Khu nhà ở dành cho công nhân tại Khu công nghiệp Thăng Long (Hà Nội). Ảnh: NLĐ

Quá nhiều vướng mắc

Theo Tổng liên đoàn Lao động (LĐLĐ) Việt Nam, dự kiến đến năm 2020 có khoảng 1,7 triệu người lao động tại các khu công nghiệp cần nhà ở, khiến nhu cầu nhà ở công nhân ngày càng bức thiết.

Tuy nhiên, báo cáo từ các địa phương cho thấy cả nước hiện chỉ có 100 dự án nhà ở công nhân đã hoàn thành với quy mô khoảng 41.000 căn, đáp ứng chừng 28% nhu cầu. Đã thế, hầu hết trong số 226 dự án nhà ở xã hội đang triển khai lâm vào tình trạng chậm tiến độ, tạm dừng, nhiều nhà đầu tư xin chuyển đổi làm nhà ở thương mại...

Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) Nguyễn Trọng Ninh phân tích, khó khăn lớn nhất của nhà đầu tư là thiếu vốn để phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân. Sau khi gói tín dụng cho vay ưu đãi 30.000 tỉ đồng kết thúc, ngân sách Nhà nước vẫn chưa bố trí được nguồn vốn cấp bù lãi suất cho các ngân hàng thương mại để cho vay nhà ở xã hội.

Ngân hàng Nhà nước đã đề xuất giai đoạn 2016 - 2020 cần bố trí khoảng 10.000 tỉ đồng từ nguồn vốn đầu tư công trung hạn cho 4 ngân hàng thương mại để thực hiện cho vay ưu đãi theo quy định của Luật Nhà ở. Thế nhưng, trên thực tế nguồn vốn được bố trí rất hạn chế, chỉ vài chục % so với kế hoạch.

Phó chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM Lê Hữu Nghĩa phân tích, nhà đầu tư không mấy mặn mà với nhà ở xã hội vì bị khống chế lợi nhuận, thủ tục quá rườm rà (từ lúc xin giấy phép xây dựng đến khi triển khai có thể mất đến... 3 năm), xây dựng nhà ở thương mại thuận lợi và thu hồi vốn nhanh hơn.

Dự kiến khoảng 1,7 triệu công nhân tại các khu công nghiệp cần chỗ ở vào năm 2020. - Ảnh: MTG

Địa phương chưa quan tâm đúng mức

Đại diện một số doanh nghiệp bất động sản phàn nàn tình trạng nhiều địa phương chưa quan tâm đúng mức đến nhà ở xã hội.

Ông Phan Văn Anh, Phó chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam, cho biết thực hiện đề án đầu tư xây dựng các thiết chế Công đoàn tại các khu công nghiệp, khu chế xuất từ năm 2017 đến nay, mới có 23/50 địa phương giới thiệu địa điểm xây dựng và đồng ý chủ trương đầu tư xây dựng. Trong đó, chỉ 2 tỉnh Hà Nam, Quảng Ngãi có quyết định giao đất chính thức cho Tổng LĐLĐ Việt Nam để triển khai dự án.

"Khó khăn lớn nhất của các địa phương khi triển khai xây dựng thiết chế Công đoàn là phải có quỹ đất sạch từ 3 - 5 ha giao cho Tổng LĐLĐ Việt Nam đầu tư khoảng 550 tỉ đồng để xây dựng. Do đó, địa phương nào được cấp ủy, chính quyền giao đất sạch, có hạ tầng điện - nước- giao thông đến tận chân công trình, có nhu cầu nhà ở, nhà trẻ, siêu thị…, bức thiết thì Tổng LĐLĐ sẽ triển khai dự án trước. Ngược lại, địa phương nào chưa có đất sạch thì sẽ triển khai sau" - ông Phan Văn Anh nói.

Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM Lê Hoàng Châu kiến nghị các bộ ngành cho phép doanh nghiệp được phát triển các dự án nhà trọ, phòng trọ để giải quyết nhu cầu chỗ ở của sinh viên, công nhân, người có thu nhập thấp đô thị, người nhập cư.

Với thực trạng có đến khoảng 42% nhà ở dưới 30m²/căn, thậm chí có đến 22,4% nhà ở dưới 20m²/căn, ông Châu đặt vấn đề có thể quy định mức diện tích tối thiểu được tách thửa thấp hơn (hiện nay là 36m², 50m², 80m²) để giải quyết bài toán nhà ở cho người thu nhập thấp. Ngoài ra, cần xem xét hợp pháp hóa nhà ở và cấp “sổ đỏ” cho loại “căn nhà nhỏ” trên…