Hãng hàng không Thai Airways phải nộp đơn xin bảo hộ phá sản vào giữa tháng 5/2020 - Ảnh minh họa

Chuỗi ngày "đen tối" của ngành Hàng không thế giới

Tại Trung Quốc, tháng 2 hàng năm tương ứng với thời gian nghỉ Tết Nguyên đán sẽ là khoảng thời gian “cực thịnh” của các hãng hàng không nhưng năm nay, tình hình đảo ngược hoàn toàn.

Trong tháng 2/2020, cứ mỗi ngày Trung Quốc có 10.000 chuyến bay bị hủy, tương đương 2/3 tổng số các chuyến bay bình thường. Kết quả, các hãng hàng không Trung Quốc công bố lỗ 20,96 tỷ Nhân dân tệ (3 tỷ USD). Số lượng hành khách sụt giảm 84,5% (8,34 triệu hành khách). Cũng trong tháng 2/2020, khối lượng vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không giảm 21%.

Câu chuyện kinh doanh khó khăn không chỉ diễn ra trong ngành Hàng không Trung Quốc mà còn diễn ra ở rất nhiều nền kinh tế lớn trên thế giới như Mỹ hay các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU).

Đặc biệt, thời điểm tháng 3/2020 trở thành một khoảng thời gian "đen tối" nhất trong nhiều năm của ngành Hàng không thế giới, khi mà các biện pháp phong tỏa và giãn cách xã hội được áp dụng ở nhiều quốc gia nhằm ngăn chặn sự lây lan của đại dịch Covid-19.

Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (International Air Transport Association – IATA) công bố nhu cầu đi lại bằng máy bay trên toàn thế giới giảm đến 52,9% so với cùng kỳ năm trước - mức sụt giảm cao chưa từng có trong lịch sử.

Ông Alexandre de Juniac - Tổng Giám đốc IATA nhận xét rằng, tháng 3/2020 có thể coi như một tháng bi quan kỷ lục đối với ngành Hàng không. Các hãng hàng không chịu tác động nặng nề từ các biện pháp đóng cửa biên giới và hạn chế đi lại mà Chính phủ nhiều nước đưa ra, kể cả tại ngay chính thị trường nội địa của họ. Nhu cầu đi lại bằng đường hàng không trở lại ngưỡng của năm 2006, tuy nhiên quy mô đội tàu bay và nhân viên ngành Hàng không giờ đã tăng gấp đôi. Tình hình này thậm chí còn tồi tệ hơn trong tháng 4/2020 và chưa có nhiều dấu hiệu của sự phục hồi nhanh.

IATA cho biết doanh thu cả năm của ngành Hàng không thế giới có thể giảm đến 55%, còn số lượng khách đi lại giảm 48% so với năm 2019.

Trong bối cảnh như vậy, Hãng Hàng không Quốc gia Thai Airways phải nộp đơn xin bảo hộ phá sản vào giữa tháng 5/2020. Vốn dĩ trước đó, tình hình kinh doanh của Thai Airways cũng đã chật vật trong nhiều năm. Hãng này liên tục thua lỗ từ năm 2013 và đến cuối năm 2019 thì tổng nợ là 245 tỷ bath, trong khi tổng tài sản chỉ là 257 tỷ bath.

Tuy nhiên, Thai Airways cũng không phải nạn nhân đầu tiên trong chuỗi sụp đổ dưới tác động của đại dịch Covid-19. Trước đó, nhiều hãng hàng không trên thế giới tuyên bố phá sản như Avianca của Colombia; Virgin Australia; Flybe của Anh.

Giải pháp cắt giảm chi phí và cầu cứu Chính phủ

Trong bối cảnh đầy khó khăn như hiện tại, các hãng hàng không buộc phải đưa ra nhiều biện pháp tái cơ cấu nhằm cứu vãn hoạt động kinh doanh. Một loạt các hãng hàng không lớn của thế giới như British Airways (Anh); Vueling và Iberia của Tây Ban Nha công bố cắt giảm mạnh chi phí nhằm duy trì hoạt động.

Lãnh đạo British Airways cũng đang đau đầu giữa việc duy trì hoạt động và giữ được nhân viên. Nếu như đầu tháng 5/2020, British Airways thông báo cắt giảm 12.000 nhân viên thì hiện tại, British Airways lại thông báo rằng vẫn cho phép 12.000 nhân viên này tiếp tục đi làm với điều kiện chấp nhận không nhận lương 6 tuần mỗi năm. Trước khủng hoảng Covid-19, British Airways từng tuyển dụng 45.000 nhân viên.

Với kế hoạch mạnh tay cắt giảm chi phí, CEO của British Airways, ông Willie Walsh khẳng định rằng cảm thấy mọi chuyện tốt hơn và hãng đã có kế hoạch độc lập hơn so với việc phải xin trợ cấp từ Chính phủ như nhiều hãng hàng không lớn khác của Đức, Pháp.

Vào cuối tháng 4/2020, Chính phủ Pháp và Đức công bố các khoản giải cứu quy mô ít nhất 9,7 tỷ USD để vực dậy 2 hãng hàng không bao gồm Air France và KLM. Hai hãng hàng không Air France và KLM trước đó đã phải dừng bay phần lớn máy bay do đại dịch Covid-19. Lượng hành khách của hai hãng có thể giảm 90% trong những tháng tới. Quyết định giải cứu được đưa ra là kết quả của quá trình đàm phán kéo dài nhiều tuần giữa đại diện các hãng hàng không và Chính phủ.

Tuy nhiên, các hãng hàng không có nhận hỗ trợ từ Chính phủ đều phải thực hiện đầy đủ các yêu cầu mà Chính phủ đưa ra, bao gồm điều kiện kinh doanh có lãi và đảm bảo sẽ điều chỉnh chính sách bay thân thiện hơn với môi trường.

Ngành Hàng không Mỹ dưới sức ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19 cũng đã đề nghị Chính phủ hỗ trợ 50 tỷ USD để vượt qua khó khăn hiện tại. 50 tỷ USD này có thể bao gồm các khoản hỗ trợ tài chính ưu đãi từ Chính phủ, giảm thuế phí hoạt động của các hãng.

Các hãng hàng không châu Á ngoài việc tái cơ cấu cũng đã phải tìm đến sự hỗ trợ của Chính phủ. 8 hãng hàng không bao gồm Bangkok Airways Pcl (BA.BK); Thai AirAsia; Thai AirAsia X; Thai Lion Air; Thai Vietjet Air; Thai Smile; NokScoot và Nok Airlines Pcl xin Chính phủ Thái Lan hỗ trợ khoản vay 770 triệu USD, lãi suất vay ưu đãi 2% và trả dần tiền trong vòng 5 năm.

Tuy nhiên, bất chấp các nỗ lực từ các hãng hàng không và Chính phủ nhiều nước, IATA dự báo rằng dù ngành Hàng không trên thế giới phục hồi dần nhưng sẽ còn khó khăn ít nhất đến năm 2023.