Lương công nhân và giá cả là cuộc đua bất tận giữa rùa và thỏ. Ảnh minh họa của thoibaotaichinhvietnam.vn

Tuần qua, giá vàng trong nước và thế giới liên tục tăng; ngày 18/5 đạt đỉnh 49,15 triệu đồng/lượng, được coi là kỷ lục trong 8 năm trở lại đây. Ngày 19/5, giá vàng có giảm chút ít, song giá bán ra vẫn ở mức trên 49 triệu đồng/lượng.

Người ta lý giải, giá vàng tăng do dịch Covid-19 đang hoành hành dữ dội trên thế giới, trong khi giá dầu vẫn ở mức thấp. Tình hình chính trị, kinh tế thế giới phức tạp, nhất là quan hệ Mỹ - Trung còn tiềm ẩn nhiều yếu tố bất ổn. Nhà đầu tư, người dân tìm đến vàng như một tài sản sinh lời hoặc để dành an toàn.

Nhưng, công nhân thì liên quan gì đến giá vàng; bao nhiêu người công nhân có ý định “lướt sóng” sàn vàng hoặc mua vàng để bảo toàn tài sản? Câu trả lời là không mấy liên quan nếu nhìn trực tiếp; ngược lại, sẽ liên quan mật thiết nếu chúng ta hiểu vàng - tiền - hàng là một.

Một viên chức ngành văn hóa nói với tôi: “Ra trường, tôi đi làm, được xếp lương khởi điểm trình độ đại học tròm trèm một chỉ vàng. Gần hai mươi năm sau, qua nhiều lần tăng lương, lương của tôi hiện vẫn tương đương… một chỉ vàng!”.

Dệt may là ngành sản xuất thâm dụng lao động, giải quyết việc làm cho hàng triệu người nhưng giá trị gia tăng chưa cao. Ảnh tuyencongnhan.vn

Từ khi đổi mới, quy mô nền kinh tế nước ta tăng trưởng khoảng 50 lần. Đời sống người dân cũng tăng lên nhiều lần. Nhưng lương của người công nhân vẫn như chú rùa hụt hơi trong cuộc đua với "vật giá thỏ". Tổ chức Công đoàn đã quyết liệt đấu tranh với giới chủ trong lộ trình tăng lương, để mức lương của người công nhân không chỉ “tiệm cận” mà thực sự phải bảo đảm đủ sống, tiến tới có tích lũy.

Song, giá thịt lợn ngoài chợ vẫn rất cao, dù Chính phủ, các bộ, ngành đã cương quyết đưa giá thịt lợn về đúng giá thành của nó. Giá thịt lợn - loại thực phẩm chủ lực tăng - thì giá gà, vịt, cá và các sản phẩm tương tự cũng “té nước theo mưa”. Chỉ một trận mưa đá, bão lũ thì rau củ quả cũng “nhân tiện” có lý do đẩy giá bán lên. Chiếc ví mỏng của các chị công nhân vẫn vơi dần mỗi buổi chiều đi chợ.

Còn một lý do nữa.

Lương của người công nhân Việt Nam thấp vì trình độ tay nghề của họ chưa cao. Trình độ công nghệ của Việt Nam còn thấp. Việt Nam mới phát triển mạnh những ngành nghề thâm dụng lao động, sản phẩm làm ra ít có hàm lượng chất xám, khoa học; giá trị gia tăng thấp. Theo một nghiên cứu, năm 2019, năng suất lao động của Singapore gấp Việt Nam 13,7 lần; Malayxia gấp 5,3 lần; Thái Lan gấp 2,7 lần và Indonesia gấp 2,2 lần. Trong khi những ngành thâm dụng lao động lại phụ thuộc nặng nề vào nguồn nguyên liệu ngoại nhập. Chỉ một cơn “hắt hơi, sổ mũi” ở các quốc gia có nguồn nguyên liệu này thì sản xuất ở trong nước lập tức lao đao.

Giá thịt lợn hiện vẫn ở mức rất cao. Người công nhân phải đắn đo mỗi lần đi chợ. Ảnh dantri.com.vn

Để “chú rùa” lương có thể đuổi kịp và vượt lên "vật giá thỏ" như câu chuyện ngụ ngôn kia, phải có một tư duy đổi mới mạnh mẽ, một quyết tâm thay đổi công nghệ, cơ cấu lại sản xuất - mà hậu đại dịch Covid-19 đã vô tình mang lại. Dứt khoát đoạn tuyệt với “lợi thế công nhân giá rẻ”, bắt nhịp với cách mạng công nghiệp 4.0. Người công nhân cũng phải học lại, tự đào tạo lại, nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp để làm chủ công nghệ mới.

Có như thế, đường đua tưởng bất tận mới rút ngắn lại.