Anh Nguyễn Đình Tá (52 tuổi, huyện Chương Mỹ, Hà Nội), công tác ở VMEP được 17 năm 8 tháng

Trong khoảnh khắc ấy những đôi mắt vui tươi bỗng trở nên trũng sâu, những hố mắt trũng sâu bởi vì những biến cố lớn bất ngờ xảy đến làm thay đổi số phận và lái cuộc đời của họ theo một hướng khác, hướng mà hiện tại họ cũng không biết sẽ ra sao, sẽ đi về đâu. Họ ngơ ngác trước hiện tại và sự ngơ ngác ấy đã lấp đầy những hố mắt trũng sâu, trong đôi mắt ấy giờ đây chứa đựng sự hụt hẫng, chứa đựng nỗi đau bị ruồng bỏ và mất niềm tin vào tất cả.

Gặp tôi vào 8 giờ tối 11/11, tại đầu một con ngõ nhỏ ở đường Vân Nội (P. Phú Lương, Q. Hà Đông, Hà Nội), chị Nguyễn Thị Thanh Yên (41 tuổi), một trong 149 công nhân bất ngờ bị Công ty Hữu hạn Chế tạo Công nghiệp và Gia công chế biến hàng xuất khẩu Việt Nam (VMEP) thông báo quyết định thôi việc vào ngày 10/10, đưa tôi tập văn bản dày 4cm và nói: “Em cứ tìm hiểu trong này, mọi thông tin đều đầy đủ, chứ đừng hỏi chị, chị cũng không biết nói gì thêm”.

Tập tài liệu dày 4cm chị Yên đưa tôi tối 11/11

Đôi mắt chị Yên nhìn tôi, hai hàng mi mắt sụp xuống, hai con mắt có vẻ buồn rười rượi, chị cười nhạt. Theo như lời chị Thanh, ngày 12/10, Nguoiduatin đăng bài: “Hàng trăm công nhân SYM bất ngờ bị chấm dứt hợp đồng lao động”, Phapluatplus đăng bài: “149 công nhân VMEP đột ngột bị sa thải trái quy định”; ngày 14/10, Vietnamfinance đăng bài: “Công ty VMEP bị tố sa thải người lao động trái quy định?”; ngày 25/10, Baogiaothong đăng bài: “Hơn trăm công nhân căng băng rôn bị sa thải đột ngột, công ty nói gì?”... thì đến nay vụ việc đã có động tĩnh (công ty có họp giải trình với các sở ban ngành của thành phố, quận Hà Đông vào ngày 17/10) nhưng vẫn chưa giải quyết được gì, công nhân vẫn tập trung trước cửa nhà máy hàng ngày để phản đối và công ty thì vẫn không tổ chức buổi đối thoại theo yêu cầu của công nhân.

Công nhân tập trung trước cổng nhà máy VMEP phản đối quyết định chấm dứt hợp đồng vào sáng 12/11

Công nhân phản đối lý do mà công ty đưa ra “do thay đổi cơ cấu, công nghệ” để sa thải họ là không đúng, bởi công nghệ đâu thì chẳng thì chẳng thấy, chỉ thấy rằng sắp tới công ty sẽ di dời việc sản xuất tại nhà máy vào Khu công nghiệp Phú Nghĩa (huyện Chương Mỹ) và nơi mà họ đã từng làm việc sắp đây sẽ mọc lên dự án hỗn hợp văn phòng thương mại, siêu thị, chung cư cao tầng, nhà ở thấp tầng, nhà trẻ "Sym Cantavil Complex”, mà VMEP là một trong hai chủ đầu tư với số vốn góp lên tới 267 tỷ đồng.

Văn bản của Văn phòng Kinh tế - Văn hóa Việt Nam tại Đài Bắc gửi UBND TP. Hà Nội ngày 6/5/2019, về kiến nghị chuyển đổi mục đích sử dụng cơ sở sản xuất cũ (P. La Khê, Q. Hà Đông) thành Khu phức hợp văn phòng, siêu thị, chung cư và nhà trẻ của VMEP

Bởi vậy mà khi gặp tôi, trong đôi mắt chị dường như có một cái gì đó trũng xuống như là sự phẫn uất, một cái gì đó cảm thấy bất công, một cái gì đó như không còn biết tin tưởng vào điều gì nữa. Chị không biết rằng, việc đưa tôi một tập văn bản rất dày với rất nhiều loại giấy tờ được ban hành bởi UBND TP. Hà Nội, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội TP. Hà Nội, Liên đoàn Lao động Q. Hà Đông, công ty VMEP,... cùng với rất nhiều đơn kiến nghị của Công đoàn VMEP gửi tới các sở ban ngành trên liệu rằng có giải quyết được gì không, hay cuối cùng cũng chỉ như muối bỏ bể, tốn công mà lại vô ích.

Đôi mắt trũng sâu của chị Nguyễn Thị Thanh Yên

Trong khi đó, công ty VMEP ngày càng có thái độ cứng rắn hơn đối với công nhân: “Hỗ trợ thêm cho tất cả 149 người lao động thêm 1 tháng lương theo mức lương bình quân 6 tháng gần nhất (Chỉ áp dụng trong trường hợp cam kết không có khiếu kiện tranh chấp lao động của tất cả 149 người lao động, BCH Công đoàn cơ sở và Công ty VMEP)”, theo văn bản số 180/2019/CV-VMEP ban hành ngày 21/10/2019.

Như vậy, nếu dù chỉ có một người trong số công nhân trên không đồng ý thì VMEP cũng sẽ không hỗ trợ thêm cho bất cứ một người nào. Trong khi mức hỗ trợ này so với mức hỗ trợ được công ty ghi trong phiếu liên lạc nội bộ trước đó vào ngày 21/3/2019 lại khác biệt rất nhiều, “1. Nhân viên vào trước 1/1/2009, theo yêu cầu của công đoàn, công ty đồng ý bồi thường 1 năm làm việc 1 tháng lương; 2. Nhân viên vào sau ngày 1/1/2009, đã tham gia bảo hiểm thất nghiệp do nhà nước chi trả, công ty trả mỗi năm làm việc 0,5 tháng lương”.

Mức hỗ trợ công nhân thôi việc được VMEP ghi trong phiếu liên lạc nội bộ ngày 21/3/2019

Cụ thể như trường hợp của chị Yên, chị vào làm việc công ty từ ngày 1/10/2002, tiền lương bình quân 6 tháng gần nhất là 10.283.000 đồng, thì như phương án trợ cấp mất việc làm hiện tại của công ty chị được chi trả 66.839.500 đồng cho 6 năm 2 tháng công tác (tính đến ngày 1/1/2009), còn từ 1/1/2009 đến 30/11/2019 do bảo hiểm xã hội chi trả, công ty không hỗ trợ chị gì thêm. Trong khi trước đó, nếu theo mức hỗ trợ ghi trong phiếu liên lạc ngày 21/3/2019, thì từ năm 2009 đến nay chị sẽ được công ty hỗ trợ thêm 51.415.000 đồng cho 10 năm công tác (tương đương với 5 tháng lương). Tuy nhiên, mức hỗ trợ ghi trong phiếu liên lạc trên chỉ có hiệu lực từ ngày 15/2 đến ngày 31/3/2019.

Trường hợp của chị Yên cũng như là trường hợp mà rất nhiều công nhân khác trong số 149 người bị VMEP cho thôi việc gặp phải. Thậm chí có những trường hợp mà chị Yên cho rằng rất bất công, như mức hỗ trợ công nhân làm việc từ 2007 và mức hỗ trợ công nhân làm việc từ 2014 đều giống nhau, đều hỗ trợ 2 tháng lương để tìm việc, trung bình là 12.000.000/người (đối với công nhân có mức lương 6.000.000 đồng/tháng). Trong khi thời gian 2 công nhân này bắt đầu làm việc chênh nhau đến 7 năm, “Vậy rằng chính sách mà công ty nói là khẳng định cống hiến, liệu rằng có còn đúng hay không?”, chị Yên bức xúc chia sẻ.

Đồng tâm trạng với chị Yên, cảm thấy lý do VMEP đưa ra để thôi việc công nhân và mức hỗ trợ không thỏa đáng, mức hỗ trợ mà theo nhiều người nói đó là ‘Phủ định cống hiến" chứ không phải ‘Khẳng định cống hiến’ mà công ty đã sang sảng năm nào, nhiều công nhân đã bỏ việc nhà, mỗi người không ai bảo ai đều dành cả buổi sáng và cùng nhau tập trung trước cổng VMEP treo băng rôn phản đối: “Phản đối công ty VMEP sa thải người lao động trái pháp luật”.

"Khẳng định cống hiến" là quan niệm kinh doanh của VMEP

Ngoài đường cái khi thoảng những chiếc container đi ngang qua gầm rú lên những hồi còi inh ỏi, “át” đi tiếng loa kêu cứu của họ đặt ngay sát lề đường. Ngồi ngay sát đó, lòng mỗi người đều nặng nề, nỗi lo về cơm áo gạo tiền, về con cái bé dại, về cha mẹ già ốm đau... ùn ùn kéo đến... đôi mắt họ đầy ngơ ngác nơi cánh cổng sắt lạnh lùng của công ty VMEP, cánh cổng ngăn cách họ vào một nơi đã từng gắn bó rất thân thuộc để rồi bây giờ chỉ còn lại sự hụt hẫng, chỉ còn lại những hố mắt trũng sâu được lấp đầy bởi sự ngơ ngác về tương lai của những con người đã bị lấy đi tuổi trẻ.