Trong khi nhà ở xã hội còn hạn chế, công nhân chỉ có thể ở trong các khu trọ chật hẹp tại các khu dân cư gần khu công nghiệp - chế xuất - Ảnh: M.K

Nhận thức được tầm quan trọng của việc chăm lo nhà ở cho công nhân, người lao động để họ ổn định công việc, từ 2005-2014 Luật Nhà ở và nhiều nghị định, thông tư đã khẳng định việc ưu tiên phát triển nhà ở cho nhóm đối tượng này.

Ước tính đến năm 2020, cả nước sẽ có hơn 1,7 triệu công nhân cần ổn định chỗ ở. Mặc dù vậy trong nhiều năm qua, nhà ở chỉ đáp ứng được các đối tượng có thu nhập cao với những mô hình chung cư thương mại cao cấp... do các tập đoàn lớn đầu tư xây dựng.

Với mức lương thấp, lại làm việc xa quê nên các công nhân chỉ có thể sống trong các phòng trọ chật hẹp, vệ sinh và an ninh không đảm bảo. Cũng từ đây phát sinh rất nhiều vấn đề sức khỏe, chất lượng sống và đặc biệt là trật tự xã hội.

Tình trạng trộm cắp, móc túi và bắt nạt công nhân, những đối tượng yếu thế trong các khu dân cư gần khu công nghiệp, khu chế xuất thường xuyên diễn ra. Nhiều cặp vợ chồng công nhân đã sống cảnh ở trọ nhiều năm liền, phải gửi con về quê ăn học, mỗi khi nhắc đến chuyện nhà cửa thì lắc đầu ngao ngán bởi giá nhà, chung cư quá đắt đỏ so với thu nhập.

Trong khi đó, các dự án nhà ở xã hội, phân khúc mà đối tượng công nhân, người lao động có khả năng tiếp cận sở hữu lại đang rất hạn chế, dù Chính phủ đã đưa ra hàng loạt cơ chế với mong muốn thúc đẩy sự phát triển của loại hình nhà ở này.

Tại Hà Nội, theo công bố mới đây của Kiểm toán nhà nước về chương trình nhà ở xã hội giai đoạn 2015-2018 chỉ ra rằng thành phố mới đạt 14% kế hoạch phát triển nhà ở xã hội đã đề ra. Hầu hết các dự án nhà ở xã hội giai đoạn 2015-2020 được UBND TP.Hà Nội phê duyệt đều chậm tiến độ, thậm chí một số dự án không thực hiện.

Theo kế hoạch đề ra, giai đoạn 2016 – 2020 Hà Nội dự kiến có 15 dự án nhà ở xã hội được xây dựng, hoàn thành nhưng đến nay chưa có dự án nào hoàn thành bởi nhiều nguyên nhân, trong đó 7 dự án chưa có chấp thuận chủ trương đầu tư hoặc chấp thuận dự án đầu tư; 3 dự án chuyển mục tiêu đầu tư sang nhà ở thương mại.

Một điểm đáng chú ý, vào thời điểm tháng 5/2019, Hà Nội vẫn chưa có văn bản hướng dẫn quy định cụ thể về tiêu chí xét duyệt theo thứ tự ưu tiên đối tượng có nhu cầu mua, thuê mua nhà ở xã hội.

Còn tại TP Hồ Chí Minh, theo thông tin từ Hiệp hội Bất động sản (HoREA), năm 2019 không có dự án nhà ở xã hội nào được triển khai mà chỉ hoàn thành 3 dự án nhà ở xã hội cũ với hơn 2000 căn hộ. Con số này không thấm vào đâu so với nhu cầu nhà ở của hàng trăm nghìn lao động trong các khu công nghiệp - khu chế xuất của thành phố.

Theo nhiều chuyên gia, mặc dù nhà nước có những chính sách phát triển nhà ở xã hội nhưng trong quá trình thực hiện vẫn còn gặp nhiều khó khăn bởi các vấn đề liên quan đến nguồn vốn, quỹ đất và hệ thống hạ tầng giữa khu vực trung tâm và các vùng lân cận... Do đó, cần lựa chọn vị trí xây dựng nhà ở xã hội phù hợp, đồng thời có biện pháp hữu hiệu nhằm đem lại lợi ích cho cả chủ đầu tư và người mua, trong đó có lượng lớn công nhân lao động.