Về yếu tố ảnh hưởng đén thương lượng tập thể ở hai doanh nghiệp may (Công ty Cj.Union Vina và Công ty trách nhiệm hữu hạn May Minh Anh), khảo sát cho thấy, người lao động ở doanh nghiệp FDI quan tâm đến thương lượng tập thể nhiều hơn doanh nghiệp ngoài nhà nước. Trong ảnh: Một doanh nghiệp may FDI. Ảnh baodautu.vn

Những yếu tố ảnh hưởng đến thương lượng tập thể trong doanh nghiệp may ở đây được khảo sát ở hai công ty trách nhiệm hữu hạn là Công ty Cj.Union Vina và Công ty trách nhiệm hữu hạn May Minh Anh.

72,9% công nhân trong Công ty trách nhiệm hữu hạn Cj.Union Vina trả lời họ có biết đến thương lượng tập thể, trong khi đó ở Công ty trách nhiệm hữu hạn May Minh Anh chỉ có 48,8%. Điều này cho thấy người lao động trong doanh nghiệp FDI dường như quan tâm đến thương lượng tập thể nhiều hơn doanh nghiệp ngoài nhà nước.

Thương lượng về chất lượng bữa ăn trưa của người lao động là một ví dụ điển hình trong quy trình của thương lượng tập thể tại hai doanh nghiệp may. Bởi bữa ăn trưa chỉ khoảng 15-20 nghìn/suất nhưng việc đảm bảo chất lượng cho bữa trưa cho công nhân là việc hết sức quan trọng. Một bữa ăn an toàn, chất lượng không chỉ đảm bảo sức khỏe cho công nhân làm việc, duy trì ổn định sức bền lao động.

Thương lượng thể hiện sự quan tâm đến nhu cầu của người lao động, đồng thời cũng đáp ứng kỳ vọng của họ. Khi những bất ổn trong điều kiện làm việc nói chung, người lao động bày tỏ ý kiến với cán bộ công đoàn. Sau đó công đoàn ghi nhận ý kiến và báo với người sử dụng lao động, từ đó bắt đầu tiến trình thỏa thuận, thương lượng đôi bên.

Những yếu tổ ảnh hưởng đến thương lượng tập thể trong doanh nghiệp may qua khảo sát tại hai doanh nghiệp trên cho thấy, trình độ tay nghề, chuyên môn của người lao động là một trong những chỉ báo quan trọng ảnh hưởng đến mức độ quan tâm của người lao động. Trong ảnh, một doanh nghiệp FDI thu hút đầu tư vào khâu dệt, nhuộm. Ảnh hoinhabaovietnam.vn

Tỷ lệ người lao động hài lòng, tin tưởng vào Công đoàn trong thương lượng tập thể rất ít (5,4%), tỷ lệ không hài lòng gấp gần 5 lần (26,9%). Dữ liệu này cho thấy mức độ hài lòng của người lao động trong hai doanh nghiệp này đối với công đoàn là chưa nhiều.

Nhìn chung, công đoàn trong hai doanh nghiệp may chưa thực sự thể hiện tốt vai trò của mình trong quá trình thực hiện thương lượng tập thể. Có nhiều nguyên nhân, trong đó những nguyên nhân chính là không chỉ thiếu độc lập về nhân sự, công đoàn còn thiếu độc lập về tài chính, thiếu những điều kiện đảm bảo hoạt động của công đoàn, thiếu sự hỗ trợ hiệu quả của công đoàn cấp trên trực tiếp, nên quá trình làm đại diện cho người lao động trong thương lượng tập thể của công đoàn hai doanh nghiệp may trên chưa thực sự hiệu quả.

Trình độ tay nghề, chuyên môn của người lao động là một trong những chỉ báo quan trọng ảnh hưởng đến mức độ quan tâm của người lao động đến thương lượng tập thể. Dữ liệu cho thấy người lao động có trình độ tay nghề cao hơn thì có xu hướng tự ý thức tìm hiểu cũng như nắm thông tin về quá trình thương lượng tập thể trong doanh nghiệp nhiều hơn. Điều đó cho thấy họ cũng chủ động nắm bắt về quyền và lợi ích của mình trong quan hệ lao động. Qua đây chúng ta có thể đánh giá ý thức của người lao động về tính trách nhiệm với bản thân rất khác nhau, đặc biệt rõ rệt với từng nhóm lao động có trình độ tay nghề, chuyên môn khác nhau.

Tỷ lệ người lao động đánh giá chủ doanh nghiệp rất thân thiện, cởi mở trong quá trình thương lượng là 63,6% ở Công ty Cj. Union Vina, tương ứng tỷ lệ này ở Công ty May Minh Anh là 25,8%. Điều này cho thấy chủ doanh nghiệp FDI tỏ ra thân thiện với người lao động hơn.

Tuy nhiên, trong những yếu tố ảnh hưởng đến thương lượng tập thể trong doanh nghiệp may, tỷ lệ người lao động đánh giá sự hiệu quả của công đoàn không cao. Ảnh minh họa của baotintuc.vn

Những ứng xử của chủ doanh nghiệp sẽ tác động đến quá trình và quyết định của cuộc thương lượng. Mặc dù mức độ cởi mở của người sử dụng lao động trong Công ty Cj.Union Vina được đánh giá cao hơn ở May Minh Anh, nhưng tỷ lệ người lao động hài lòng về ứng xử của người sử dụng lao động trong quá trình thương lượng tập thể ở Công ty May Minh Anh lại nhiều hơn ở Công ty Cj.Union Vina.

Theo thang đo mức độ hài lòng từ 1-5, trong đó 5 là mức độ hài lòng cao nhất thì chỉ số trung bình về mức độ hài lòng của người lao động về ứng xử của người sử dụng lao động trong quá trình thương lượng tập thể ở May Minh Anh là 2,8295, trong khi đó ở Cj.Union Vina là 1,7797. Vì Minh Anh là công ty 100% vốn Việt Nam, do người Việt lãnh đạo, quản lý, trong cách điều hành người quản lý hiểu rất rõ tâm lý người lao động. Vì vậy, khi tiến hành thương lượng người sử dụng lao động nắm bắt tâm lý và thỏa thuận dễ dàng với người lao động.

Tỷ lệ người lao động đánh giá hoạt động của công đoàn doanh nghiệp hiệu quả không cao từ rất nhiều nguyên nhân. Những cán bộ công đoàn là người quản lý kiêm nhiệm, bên cạnh trách nhiệm sản xuất, giám sát, cán bộ công đoàn không còn nhiều thời gian để chuyên tâm vào hoạt động công đoàn. Hơn nữa, không phải tất cả công nhân trong doanh nghiệp đều là đoàn viên công đoàn. Dữ liệu nghiên cứu chỉ ra hiệu quả hoạt động công đoàn ở Công ty Minh Anh cao hơn Công ty Cj.Union Vina, bởi lẽ Công ty Cj.Union Vina là doanh nghiệp FDI, hoạt động công đoàn không thực sự được chú trọng.

Như vậy, công đoàn như một tiểu hệ thống có chức năng gắn kết người lao động với doanh nghiệp thông qua giám sát, điều chỉnh các chính sách nhằm giảm các xung đột trong tổ chức. Tuy nhiên, công đoàn chỉ thể hiện vai trò trong các hoạt động thăm hỏi, văn nghệ thi đua; chưa thể hiện được vai trò chính của mình trong thương lượng tập thể hay giải quyết đình công xuất hiện trong doanh nghiệp.