Tháng 9 vừa qua, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết: Trong năm 2022, tổng số giáo viên bỏ việc trên cả nước hơn 16.000 người/tổng số 1,6 triệu giáo viên. Tính bình quân, cứ 100 giáo viên thì có 1 người bỏ việc. Hiện cả nước thiếu khoảng 100.000 giáo viên.

Không thể khác, một trong những nguyên nhân chính của tình trạng trên là do lương; tuy chúng ta thường kể đến các nguyên nhân là do tỉ lệ tăng dân số, chương trình, thừa thiếu cục bộ và nguyên nhân thu nhập chỉ đứng mấp mé sau “cánh cửa” “nguồn” hoặc do lựa chọn của cá nhân; chẳng hạn, không tuyển được giáo viên vì không có nguồn hay có nguồn nhưng nhiều người lại chọn làm việc khác để có thu nhập cao hơn.

Ảnh minh họa. Nguồn: laodong.vn

Với tình cảnh lương thấp, chắc chắn nhiều giáo viên đã hầu như không quan tâm đến mức tăng lương cơ sở, bởi vì, qua một vài lần, họ cảm nhận được rằng, đời sống không khá lên sau mỗi đợt tăng. Nhưng được tin chính sách tăng lương cơ sở lần này (khá đột biến so với các lần trước: từ 1,49 triệu lên 1,8 triệu) có thể sẽ áp dụng sớm hơn so với dự kiến, nhiều thầy cô đang công tác không giấu khỏi niềm phấn khởi. Bởi, họ vốn đang sống với đồng lương eo hẹp thì dấu hiệu tăng đột biến có ý nghĩa quan trọng.

Nhiều người còn nghĩ đến một tương lai tươi sáng khi nghe rằng lương giáo viên năm 2023 có thể lên tới gần 20 triệu đồng/tháng. Nhưng nhìn vào thực tế thì sẽ rõ: mức lương đó chỉ giáo viên hạng I mới nhận được khi cộng thêm các khoản phụ cấp khác. Thử hỏi, trong một cơ sở giáo dục, có bao nhiêu phần trăm giáo viên đạt hạng II chứ chưa nói đến hạng I và bao nhiêu phần trăm giáo viên đủ điều kiện, thành thích để được dự thi thăng hạng I?

Thăng hạng ư? Chúng ta đã chứng kiến bao nhiêu thầy cô chịu vất vả, khó khăn, bỏ ra một số tiền để có được chứng chỉ theo quy định nhưng hồ sơ qua bao năm vẫn trong tình trạng mòn mỏi chờ đợi. Tại sao một nền giáo dục - nhà trường là môi trường của phát triển lại để thầy cô phải xem những cuộc thi thăng hạng với mục đích duy nhất vì lương chứ chưa hẳn là chuyên môn? Tại sao lại để thăng hạng như một ánh sáng le lói cuối đường hầm mà thầy cô khát khao nâng cao cuộc sống vật chất chấp nhận những vất vả, tốn kém để đạt được? Tại sao lại để khát khao cải tạo đồng lương của nhà giáo rất dễ lấn át đi khát khao nghiên cứu chuyên môn nâng cao chất lượng dạy học? Tại sao vận hành của trường học là vận hành phát triển, thầy cô là những người sáng tạo hơn là tuân thủ thì lại để những cuộc thi thăng hạng gắn liền với tăng lương làm cho nó gần giống với đơn vị hành chính?

Gạt sang một bên những bất hợp lí của thăng hạng đã được chỉ ra như: thăng hạng đang làm cho chứng chỉ lấn át bằng cấp; biến giáo viên thành “chuyên gia luật”; … thì chủ trương này dường như đang tạo ra các rào cản làm cho giáo viên khó hiện thực hóa khát khao tăng lương rõ rệt. Mặt khác, việc tăng lương cơ sở đột biến rất có thể tạo ra hiệu ứng để giáo viên chạy theo thăng hạng trong lúc không phải dễ để đủ điều kiện. Khi chưa giải quyết được vấn đề lương một cách thỏa đáng thì chiến lược về chương trình, sách giáo khoa có ưu việt đến mấy cũng khó thành công. Chưa nói gì xa, chủ trương bổ sung 65.980 biên chế giáo viên cho các địa phương giai đoạn 2022 - 2026 cũng sẽ là con số khó thực hiện.

Thu nhập trung bình tháng của những người làm trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo (năm 2020) theo Tổng cục Thống kê là 7,05 triệu đồng! Có những thầy cô chỉ có mức lương 4 - 5 triệu đồng/tháng. Không tính đến các tình huống cụ thể, có thể đây sẽ là những người rời khỏi ngành đầu tiên.

Nhìn sang các nước khác sẽ thấy rõ: Năm 2019, ValueChampion thực hiện một cuộc khảo sát tương quan giữa lương giáo viên với GDP bình quân đầu người của các nước Châu Á Thái Bình Dương và Mỹ, Pháp cho thấy Việt Nam đứng cuối bảng. Không xét đến đặc trưng cá biệt của một số nước, xem biểu đồ đó, ai cũng có thể mường tượng được tương quan giữa lương giáo viên với chất lượng giáo dục.

Năm 2020, khi bàn thảo việc thực hiện Thông tư quy định mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp, bổ nhiệm và xếp lương đối với giáo viên, Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục trấn an: Thầy cô yên tâm, không có chuyện lương giáo viên sẽ bị giảm! Nhưng không bị giảm không có nghĩa là đời sống của giáo viên được bảo đảm để gắn bó với nghề. Không bị giảm không có nghĩa là mức lương hiện có tương thích với giá cả của thị trường. Không bị giảm không có nghĩa là mức lương đó đã có thể tạo sức hấp dẫn để mời gọi những người đã bỏ việc vì lương quay lại nghề cũ.

Có “nghề cao quý” nào mà trên 40% người làm việc không muốn làm nghề nếu được chọn lại ngành nghề vì lương quá thấp? Với tình huống đó, mỹ từ “nghề cao quý” chỉ thuần túy là một uyển ngữ.

Tăng lương cơ sở sớm nhưng cần kiềm chế lạm phát, kìm giá Sáng ngày 27/10, thảo luận về kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước tại Kỳ họp 4, Quốc hội Khóa XV, đồng ...

Công chức, viên chức ào ạt nghỉ việc, không có gì phải lo! Sau ngành Y, ở nhiều nơi và không ít cơ quan, ban bộ khác “báo động” việc công chức, viên chức nghỉ việc thì hôm ...

Anh ra thì lại có chị vào Tiến sĩ Trần Anh Tuấn - nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ nói như thế và cho rằng con số gần 40.000 cán bộ, công ...