nhân sự nghỉ việc được bù đắp bằng số lượng tuyển mới, tuy nhiên, do tình hình kinh tế và sức mua giảm sút từ thời điểm cuối năm ngoái tới đầu năm nay khiến công ty tạm ngừng tuyển dụng thay thế đồng thời thực hiện sắp xếp lại các vị trí dựa vào doanh thu thực tế, nên có sự sụt giảm.

“Nguyên nhân của con số chênh lệch 12.000 người là do có sự thay đổi trong cách tính số lượng nhân viên tại hai thời điểm”, thông báo MWG cho hay. Theo công ty, nếu xét cùng một phương pháp tính dựa vào số nhân viên thực tế đang làm việc tại thời điểm báo cáo, thì thời điểm 30/9/2022 số lượng nhân viên của MWG là 77.092 người. Như vậy, số lượng nhân sự biến động thực tế của MWG là khoảng 9.000 người trong 6 tháng, tỉ lệ 12%.

“Với một công ty có số lượng nhân sự rất lớn, lên tới 70.000 nhân viên, tỉ lệ nghỉ việc 9.000 người trong 6 tháng là tỉ lệ biến động tự nhiên, và con số này hoàn toàn bình thường so với trung bình ngành, khoảng 15,6%”, MWG lý giải.

Tuy MWG khẳng định việc cắt giảm cả vạn nhân sự là “biến động tự nhiên” nhưng nếu so sánh tương quan với các doanh nghiệp trong ngành thì có thể thấy bức tranh thực tế không hoàn toàn như vậy.

Điển hình nhất là CTCP Bán lẻ kỹ thuật số FPT (FRT) - một doanh nghiệp hoạt động cùng ngành thường được so sánh với MWG – dù trong quý 1/2023, nhân sự của FRT giảm 206 người so với đầu năm nhưng quý trước đó, công ty đã tuyển thêm 957 người. Nên tính chung trong 6 tháng qua, nhân sự của FRT không hề giảm, thậm chí còn tăng 751 người, tương ứng tỷ lệ tăng 5,1%.

Hay một doanh nghiệp khác cùng ngành là CTCP Thế giới số (DGW), trong 6 tháng qua số lượng nhân sự cũng tăng 16 người, tương đương 2,6% (từ 613 người lên 629 người)…

Doanh nghiệp bất động sản đồng loạt cắt giảm nhân sự

Nếu như ở nhóm bán lẻ, việc cắt giảm nhân sự chỉ diễn ra ở một vài doanh nghiệp thì ở nhóm bất động sản, cắt giảm nhân sự đã trở thành “chuyện không của riêng ai”, nhất là với hầu hết các doanh nghiệp môi giới bất động sản trong bối cảnh thị trường trầm lắng, giao dịch sụt giảm.

Cùng với kết quả kinh doanh sa sút, trong 3 tháng đầu năm 2023, số lượng nhân sự của CTCP Đất Xanh (DXG) đã giảm 1.384 người so với đầu năm, còn 2.389 người - mức thấp nhất trong nhiều năm trở lại đây. Trước đó, trong quý 4/2022, số lượng nhân sự của Đất Xanh đã giảm 3.191 người, tương đương giảm gần 46% so với cuối tháng 9/2022 và giảm 2.660 người so với cuối năm 2021, tương đương 41,4%.

Tương tự, Đất Xanh Services (DXS), một công ty con của Đất Xanh cũng đã cắt giảm thêm 1.245 nhân sự trong quý 1/2023 sau khi đã cho nghỉ việc 3.040 nhân viên vào quý 4 năm ngoái. Như vậy qua 6 tháng, "nhóm Đất Xanh" đã cắt giảm tổng cộng hơn 8.800 người.

Mặc dù cắt giảm mạnh nhân sự để tiết giảm chi phí nhưng do doanh thu sụt giảm mạnh, Đất Xanh vẫn ghi nhận lỗ sau thuế 117 tỷ đồng trong quý đầu năm 2023, đánh dấu quý thua lỗ thứ hai liên tiếp của doanh nghiệp bất động sản này.

Trong 3 tháng đầu năm 2023, CTCP Vinhomes (VHM) và CTCP Vincom Retail (VRE) cũng lần lượt cắt giảm 1.527 người và 244 người. Điều này đi ngược lại với quý trước đó khi Vinhomes tuyển mới thêm 2.300 người và Vincom Retail tuyển thêm 226 người. Đến cuối quý 1, số lượng nhân sự của Vinhomes đạt 11.664 người và Vincom Retail đạt 2.120 người. Trong kế hoạch mới đây, Vinhomes thông báo sẽ tổ chức đại hội tuyển dụng 2023 với hàng chục nghìn cơ hội việc làm trong lĩnh vực bất động sản.

Vinhomes và Vincom Retail cũng là số ít trong số những doanh nghiệp phải cắt giảm nhân sự nhưng vẫn báo lãi lớn trong quý 1, trong đó, Vinhomes ghi nhận lãi sau thuế đạt 11.923 tỷ đồng, gấp 2,5 lần cùng kỳ và Vincom Retail lãi 1.024 tỷ đồng, gấp gần 3 lần cùng kỳ.

Không khả quan như Vinhomes, CTCP Tập đoàn đầu tư địa ốc No Va (Novaland -NVL) lại ghi nhận lỗ ròng hơn 410 tỷ đồng trong quý 1/2023 – quý thua lỗ đầu tiên kể từ khi niêm yết (năm 2016) do doanh thu sụt giảm gần 70% so với cùng kỳ.

Với kết quả kinh doanh sa sút, quý đầu năm 2023, Novaland tiếp tục phải thu hẹp quy mô nhân sự. Tại ngày 31/3, công ty có 1.362 nhân viên, giảm 42 người. Quý trước đó, công ty đã phải cắt giảm 434 người.

Dù có quy mô nhân sự khiêm tốn hơn nhưng 2 quý gần đây, CTCP Bất động sản Phát Đạt (PDR) cũng phải cắt giảm hàng trăm nhân sự. Thời điểm 31/3, số lượng nhân viên của Phát Đạt chỉ còn 244 người, giảm 111 người so với đầu năm và giảm 176 người so với thời điểm cuối quý 3 năm ngoái. Quý đầu năm nay, Phát Đạt chỉ lãi vỏn vẹn 22,4 tỷ đồng, chưa bằng 1/10 cùng kỳ.

Nhận định về xu hướng cắt giảm nhân sự tại các doanh nghiệp bất động sản thời gian gần đây, ông Nguyễn Văn Đính, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam - Chủ tịch Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS) cho biết, các doanh nghiệp kinh doanh môi giới bất động sản đang chứng kiến làn sóng sa thải nhân viên lớn nhất từ trước tới nay với hàng nghìn nhân sự, trong đó nhiều nhất thuộc bộ phận kinh doanh.

Đặc biệt, các doanh nghiệp môi giới hoặc chủ đầu tư có bố trí bộ phận môi giới bán hàng có tỷ trọng sa thải 50% nhân sự trở lên dưới nhiều hình thức như dừng ký hợp đồng tạm thời trong 3-6 tháng, cho thôi việc, giữ chế độ cộng tác viên...

"Tình trạng sa thải nhân sự không chỉ riêng với các doanh nghiệp đầu ngành, mà thậm chí với các doanh nghiệp trong ngành còn mạnh mẽ hơn. Thực tế cho thấy, một số doanh nghiệp quy mô dưới 50 nhân viên thậm chí còn chấm dứt hợp đồng với 70% người lao động do không còn nguồn lực cầm cự. Trong khi đó, các chủ đầu tư có bộ máy tinh gọn hơn (chỉ nuôi đội ngũ phát triển dự án) ghi nhận tỷ lệ cắt giảm 20-25% nhân sự cùng với giảm lương theo cấp bậc", ông Đính cho hay.

Cũng theo ông Đính, dữ liệu của VARS cho thấy, số môi giới đang hoạt động hiện nay chỉ còn khoảng 30-40% so với giai đoạn đầu năm 2022.

"Thực tế cho thấy, câu chuyện làn sóng sa thải nhân viên môi giới vừa qua chủ yếu vẫn tập trung ở nhân sự mới, chưa gắn bó lâu năm với nghề, còn đa phần các doanh nghiệp vẫn phải giữ lại nhân sự cứng, đủ năng lực. Bởi lẽ giai đoạn này các nhà đầu tư sẽ có yêu cầu khắt khe hơn đối với các môi giới để tìm ra hướng đi đầu tư đúng đắn của mình trong giai đoạn này. Do đó, các môi giới tay non, tay ngang sẽ khó cạnh tranh với những người có kinh nghiệm, đã được đào tạo bài bản và có uy tín trong các hoạt động môi giới", ông Đính nhìn nhận.