Thủ tướng phát biểu tại Diễn đàn

Phát biểu chỉ đạo tại diễn đàn, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc giao Bộ LĐ-TB&XH thiết kế, đề xuất hiệp ước, cơ chế hợp tác giữa doanh nghiệp, nhà trường và Chính phủ trên các lĩnh vực trọng điểm.

Trong mối liên kết ba bên: Doanh nghiệp - nhà trường - nhà nước, Thủ tướng yêu cầu, doanh nghiệp cần tham gia xây dựng nội dung đào tạo, cử cán bộ tham gia đào tạo, tiếp nhận học viên thực tập tại doanh nghiệp. Về phía nhà trường, cần tập trung tạo điều kiện cho giảng viên nâng cao chất lượng chuyên môn, tiếp cận kỹ năng mới từ doanh nghiệp, quốc tế, nâng cao chất lượng giảng dạy, chất lượng người học.

Người đứng đầu Chính phủ cam kết, sẽ ban hành và thực hiện các chính sách ưu đãi cho cơ sở giáo dục nghề nghiệp, doanh nghiệp tham gia đào tạo nghề nghiệp.

Tuy nhiên, Thủ tướng cũng chỉ ra rằng còn có những khó khăn, khuyết điểm trong giáo dục nghề nghiệp. Đó là tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ nói chung còn thấp. Việt Nam có số lao động đứng thứ 3 ASEAN nhưng lực lượng lao động, nhất là lao động đã qua đào tạo mới đạt trên 22%, chỉ bằng 1/3 Hàn Quốc, Singapore.

Cơ cấu lao động qua đào tạo, xu hướng chuyển dịch có sự bất hợp lý, vẫn còn phổ biến tình trạng thiếu thầy, thiếu cả thợ chứ không phải “thừa thầy, thiếu thợ”. Vẫn còn tâm lý của cha mẹ là con mình không vào được đại học thì mới học nghề. Nhiều người làm trái ngành nghề.

Về vấn đề thiếu thầy, thiếu cả thợ Thủ tướng cho rằng phải bảo đảm 3 nguyên tắc. Trước hết, cần bám sát hơn nữa vào nhu cầu thực tiễn của thị trường, bảo đảm hài hòa cung cầu về lao động có kỹ năng nghề. Thứ hai, phát triển đào tạo nghề với chuẩn mực chất lượng quốc tế để đáp ứng yêu cầu cao các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Thứ ba, nâng cao tính dự báo, cần hiểu, nắm bắt nhanh nhạy và dự báo sớm được nhu cầu nhân lực kỹ năng cao của doanh nghiệp và nền kinh tế trong giai đoạn tới để định hướng hợp tác doanh nghiệp, nhà trường.

Thủ tướng đề nghị Bộ LĐTB&XH suy nghĩ thiết kế và đề xuất một “hiệp ước xã hội”, đó là cơ chế hợp tác giữa nhà trường, doanh nghiệp và Chính phủ trên các lĩnh vực ngành nghề trọng điểm để gắn kết nội dung, chất lượng đào tạo nhân lực kỹ năng cao với nhu cầu thị trường và nền kinh tế.

Theo đó, doanh nghiệp được tham gia xây dựng nội dung đào tạo, cử cán bộ tham gia đào tạo, tiếp nhận học viên thực tập liên thông doanh nghiệp - nhà trường trong quá trình đào tạo học viên khi tốt nghiệp.

Đối với nhà trường, tập trung tạo điều kiện cho giảng viên nâng cao chất lượng chuyên môn, tiếp cận kỹ năng mới từ doanh nghiệp trong nước và quốc tế, nâng cao chất lượng giảng dạy, trang thiết bị học tập, thực hành.

Chính phủ thực hiện chính sách ưu đãi với một tinh thần cơ sở giáo dục nghề nghiệp nào, doanh nghiệp nào tham gia đào tạo, sử dụng nhiều học viên từ cơ sở giáo dục nghề nghiệp thì được hưởng ưu đãi. Muốn trò giỏi thì phải có thầy hay, khi “thầy ra thầy” thì “thợ mới ra thợ”.

Các tỉnh, thành phố, các địa phương có trường đào tạo nghề cần ưu tiên các dự án có sự phối hợp giữa cơ sở giáo dục nghề nghiệp và doanh nghiệp, ví dụ dành 10 -15% các dự án trên địa bàn, từ đó có thể gắn kết nhà trường và doanh nghiệp, đồng thời gián tiếp vào quá trình đào tạo nhân lực.

Bộ LĐTB&XH, các bộ, ngành đề xuất các mô hình mới về đào tạo nghề, thí điểm mô hình đào tạo học sinh sau trung học cơ sở học vào học cao đẳng… Xây dựng cơ sở dữ liệu mở giáo dục nghề nghiệp quốc gia để dự báo ngắn hạn, trung hạn và dài hạn về nhu cầu nguồn nhân lực, nhu cầu việc làm, nhu cầu đào tạo theo lĩnh vực, ngành nghề, cấp trình độ đào tạo.

Không chỉ có câu: “Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh”, cha ông ta còn có câu “Của bề bề không bằng có nghề trong tay”, “Một nghề cho chín còn hơn chín nghề”, Thủ tướng nêu rõ, sự nghiệp giáo dục nghề nghiệp là sự nghiệp có ảnh hưởng đến thành bại của công cuộc phát triển một quốc gia trong quá trình chuyển đổi.

Nhấn mạnh đây không phải một hội nghị lý thuyết mà phải có hành động sau hội nghị, Thủ tướng cho rằng phải có sản phẩm từ hội nghị, đó là một Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về phát triển nguồn nhân lực có kỹ năng nghề nghiệp, đáp ứng yêu cầu nâng cao năng suất lao động của Việt Nam. Chỉ thị này sẽ do Bộ LĐTB&XH chủ trì cùng với các bộ, ngành xây dựng, sớm trình Thủ tướng.

Thủ tướng cũng nhất trí cho rằng, cần có trái tim nóng, cái đầu thông minh, bàn tay hành động để đưa giáo dục nghề nghiệp phát triển.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cho biết, diễn đàn hướng tới thông điệp “Muốn phát triển bền vững và bao trùm, cần quan tâm phát triển kỹ năng, việc làm thỏa đáng và nền an sinh bền vững cho con người. Doanh nghiệp đồng hành với nhà trường sẽ tạo đột phá về quy mô và chất lượng giáo dục nghề nghiệp, góp phần nâng tâm kỹ năng lao động Việt Nam”.

Ông Dung cho hay, do tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, trong 10-15 năm tới, khoảng 1/3 công việc hiện tại sẽ bị thay thế, 40% lao động toàn cầu sẽ không có kỹ năng phù hợp với công việc của mình, khi robot thay thế con người, đăc biệt trong các ngành sử dụng nhiều lao động như dệt may, da giày, cơ khí, điện tử…

Người đứng đầu Bộ LĐ-TB&XH kỳ vọng, các đại biểu sẽ đánh giá khách quan thực trạng giáo dục nghề nghiệp của Việt Nam; chia sẻ kinh nghiệm, đưa ra các dự báo về kỹ năng, xu hướng tuyển dụng và việc làm.

Song song với đó, đưa ra khuyến nghị chính sách phát triển giáo dục nghề nghiệp cho Chính phủ và các bộ ngành; tham gia tư vấn phát triển các chương trình đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp và thị trường lao động nâng cao kỹ năng của nguồn nhân lực Việt Nam, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trên trường quốc tế.