Nhà thơ Nguyễn Văn Chức. Ảnh: PHẠM XUÂN DŨNG

Một tâm hồn đa cảm và tinh tế

Tự nhận mình là người làm thơ không chuyên nhưng ngay khi mới trình làng tập thơ đầu tay “Ta vàng như thu” đã cho thấy anh làm thơ khá nghiêm túc và chững chạc. Thơ anh không dễ dãi, sáo mòn ghép những câu văn vần nôm na hay sống sượng chín ép rồi cứ gọi lấy được đó là thơ và buộc người khác phải đồng ý một cách vô lối như nhiều “thi sĩ” thời nay.

Nếu như bài thơ “Hãy trả tôi về” có nhiều dấu ấn học trò được không ít người đồng cảm với những câu thơ trong trẻo, ảnh hưởng đồng dao như “Ngao, hến, mảnh sành cũng biết bán buôn/Vò võ chơi ngoan, ngóng mẹ hiền về chợ” thì với những thi phẩm khác đã cho thấy một Nguyễn Văn Chức kiếm tìm, trăn trở. Chẳng hạn như bài thơ lục bát “Bụi ngời” cũng nói về một quê hương rơm rạ trong ký ức tuổi thơ, tuy chưa thoát ra ngoài lối mòn truyền thống khi thể hiện, nhưng vẫn có những câu tạo được sự bất ngờ thú vị, khi từ hiện thực cụ thể (câu lục) đến với một liên tưởng siêu thực bất ngờ (câu bát): “Cù nần, rau đắng, mụt măng/ Con đi hái tuổi mình bằng ước mơ”.

Cũng trong mạch thơ truyền thống, “Ta vàng như thu” là một sáng tác khá nhuần nhụy cho dù quê nhà không còn là đích đến của tác giả, mà là điểm xuất phát của thi nhân, hay đôi khi chỉ là cái cớ để bàn chuyện nhân sinh.

Từ Trời hạt bụi lang thang

Rơi thành một kiếp

Ta vàng như thu

Ngày mong manh, đêm thâm u

Đời sông, phận suối tiếng ru không lời.

Tưởng chừng như đã nghe đa thanh từ vô thanh qua lời tâm sự của cát bụi phận người. Rồi chừng như chưa đủ phù vân nên những cặp phạm trù tương phản níu kéo nhau muốn đi hết cuộc hồng trần:

Tương phùng có núi chia xa

Lạch khe rừng thẳm tìm ra bể nguồn

Vui còn tiền kiếp vận buồn

Thơ về gói ghém gió buông cuối ngàn.

Hai câu cuối mong manh sương khói, mờ mờ nhân ảnh vẫn phù vân nhưng không phải phù du, vì đó là thơ:

Từ Trời hạt bụi lang thang

rơi...

thành một kiếp

Ta vàng như thu...

Cách ngắt nhịp, xuống dòng trong bài thơ có dụng ý và khá chắc tay, tạo được hiệu ứng cảm xúc thẩm mỹ.

Bài thơ “Xếp” có thể coi là khởi điểm một cách chơi chữ thuần túy, tuy vậy nó vẫn đạt được tính biểu cảm về quan niệm cuộc đời của người viết:

Xếp ngày vào tận nửa đêm

buổi chiều buổi sớm

xếp lên bóng tròn

Xếp mưa, xếp nắng cánh chuồn

chênh chao mấy nẻo hoàng hôn tím ngần

Xếp lòng sống với lá xanh

Xếp thôi một cuộc ngọn ngành bỏ qua

Xếp hồng trần với phù hoa

Xếp luân hồi nghĩa yên ba

tròn hình...

Ta về thu xếp lại mình

gặp đêm

bóng

lá,

trầm tình trong nhau.

Cũng với cảm thức về cuộc đời, những suy tư triết học về bản thể luận làm nên vẻ riêng trong thơ Nguyễn Văn Chức, bài thơ “Ta là ai” nằm trong mạch thơ này:

Ta là ai

Chiều dâng thành kiếp

Ngàn mây treo bảng lảng cuối trời

Sóng lớp lớp vùi thân

trùng điệp,

Trái đất tròn vừa ghé cuộc chơi!

Nhà thơ Nguyễn Văn Chức (bên trái). Ảnh: PHẠM XUÂN DŨNG.

Mở đầu bằng câu hỏi tu từ, người viết hồ như đã biết được nguyên lý sự vật theo cách của mình từ chuyện hạt - bụi - người vi tế cho đến vật thể vĩ mô như trái đất cũng vận hành trong cuộc - chơi - số - phận, ai có việc nấy, hãy cố an nhiên mà sống, xin đừng tính toán thiệt hơn:

Ta là ai

Lòng người được, mất

Neo đậu vào nhau từng kiếp lớp người,

Không tự sáng khi ngoài ta tự khước

Thế gian trôi khuôn dạng tiếng cười!

Lao động nghiêm túc

Cũng với những suy nghiệm riêng tư về số phận con người, về cuộc đời, về vũ trụ, thiên hà, thơ Nguyễn Văn Chức đã muốn vươn tới những chiều kích khác nhau của không gian và thời gian, như muốn kéo vĩnh cữu về trong hữu hạn. Có thể tìm thấy điều này trong những bài thơ như “Đêm”, “Khảo cổ đêm”, “Xao xác bóng ngày qua”... Vẫn là thơ tự do nhưng nhiều khi cách ngắt nhịp, xuống hàng, sự kết hợp giữa những yếu tố thơ không đồng dạng, những liên tưởng xa, bất ngờ... đã chung tay làm “lạ hóa” thơ anh trong nhiều trường hợp:

Ta bày biện lòng mình

đêm hạ

Rượu cùng người

ngập chén trăng xiên

Gió nghiêm hỏi dấu tình xưa lạ

Gửi về trần

òa vỡ,

thôi miên.

Nguyễn Văn Chức: Một giọng thơ riêng.

Thơ mải miết trôi như một độc thoại âm thầm của thi nhân trước thời gian và không gian tâm trạng, muốn giải mã cuộc đời, xong rồi tiếp tục bay đi trong một hành trình thơ miên viễn:

Người cứ đến

gói cùng manh chiếu lạ

Muốt tay thon

Mải miết

cuối thiên hà

Vạn thể cùng người nhặt đêm

cuội đá

Ném về trần

xao xác bóng ngày qua.

Thơ Nguyễn Văn Chức nhiều bài khá hay, bước đầu có chất lượng thi ca rõ rệt, ở một số bài tạo được cách nghĩ, cách nói khá lạ, tạo được nét riêng cho thơ mình, một điều không dễ ngay cả đối với nhiều nhà thơ sáng tác mòn tay. Anh cũng thể hiện sự tìm tòi và thái độ lao động nghiêm túc, kể cả những bài chưa thành công cũng không đến mức non yếu, nhạt nhẽo, vô hồn. Hơn thế, dù tìm tòi, thể nghiệm có đạt hay không thì tuyệt nhiên anh không làm rối rắm thơ, đánh đố người đọc hay nhân danh thơ Tân hình thức hay Hậu hiện đại để ném đá vào thi ca.

Thơ của một người tự nhận mình làm thơ không chuyên như Nguyễn Văn Chức với những bài thành công có thể chững chạc trình làng mà không hề ngại ngùng, đỏ mặt.

“Nhà văn phải là người chân trần bước trên than đỏ lịch sử...” Nhà nghiên cứu, phê bình văn học Nguyễn Thị Tịnh Thy là tiến sĩ, giảng viên Khoa Ngữ văn, Đại học Sư phạm Huế, tác ...

“Xa nhà”, còn những trang văn ở lại Đầu tháng 3 năm nay, Hội Nhà văn TP. Hồ Chí Minh tổ chức chương trình tưởng nhớ nhà văn Nguyễn Thành Nhân, đồng thời ...

Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp - "Cây đại thụ" của làng truyện ngắn Việt Nam Ngày 20/3/2021, "cây đại thụ" trong làng truyện ngắn Việt Nam - Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp qua đời, để lại sự tiếc thương vô ...