Sáng ngày 21/2, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì hội nghị trực tuyến toàn quốc đôn đốc đẩy mạnh phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công và thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Giải ngân vốn đầu tư công càng kéo dài càng lãng phí

Thủ tướng nêu rõ, năm 2023 là năm giữa nhiệm kỳ, có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII, Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025.

Trong bối cảnh nền kinh tế còn khó khăn, thách thức, chịu sức ép cùng lúc từ cả bên trong và bên ngoài, Thủ tướng cho rằng, lãnh đạo các bộ, ngành, cơ quan Trung ương và địa phương phải giữ vững bản lĩnh, linh hoạt để lãnh đạo, chỉ đạo phát triển kinh tế - xã hội.

Người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh một trong những giải pháp là thúc đẩy đầu tư công, giải ngân đầu tư công vừa là nguồn lực, vừa là động lực phát triển, song đây vẫn là nhiệm vụ nặng nề, triển khai khó khăn, là vấn đề trăn trở kéo dài nhiều năm, nhiều nhiệm kỳ.

Thủ tướng cho biết, năm 2023, Chính phủ xác định đẩy mạnh phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công và thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, 3 chương trình mục tiêu quốc gia là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của các cấp, các ngành, các địa phương.

Theo Thủ tướng, giải ngân đầu tư công có ý nghĩa quan trọng về nhiều mặt, góp phần tháo gỡ các nút thắt về hạ tầng giao thông, giáo dục, văn hóa, y tế, xã hội…; bảo đảm an ninh quốc phòng; giải quyết việc làm, tăng cường an sinh xã hội; tạo động lực mới, không gian phát triển mới, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh; tăng cường kết nối địa phương, kết nối vùng; duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, tăng năng lực sản xuất của nền kinh tế, thúc đẩy phục hồi nhanh và phát triển bền vững.

Cùng với đó, thúc đẩy giải ngân đầu tư công cũng góp phần thực hiện chính sách tài khóa mở rộng có trọng tâm, trọng điểm phối hợp hài hòa, hợp lý, chặt chẽ với chính sách tiền tệ chắc chắn, chủ động, linh hoạt, hiệu quả và các chính sách khác để tiếp tục ưu tiên giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.

Năm 2023, Thủ tướng cho rằng công việc giải ngân vốn đầu tư công và triển khai Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế- xã hội ngày càng nặng nề khi tổng kế hoạch vốn ngân sách nhà nước năm nay là gần 711,7 nghìn tỷ đồng, tăng hơn 130 nghìn tỷ đồng so với 2022.

Từ đó, Thủ tướng yêu cầu, phải vừa bảo đảm tỉ lệ giải ngân vốn đầu tư công cao, vừa bảo đảm đúng chất lượng, hiệu quả các công trình, dự án. "Nếu không có giải pháp phù hợp ngay từ ngày đầu, tháng đầu thì giải ngân vốn đầu tư công sẽ chậm, đầu tư công càng kéo dài thì càng lãng phí, đội vốn, chỉ số ICOR tăng, hiệu quả giảm, ảnh hưởng tới nguồn lực và động lực của sự phát triển", Thủ tướng lưu ý.

Với khối lượng vốn đầu tư công lớn hơn hơn, yêu cầu cao hơn, Thủ tướng nêu rõ mục tiêu phải giải ngân đạt ít nhất 95% trong tổng số hơn 711 nghìn tỷ đồng vốn đầu tư công năm 2023.

Xem xét trách nhiệm người đứng đầu giải ngân vốn đầu tư công chậm

Tại hội nghị, nêu thực trạng về giải ngân vốn đầu tư công của TP.HCM, Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi cho biết, năm 2022 thành phố được giao vốn 54.000 tỷ đồng với khả năng cân đối là 37.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên, đến ngày 31/1/2023, thành phố mới giải ngân được 71,3%, tương đương 26.636 tỷ đồng. Như vậy không đạt mục tiêu là 95% nhưng có tăng so với năm 2021 là 6.900 tỷ đồng, tăng 35%.

Chủ tịch UBND TP.HCM nêu ra một số nguyên nhân chính khiến vốn giải ngân đầu tư công không đạt kế hoạch.

Thứ nhất là do thủ tục dự án, thủ tục xây dựng, phân bổ vốn của thành phố trong năm 2022 làm chậm.

Thứ hai, liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng (GPMB), nhiều dự án kéo dài nên giá đất tăng, dẫn đến GPMB chậm, vừa không GPMB được vừa ảnh hưởng đến tiến độ xây lắp.

Thứ ba, giá vật liệu tăng ảnh hưởng đến tiến độ xây dựng.

Thứ tư, thủ tục thuộc một số dự án ODA chậm. Nhưng bao trùm là trách nhiệm của chủ đầu tư trong việc chuẩn bị hồ sơ, đánh giá các tình huống phát sinh, chủ động tháo gỡ còn chậm.

"Lần họp trước TP.HCM đã báo cáo và nhận trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ, đến nay TP.HCM cũng đã tiến hành xem xét trách nhiệm các đồng chí đứng đầu các tổ chức còn triển khai chậm", ông Mãi cho biết.

Lãnh đạo TP.HCM cho biết thêm, năm 2023, rút kinh nghiệm của năm 2022, TP.HCM được phân bổ vốn là 70.000 tỷ đồng, tăng gần gấp đôi so với năm 2022. Trong đó có 16.500 tỷ đồng vốn của Trung ương, 55.200 tỷ vốn của địa phương. Đến nay, TP.HCM đã phân bổ xong 100% vốn Trung ương, song vốn địa phương còn một số hồ sơ dự án chưa hoàn thiện, còn 26.000 tỷ đồng.

Trong 26.000 tỷ đồng này, đến nay số vốn đủ điều kiện để phân bổ là 14.000 tỷ đồng, còn 4 dự án với tổng vốn là 12.000 tỷ đồng, TP.HCM đang khẩn trương hoàn thiện và đến cuối tháng 3/2023, HĐND TP.HCM sẽ có phiên chuyên đề để phân bổ hết 100% vốn địa phương.

Ông Mãi thông tin thêm, trước đó, TP.HCM đã tổ chức hội nghị triển khai kết quả giải ngân vốn đầu tư năm 2022 và phương hướng năm 2023, xác định trách nhiệm của chủ đầu tư, của Sở Kế hoạch - Đầu tư, cũng như của Phó chủ tịch phụ trách lĩnh vực. Đồng thời, đã cho ý kiến về những khó khăn vướng mắc, nhất là những thủ tục phối hợp với các ngành với nhau, thủ tục về GPMB, chuẩn bị cương quyết nửa đầu năm nay công tác mặt bằng phải đảm bảo được cho các dự án.

Thành phố cũng tiến hành củng cố lại các tổ công tác, trong đó có tổ GPMB, tổ các dự án vốn lớn; tổ ODA; ban hành các văn bản, các quy định, chương trình hành động và các chỉ đạo cụ thể cho từng dự án.

Riêng về dự án Vành đai 3, ông Mãi cho biết dự kiến đến ngày 15/6/2023 sẽ bàn giao 80% mặt bằng cho nhà đầu tư, khởi công dự án này kịp trong tháng 6/2023.

"Năm nay vốn GPMB của dự án Vành đai 3 là hơn 18.000 tỷ đồng. Đây là số vốn lớn, nên cần khẩn trương từ cuối năm 2022 đến nay các địa phương đã rà soát các thủ tục để cố gắng đến tháng 6/2023 bàn giao 80% mặt bằng và đến tháng 11/2023 bàn giao 100% mặt bằng", ông Mãi cho hay.

Ngoài ra, đối với các công trình trọng điểm chủ yếu có vướng mắc về hạ tầng kỹ thuật, việc phối hợp với các đơn vị để di dời điện, nước, viễn thông… cuối năm 2022, thành phố đã giải quyết những nút thắt này để đến năm 2023, sẽ đẩy nhanh tiến độ hơn nhằm giải quyết các vướng mắc.