Chị xây dựng gia đình rồi sinh một đứa con trai, không may cháu bị bệnh bại não. Hai vợ chồng bán hết cửa nhà chạy chữa cho con. Rồi chồng bị bệnh hiểm nghèo cũng qua đời. Chị lại còn mẹ già đau ốm. Ba bà con mẹ cháu sống bằng đồng lương công nhân của chị. Căn nhà của chị ngày nắng mái ngói thủng tơ hơ rọi vào những tia bỏng rát. Ngày mưa, bà cháu phải lấy xô chậu đựng nước mưa. Mùa hè thì thế, mùa đông thông thốc gió lùa…

Biết đoàn cán bộ công đoàn huyện, công ty đến xác minh gia cảnh, chị công nhân và bà mẹ vừa kể về những đêm hãi hùng giông gió, vừa thấm những giọt nước mắt tuôn rơi làm cả đoàn ai cũng mắt đỏ hoe. Riêng thằng bé bại não ngẩn ngơ vẫn cười toe toét. Thấy người lạ, nó vừa mừng, vừa sợ. Nghe người lớn nói chuyện với nhau, nó dỏng tai lên hóng: “Có nhà! Có nhà?...”, thằng bé lẩm bẩm rồi cười ngây ngô. Bất chợt nó kéo cánh tay Mạnh thì thào: “Chú cho nhà cho cháu hả?”

Mạnh không thể nào quên được ánh mắt ấy. Nó vừa dài dại, vừa đầy ắp niềm hy vọng không tên. Nó khẩn thiết, như van lơn, lại vừa như nghi hoặc. Phút chốc, anh thấy trách nhiệm chưa tròn với đoàn viên, người lao động của mình. Lần đầu tiên trong đời anh cũng cảm nhận được ý nghĩa sâu xa công việc mình đang gánh vác... Mọi người nhanh chóng nhất trí sẽ ưu tiên đưa gia cảnh chị công nhân lên đầu danh sách trao nhà “Mái ấm Công đoàn” lần này…

Kết thúc công việc, Mạnh về chừng 8 giờ tối. Giờ anh mới nhớ cú điện của Vân báo tin con sốt, tranh thủ về ngay. Thấm mệt và cảm giác của người có lỗi làm bước chân của anh như nặng nề hơn. Anh khẽ mở cửa. Căn nhà tối om, vắng lặng khiến anh thoáng chút lo âu. Ngó vào trong giường, Vân, vợ anh ôm thằng con và ngước nhìn anh, tia nhìn ánh lên nỗi giận hờn.

“Sao anh không đi luôn đến mai đi?”, Vân khẽ gắt.

“Con đỡ chưa em?”, Mạnh hỏi và sờ vào trán thằng bé. Cơn sốt dường như đã dịu dù trán thằng nhỏ vẫn còn âm ấm. “Anh kiếm được ít lá này, thấy bảo tác dụng hạ sốt tốt lắm”. Mạnh nói và vội vã lấy ra gói lá, rửa sạch, vẩy ráo nước rồi cho vào chiếc bát, thả vào dúm muối, dùng chuôi dao giã nhỏ. Xong, anh gói vào chiếc khăn mùi xoa đắp lên trán thằng bé.

Không khí khá nặng nề. Giờ Mạnh mới ăn cơm. Anh nhón từng đũa cơm nguội ngắt trệu trạo nhai, đầu óc căng lên ngổn ngang suy nghĩ…

Cuộc sống không dễ dàng... Thấm thoắt thế mà đã gần chục năm.

Có một sự kiện Mạnh nhớ mãi. Hôm ấy, tan ca đêm, trên đường đi làm về, anh đang mải nghĩ thì có một cô gái phóng vụt xe từ ngõ nhỏ lao thẳng vào anh, anh không kịp tránh ngã nhào xuống đường. Cú ngã làm anh ngất đi.

Anh hôn mê hơn một ngày. Tỉnh dậy chỉ thấy một màu trắng toát. Quê xa, một mình nơi đất khách quê người, cảm giác cô đơn, trống vắng tràn ngập lòng anh. Sau anh mới biết mình bị mất máu khá nhiều, cần phải tiếp máu gấp. Công đoàn công ty đã phát động anh em công nhân xưởng hiến máu và quyên góp ủng hộ anh. Nghe nói anh chị em đã tiếp cho anh hơn một lít máu.

Tối muộn, anh Thắng và chị Tâm, hai cán bộ công đoàn lại đến. Anh Thắng kể, lúc anh bị ngã, có người thấy đồng phục của anh, đoán anh ở công ty nên đã gọi cho anh Thắng. Hai anh chị liền báo ngay cho anh chị em công nhân. “Cậu cứ nghỉ ngơi, chạy chữa, không phải lo lắng gì nhé. Bọn mình sẽ báo cáo lãnh đạo công ty và cử người làm thay vị trí của cậu. Bao giờ khỏi thì đi làm”, chị Tâm ân cần dặn dò.

Đầu giờ sáng hôm sau, cha con một cô gái vào thăm anh. Nghe một lúc Mạnh mới hiểu đó chính là cô gái đã đâm xe vào anh. Cô cũng là người gọi báo tin cho công đoàn công ty. Nhưng vì sợ nên khi thấy có người đưa anh đi viện đã bỏ về nhà. Sáng nay hai bố con cô mới trở lại hỏi thăm, xin lỗi anh và ngỏ ý đền bù.

Cô gái đó là Vân, vợ anh hôm nay…

Lên giường, Mạnh định ôm thằng nhỏ thì Vân hằn gắt hất tay anh ra, quay sang một bên, tấm tức: “Bao giờ anh mới thôi cái việc cơm nhà vác tù và hàng tổng này? Con mình ốm không lo lại đi lo cho thiên hạ tận đẩu đâu”…

Mạnh khẽ thở dài. Cũng khó trách Vân. Cô ấy có lý của người vợ, người mẹ. Anh cũng không muốn thế này, nhưng không làm khác được. Sau lần anh bị tai nạn, cảm kích trước sự chăm lo của công đoàn với mình, anh nhiệt tình hơn với các phong trào. Việc gì công đoàn kêu gọi, nhất là giúp đỡ đoàn viên, người lao động có hoàn cảnh khó khăn là anh làm ngay không nề hà. “Sông có khúc, người có lúc”. Giúp đỡ lẫn nhau, ấy là cái tình mà anh từng được hưởng, anh phải trả lại ân tình ấy với đời…

Rồi anh Thắng, chủ tịch công đoàn công ty chuyển đi, chị Tâm được bầu làm chủ tịch công đoàn. Vị trí phó chủ tịch được anh chị em tín nhiệm bầu cho anh. Những ngày lăn lộn với anh chị em công nhân, “ôm rơm rặm bụng” của anh bắt đầu. Vợ chồng anh cũng dần rạn nứt…

Vào cuộc rồi anh mới thấy, làm cán bộ công đoàn doanh nghiệp không dễ. Anh cũng chỉ là công nhân kiêm nhiệm công tác công đoàn, phụ cấp chẳng đáng là bao. Lương anh do doanh nghiệp trả. Làm thế nào để bảo vệ, chăm lo cho người lao động mà vẫn giữ được quan hệ tốt đẹp với lãnh đạo doanh nghiệp là bài toán nan giải. Một bên muốn công việc, năng suất nhiều hơn, chi phí ít, bên kia thì ngược lại. Bên nào cũng có thể trách anh…

Vừa phải hoàn thành định mức công việc của mình, vừa phải làm các nhiệm vụ đoàn thể giao, mọi thứ cứ cuốn đi liên miên. Nhiều hôm anh đi muộn về khuya, nhiều hôm vợ chồng mặt trăng mặt trời. Áp lực công việc cao, việc nhiều, lương ít, không khỏi có lúc anh muốn buông xuôi…

Đêm nay có thể lại là một đêm anh mất ngủ nữa. Vân bắt đầu khóc khe khẽ. Cô kể bạn cô được chồng đưa đi nghỉ mát những đâu những đâu; được chồng mua quà cho ra sao; con cái được chồng bạn ấy chăm bẵm thế nào... Còn anh? Mạnh chợt thấy lòng chùng lại, anh ôm Vân vào lòng. Anh bắt đầu điểm lại cho Vân nghe hai người tình cờ nên duyên phận ra sao. Anh cũng từng được công đoàn hỗ trợ từ cõi chết trở về thế nào. Anh đã nhận quả ngọt của công đoàn thì giờ đến lượt mình, anh phải mang trái ngọt ấy đi trao cho người khác…

Vân đã thôi không còn thút thít. Dường như cô đã ngủ. Ánh mắt của thằng bé bại não con chị công nhân đơn thân bỗng hiện lên rọi thẳng vào anh. Ánh mắt của niềm hy vọng mong manh và đầy nghi hoặc…

“Không, mình không bỏ cuộc, không thể nào. Mình phải nói cho Vân hiểu và làm gì đó tốt hơn cho hai mẹ con cô”, Mạnh tự nhủ thầm.

Vân bất ngờ quay sang ôm choàng lấy anh, đôi gò má vẫn còn loang nước mắt nhưng gương mặt đã giãn ra như nũng nịu…

Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp - "Cây đại thụ" của làng truyện ngắn Việt Nam Ngày 20/3/2021, "cây đại thụ" trong làng truyện ngắn Việt Nam - Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp qua đời, để lại sự tiếc thương vô ...

Truyện ngắn: Tôi ở đây còn Ivan ở phòng kế bên Mùa đông năm 2019, dịch bệnh đã tràn vào thành phố. Sau đó không lâu, nó trở thành đại dịch của toàn cầu. Chỗ chúng ...

Mối lương duyên giữa văn học và điện ảnh Nếu thơ phổ nhạc là một cuộc "hôn phối nghệ thuật" thường khá dịu êm thì chuyển thể từ truyện ngắn thành phim phần lớn ...