GS.TS Trần Hiếu Nhuệ: "Sông Tô Lịch chắc chắn sẽ hồi sinh" - Ảnh: M.K

PV: Thưa Giáo sư! Hà Nội vừa động thổ gói thầu xây dựng hệ thống cống bao cho sông Tô Lịch và cống chính, hứa hẹn sẽ làm “hồi sinh” sông Tô Lịch. Dưới góc độ chuyên môn, ông đánh giá như thế nào về dự án này?

GS.TS Trần Hiếu Nhuệ: Ý tưởng về xử lý nước thải đã có từ rất lâu, nhưng vì chúng ta chưa có điều kiện kinh tế - kỹ thuật để thực hiện các dự án này. Dự án xử lý nước thải ở Hà Nội mà báo đài nói mấy ngày nay nhằm bảo vệ môi trường nước và bảo vệ sức khoẻ của cộng đồng, thực hiện một chiến lược xuyên suốt đối với sự phát triển kinh tế nói chung và phát triển đô thị nói riêng. TP Hà Nội trong thời gian vừa qua đã rất cố gắng trong việc lựa chọn nhà thầu. Các nhà thầu chính đều đến từ Nhật Bản. Đây là dự án xử lý nước thải lớn không chỉ ở phạm vi Hà Nội mà còn trên phạm vi cả nước.

Tổng thể dự án này gồm 4 gói thầu: Xây dựng nhà máy xử lý nước thải Yên Xá; Tuyến cống chính, cống bao thu gom nước thải và nước mưa đợt đầu của khu vực sông Tô Lịch; Thu gom nước thải khu vực sông Lừ; và một phần lưu vực sông Nhuệ thuộc quận Hà Đông.

Về nguyên lý, nước từ các khu vực dân cư ra các tuyến cống chính để về trạm bơm, sau đó bơm về nhà máy xử lý nước thải. Do đó sông Tô Lịch, sông Lừ sẽ không có nước thải chảy vào nữa, dần dần sẽ được làm sạch.

PV: Trước đây, Hà Nội đã thực hiện nhiều biện pháp để cải thiện tình trạng ô nhiễm ở sông Tô Lịch. Tuy nhiên các phương án chỉ xử lý được trong một khu vực hay một khoảng thời gian nhất định. Liệu dự án lần này có khả thi hay không?

GS.TS Trần Hiếu Nhuệ: Từ trước đến nay có những dự án chỉ gọi là phương án tình huống, chưa thực hiện một nhiệm vụ chiến lược về thoát nước và xử lý nước thải một cách bài bản. Tôi nhớ phương án xử lý nước thải bằng cách bơm nước vào sông Tô Lịch đã được bàn từ năm 1985, dưới sự giúp đỡ của Liên Xô. Tuy nhiên dự án này chưa được hiện thực hoá.

Một đoạn sông Tô Lịch ở khu vực quận Cầu Giấy - Ảnh: M.K

Gần đây Hà Nội cũng triển khai dự án thí điểm làm sạch đoạn sông Tô Lịch bằng công nghệ Nano-Bioreactor Nhật Bản. Tôi cho rằng đấy là phương án tốt, nhưng chỉ có tác dụng làm sạch bùn thôi, chưa giải quyết được cái gốc. Lần này cả 4 gói thầu tiến hành đồng bộ với kinh phí đầu tư lớn, thi công xây dựng trong 48 tháng, tôi chắc chắn rằng sông Tô Lịch sẽ hồi sinh.

PV: Trong dự án này, công nghệ khoan kích ngầm lần đầu tiên sử dụng ở Hà Nội. Ông có thể nói rõ hơn về công nghệ này?

GS.TS Trần Hiếu Nhuệ: Nếu thi công bằng phương pháp hở, tức đào đất, đặt cống rồi lấp đất, phù hợp với các cống ngầm đường kính nhỏ, đặt nông; thì công nghệ khoan kích ngầm phù hợp với việc đặt cống đường kính lớn, ở độ sâu thậm chí tới vài chục mét. Tôi được biết ở gói thầu số 2 xây dựng hệ thống cống bao cho sông Tô Lịch là gói thầu lớn nhất, dài 21km thì có 8km đào hở, 13km kích ngầm. Đào hở thì sẽ khó về vấn đề giải phóng mặt bằng, ảnh hưởng đến giao thông và môi trường.

Trong khi đó đối với công nghệ khoan kích ngầm, người ta sẽ xây dựng 2 giếng khoan kích ngầm rất to, sâu. Ở dưới này, người ta đặt máy móc gồm cả tấm chắn phản lực, vừa khoan vừa đẩy để đặt cống, trong quá trình đó thì hút bùn đất để chuyển đi. Với công nghệ này, sẽ giải quyết được vấn đề ách tắc giao thông, bụi và ô nhiễm tiếng ồn...

PV: Liệu công nghệ khoan kích ngầm có gây ảnh hưởng đến kết cấu công trình xây dựng ở phía trên hay không?

GS.TS Trần Hiếu Nhuệ: Người ta sẽ phải khảo sát rất kỹ, tuy nhiên trong quá trình thi công thì không tránh khỏi những tình huống khác nhau, tuỳ thuộc vào điều kiện địa chất công trình và địa chất thuỷ văn. Có thể gặp các chướng ngại vật hoặc nhiều vấn đề khác nhưng đều khắc phục được. Chẳng hạn, gặp các túi bùn, người ta lại phải có giải pháp gia cố. Còn với chiều sâu từ 6m - 19m thì sẽ nằm dưới móng của các công trình, không sợ ảnh hưởng đến kết cấu.

Xin cảm ơn Giáo sư!