Người ta quen với việc một người đàn ông hết giờ làm, cùng bạn bè la cà trong quán bia đến tối mịt mới về. Trong những quán bia như thế, có rất ít phụ nữ. Ở mỗi gia đình, người ta cũng thường dạy con trai thì phải mạnh mẽ; con gái thì phải biết nấu ăn, biết giặt giũ, biết dọn dẹp nhà cửa … Có thể kể ra vô vàn những ứng xử bất BĐG trong xã hội: Hãy xem quảng cáo về một loại gia vị: Người vợ nhờ có gia vị mà nấu được món ăn ngon, người chồng đi làm về, com-lê cà vạt, nếm món ăn rồi khen vợ đảm, gia đình thật ấm cúng.

Hay xem quảng cáo một loại bột giặt: Cũng lại người vợ, nhờ có bột giặt tốt mà nhàn hơn trong công việc giặt giũ, giúp cho quần áo của cả nhà sạch sẽ thơm tho … Đến ngay như việc cử cán bộ đi tham dự các cuộc họp về BĐG hay lồng ghép giới, các cơ quan, đơn vị cũng thường cử một chị nào đó đi, khiến cho những cuộc họp này không còn là cuộc họp về giới (vốn là của cả hai giới nữa) mà trở thành cuộc họp của chị em phụ nữ (người viết bài này đã từng dự một số cuộc họp như thế, thấy mười chị thì may có một anh dự họp!).

Rõ ràng, những ứng xử bất bình đẳng kiểu này hoàn toàn không phải do thiên chức hay sinh lý của người phụ nữ khác với nam giới, mà hoàn toàn là do định kiến của xã hội gây ra.

Những định kiến này cần phải được xóa bỏ để xã hội ta có thể thực sự trở thành xã hội công bằng, văn minh; mọi người đều được phát huy, phát triển năng lực của mình để có cuộc sống hạnh phúc và cống hiến được nhiều nhất cho xã hội. Có rất nhiều người đàn ông do năng khiếu thiên bẩm, chỉ nên làm các công việc nấu ăn, dọn dẹp nhà cửa, may mặc, nội trợ … và có rất nhiều người phụ nữ phù hợp và bản thân họ cũng thích làm các việc như lái xe, sửa chữa điện máy … Chẳng có lý do gì để nói rằng, thiên phú giới tính quy định ai đó làm những việc gì, nhưng người ta vẫn quen mặc định việc này là để dành cho giới này và việc kia để dành cho giới kia.

Thỉnh thoảng trên báo chí chính thống cũng có những tin đăng tuyển lao động, có kèm cả yêu cầu giới tính, dù công việc đó (ví dụ: tuyển lao động nữ làm trong dây chuyền may mặc) chẳng có đặc điểm gì quy định giới nào thì không làm được. Thói quen đó là một định kiến sai lầm.

Phải khẳng định rằng, từ khi có chế độ mới (sau Cách mạng tháng Tám 1945) đến nay, sự nghiệp BĐG ở nước ta đã tiến được những bước dài gấp muôn lần so với suốt cả ngàn năm trước đó dưới chế độ phong kiến. Ngày xưa, phụ nữ còn không được đi học, ngày nay chúng ta có nhiều phụ nữ làm thầy, là giáo sư, dạy cho cả nam giới. Tuy vậy, so với các nước phát triển, chúng ta còn kém họ nhiều. Vì vậy, nhiều tiềm năng sáng tạo của phụ nữ Việt Nam chưa được phát huy, làm hạn chế quá trình phát triển của đất nước.

Nguyên nhân của tình trạng bất BĐG, tình trạng phân biệt đối xử với phụ nữ trong rất nhiều công việc và hoàn cảnh khác nhau đã được rất nhiều các nhà khoa học và quản lý đề cập; các văn bản tổng kết, đánh giá của các cơ quan, đoàn thể… cũng mổ xẻ rất nhiều, nhằm đưa ra các giải pháp để khắc phục tốt nhất, thúc đẩy sự nghiệp giải phóng phụ nữ, thúc đẩy sự phát triển của cả kinh tế và văn hóa của từng gia đình và của cả đất nước. Trong các nguyên nhân ấy, người ta dễ dàng nhất trí với nhau về những nguyên nhân gắn với tàn dư của xã hội phong kiến hàng ngàn năm còn sót lại. Có nguyên nhân từ phía nam giới muốn duy trì sự bất bình đẳng trong nhiều công việc và hoàn cảnh, vì sự bất bình đẳng này đem lại cho họ những “đặc ân”, lợi thế trong cuộc sống gia đình và xã hội. Có những nguyên nhân từ hệ thống luật pháp còn cần được hoàn thiện hơn nữa …

Người ta cũng dễ dàng nhất trí với nhau rằng, hơn ai hết, phụ nữ Việt Nam chính là những người mong muốn sự bất bình đẳng này phải sớm được xóa bỏ. Vậy thì có hay không, nguyên nhân xuất phát từ chính các chị em phụ nữ, vốn rất hay lên án sự bất bình đẳng, lại đang vô tình hay cố ý làm cho sự bất bình đẳng ngày càng khó mà xóa bỏ đi được hay không?

Xin thưa là có. Thậm chí, có người còn cho rằng, khó khăn rất lớn với việc xóa bỏ bất BĐG và sự phân biệt đối xử với phụ nữ hiện nay và thời gian tới ở nước ta, thật đáng ngại, lại chính là ở phía chị em phụ nữ. Nguyên nhân này thì người ta chưa nói đến nhiều. Thậm chí, có nghiên cứu còn chỉ ra, trong chị em phụ nữ, nhiều người thực ra chưa chắc đã mong muốn BĐG thực sự.

Nói vậy thì chắc chị em sẽ phản đối. Nhưng chỉ ví dụ một thực tế là, khi hỏi hầu hết chị em về tiêu chuẩn của người mà mình sẽ yêu và sẽ lấy làm chồng thì đều có một điểm chung phổ biến trong các câu trả lời là: Người đàn ông đó nói chung phải hơn mình về trí tuệ, khả năng kiếm tiền hay một số tố chất khác. Đa số đàn ông không buồn rầu vì vợ mình không thông minh, giỏi giang bằng mình, nhưng phần nhiều phụ nữ lại không hài lòng vì chồng mình không giỏi giang thành đạt (về xã hội) bằng mình. Thế nên, có những người sợ cho con gái học cao, vì họ cho rằng, phụ nữ càng học cao càng khó lấy chồng. Vì sao người đàn ông học vấn cao thì lại yêu được người phụ nữ bình thường, thậm chí học vấn thấp mà người phụ nữ học vấn cao lại khó yêu được một người đàn ông bình thường? Điều này là tại xã hội, tại đàn ông, hay tại phụ nữ? Rõ ràng là tại phụ nữ. Câu nói phổ biến của nhiều chị em là: Tôi muốn chồng tôi phải là người hơn tôi một (hay nửa) cái đầu.

Điều này dẫn đến quan niệm phổ biến trong xã hội: Đã là chồng thì phải giỏi giang và trách nhiệm cao hơn vợ. Tư tưởng này ở cả đàn ông và phụ nữ thì đều có, nhưng tác động của nó tới sự bất BĐG thì không như nhau. Ví dụ: Đàn ông kiếm tiền nuôi cả vợ con là bình thường, nhưng nếu đàn bà là người kiếm tiền nuôi cả chồng con (dù chỉ là một giai đoạn trong cuộc đời thôi) thì cũng dễ có chuyện rắc rối trong gia đình. Việc người đàn ông có thể dễ dàng yêu hay kết hôn với người phụ nữ kém tài hơn mình thì không sao, không gây hiệu ứng về cảm giác bất BĐG, còn việc người phụ nữ rất khó khăn trong việc yêu và kết hôn với một người đàn ông kém cỏi hơn mình thì thực sự là một yếu tố củng cố cho sự bất BĐG, vì nó tạo ra một tâm lý xấu phổ biến cho xã hội: Người ta cho rằng, đã là vợ thì phải nghe theo chồng (vì chồng thường giỏi giang hơn). Điều này dẫn đến thói quen là cả những ông chồng chẳng giỏi giang gì hơn vợ cũng nghiễm nhiên có quyền bắt vợ phải nghe theo mình (như các ông chồng khác) một cách … bình thường (dù rất bất công)!.

Tác giả bài viết đã thấy khá nhiều cô gái khá lớn tuổi, nhưng vẫn mải mê kén chọn, bỏ qua nhiều người có tình cảm chân thành với mình chỉ vì người đó không có vị thế hay tài năng hơn mình. Chính do định kiến và bảo thủ, họ đã không thể yêu được những người dù rất tốt và đáng yêu, tuy một năng lực nào đó có thể không bằng mình, nhưng lại có biết bao phẩm chất và điều kiện để có thể đảm bảo hạnh phúc cho cuộc sống gia đình.

Đã đến lúc cả xã hội, nhưng trước hết chị em phải tự giải phóng mình khỏi quan niệm này. Tình yêu và hôn nhân phải lấy sự hòa hợp tâm hồn, tình cảm, quan niệm sống làm yếu tố cơ sở quan trọng bậc nhất. Trí tuệ, tài năng tất nhiên không nên quá chênh lệch, song không nên đặt vấn đề ai phải hơn ai. Đã yêu thương nhau mà kết hôn, thì tài năng của ai cũng phải là để xây dựng hạnh phúc chung cho gia đình mà thôi. Tất nhiên ai có được người chồng (hay vợ) có tài trí hơn mình thì cũng là người may mắn cả; chồng hay vợ có “cái đầu” hơn cũng là quý cho gia đình mình cả, rất không nên phân biệt.

Hiện tại, tình trạng phổ biến vẫn là, đàn ông khó mà chinh phục nổi người phụ nữ thông minh, tài giỏi hơn mình. Nhưng chị em hãy nhớ rằng, người đem lại hạnh phúc hơn cho ta không hẳn cứ luôn luôn phải là người thông minh, giỏi giang hơn ta về một mặt nào đó. Hạnh phúc có được là nhờ tổng thể các điều kiện chứ không dựa vào một vài yếu tố nào. Là phụ nữ, hãy biết lựa chọn người có thể cùng với mình xây dựng gia đình; và hãy biết yêu thương, hài lòng về người đang hết lòng cùng mình xây dựng mái nhà chung hạnh phúc, dù cho anh ấy có thông minh tài giỏi bằng mình hay không cũng không phải là vấn đề. Đừng để định kiến sai lầm làm mất đi cơ hội có được hạnh phúc đích thực.

Làm sao có được BĐG khi chính phụ nữ (vốn đang chịu thiệt do bất BĐG) không muốn từ bỏ đi quan niệm sống bất bình đẳng của chính mình?

Cuộc chiến chống bất BĐG (mà sự bất bình đẳng ấy đang gây thiệt thòi quá lớn cho phụ nữ) vẫn còn tiếp diễn, vẫn cần sự vào cuộc của toàn xã hội, và để có BĐG thật sự thì cần rất nhiều thời gian và điều kiện, trong đó có một điều kiện rất quan trọng là chị em phụ nữ phải tự vượt qua định kiến của chính bản thân mình.

Thúc đẩy bình đẳng giới trong hệ thống BHXH, đảm bảo an sinh xã hội ở Việt Nam Hệ thống Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam cần tăng cường tính đáp ứng giới để giảm thiểu những ...

Thúc đẩy bình đẳng giới trong lĩnh vực lao động, việc làm Ngày 29.9, Đối thoại cấp Bộ trưởng ASEAN-Hoa Kỳ do Indonesia chủ trì đã được tổ chức theo hình thức trực tuyến. Đây là sáng ...

Phức cảm nữ giới - lực cản nữ quyền? Phức cảm nữ giới tạo ra các mâu thuẫn góp phần ngăn cản chúng ta trên con đường bình quyền nam - nữ. Mỗi năm, ...