Tập bút ký "Gạo quê thương nhớ" của nhà báo Đào Tâm Thanh. Ảnh: NVCC

Tập sách gồm 29 bút ký mà theo chính tác giả là đậm chất văn, chất đời nhất đã có nhiều sự phản hồi tích cực từ các bạn văn khó tính được tập hợp lại, in thành sách. Tập bút ký "Gạo quê thương nhớ" cho thấy nhà báo Đào Tâm Thanh đã sáng tạo không ngừng bằng những hành trình “nghề báo nghiệp văn” phong phú trên nhiều miền quê thương mến của tỉnh nhà.

Đồng thời, tập sách này ghi dấu ấn với bạn đọc bằng văn phong đa dạng của nhà báo trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa, văn nghệ. Và, như tên của cuốn sách, phần lớn các tác phẩm báo chí trong tập "Gạo quê thương nhớ" là những bút ký về đồng lúa, hạt gạo trên quê nhà Quảng Trị trong 50 năm xây dựng, đổi mới và phát triển vừa qua.

Bút ký về gạo đậm chất văn, chất đời

Những trang bút ký: Đất đang xanh một màu xanh Quảng Trị, Cơm trắng mỗi ngày, Gạo quê thương nhớ, Gạo đây, từ Triệu Phong!, Giấc mơ hoàn nguyên cho đất,… mở ra trong tầm cảm thụ của bạn đọc những đồng quê lúa chín vàng nơi Triệu Phong, Hải Lăng và vun bồi niềm thương kính hạt gạo trên mảnh đất bị chiến tranh tàn phá đến 200% “vậy mà bây giờ, cuộc sống còn an hòa và trù mật hơn cả miền trung du cực Bắc”; nơi một nhà văn từng miêu tả “không một bóng tre, không nhà dân, không tìm ra một vũng ao nhỏ còn đọng nước; nhìn khắp nơi chỉ thấy cuồn cuộn những luống đất vừa cày vỡ, chấp chới những đợt nắng nóng dữ dội đi kèm với cơn khát cháy bỏng” sau ngày giải phóng đến lúc được khỏa lấp bởi màu xanh ấm no, an hòa, màu xanh của tương lai đẹp giàu làm nhà thơ Tế Hanh đã thốt lên “Trời vẫn xanh một màu xanh Quảng Trị”.

Để trả lời những câu hỏi về những điều đã làm nên màu xanh ấm no, giàu đẹp, an hòa và trù mật trên khắp Quảng Trị, tập bút ký "Gạo quê thương nhớ" của nhà báo Đào Tâm Thanh tràn ngập những trang viết đầy thao thức và tự hào: “Người và đất quê tôi đã phải đi trọn hơn một phần tư thế kỷ, đổ ra không biết bao nhiêu mồ hôi, công sức, máu xương, can trường và bền bỉ hết thế hệ này đến thế hệ khác để làm cho đất đai trở về vẹn nguyên sự tơi xốp, lành lặn, mỡ màu; cho cuộc sống hồi sinh và giàu có, thịnh vượng từ đất…".

Dải đồng bằng hẹp như lá lúa nằm kẹp giữa một bên là vùng gò đồi choãi ra tận bể, một bên là miên man cát trắng kéo dài từ Hạ Cờ, Chấp Lễ, Vĩnh Linh đến cuối nguồn Ô Lâu, Mỹ Chánh, Hải Lăng. Làm được bát cơm đầy trên vùng đất khó, người Quảng Trị phải nỗ lực gấp nhiều lần so với những nơi bờ xôi ruộng mật. Ngặt một nỗi nữa là làm lúa trên đất khó nhưng luôn phải triển khai khẩn trương với tinh thần như chống giặc. Vụ đông xuân thì chống rét, chống hạn, vụ hè thu thì chống hạn, chống lũ, phòng chống dịch bệnh… Quanh năm phòng chống như mở những trận đánh lớn với thiên nhiên, thiên tai khắc nghiệt để giành lấy bát cơm. …Cũng không có gì ngạc nhiên sau ba mươi năm xây dựng và phát triển, nông nghiệp Quảng Trị đã để lại nhiều dấu ấn đậm đà nhất trong công cuộc đổi mới do có sự chăm chút, lo toan của cả hệ thống chính trị và mỗi một người nông dân. Một nền kinh tế “giá trị’ đã dần thay cho “sản lượng”, đã có sự dịch chuyển từ tư duy “bát cơm đầy”- nhiều sản lượng sang “bát cơm ngon”- mang lại nhiều giá trị, đặc biệt là lợi nhuận hợp lý cho nông dân. Như vậy, trong nông nghiệp Quảng Trị đã có sự kết hợp giữa quyết tâm chính trị và bài toán kinh tế để có cơ sở hoàn thành ba nhiệm vụ quan trọng là cung cấp lương thực, thực phẩm cho xã hội, cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp và nông sản cho xuất khẩu. …Mô hình không sử dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật hóa học, chỉ sử dụng thuốc có nguồn gốc sinh học; chế độ tưới nước khoa học, phù hợp nhu cầu phát triển của cây lúa. Qua quá trình triển khai cho thấy, áp dụng quy trình sản xuất theo hướng hữu cơ khả năng chống chịu sâu bệnh của cây lúa tốt hơn, trong thời kỳ trổ ruộng ít nhiễm rầy, khô vằn, cho bông dài, lúa sạch sâu bệnh, cây sinh trưởng khỏe mạnh, cứng cây không bị đổ ngã khi gặp mưa giông. Năng suất cuối vụ của mô hình cao hơn so với sản xuất đại trà. …Trên đồng đất Quảng Trị, tự cây lúa thôi cũng đã nói lên sức vươn của đất và người Quảng Trị trên hành trình xây dựng lại quê hương từ trong muôn vàn gian khó, như câu thơ hào sảng mà đọc lên, tưởng như nhà thơ Huy Cận viết để riêng tặng quê hương Quảng Trị thương mến của tôi thôi:

Trời mỗi ngày lại sáng

Như cơm trắng mỗi ngày” (Cơm trắng mỗi ngày).

Nhà báo Đào Tâm Thanh. Ảnh: NVCC

Giữ niềm đam mê và sự dấn thân với nghề

Với tâm thái của một người mà “thuở bé con, tôi đã từng nằm trên chót vót cây rơm mới để hít thở đến tận cùng gan ruột mùi lúa thơm đôn hậu, mùi cơm mới tinh khôi”, nhà báo Đào Tâm Thanh viết về các sản vật của Quảng Trị, khẳng định nem chợ Sãi nức tiếng bấy lâu là đặc sản tổng hòa của sản phẩm từ chăn nuôi với trồng trọt, từ những viên thịt xay xâu vào que tre, nướng trên than hồng, đến độ mềm tươi, săn giòn kẹp vào lớp bánh đa mỏng như giấy lụa làm từ bột gạo vùng đất lúa Triệu Phong có mối liên quan với chính sách khuyến khích muôn dân chăm nghề trồng lúa, chăn nuôi dọc triền sông Thạch Hãn của Sãi Vương Nguyễn Phúc Nguyên vài trăm năm trước. Tương tự, “Bánh ướt Phương Lang/ cháo bột Kẻ Diên/ canh ám làng Lam/ mắm đam Trà Trì…” cũng là những đặc sản ẩm thực có sự tinh túy trong miếng bánh trắng ngà, mềm, dai, thơm nức mùi gạo ngon của quê hương Hải Lăng, lát thịt ba chỉ của những lứa heo được ăn toàn cám gạo với cây chuối xắt nhỏ, cháo bột làm từ gạo của vùng trọng điểm lúa Hải Lăng nấu với cá lóc đồng. Thưởng thức bánh ướt Phương Lang với tương ớt pha nước mắm nguyên chất, ăn cháo bột Kẻ Diên với ớt dầm nước mắm và cọng ném tươi cắt nhỏ, thực khách cảm thấy rõ vị đậm đà rồi mồ hôi, nước mắt chực trào ra trên mặt hệt như người làm ra hạt lúa, có cực nhọc, cay đắng, ngọt ngào và hạnh phúc khiến bạn tri giao của nhà báo Đào Tâm Thanh “rưng rưng vì yêu thương Quảng Trị quê bạn ni đó!” (Gạo quê thương nhớ). Cũng trong bút ký này, sự tự hào về hạt gạo của quê nhà được nhà báo Đào Tâm Thanh cập nhật vào thời điểm của một sự kiện mang tầm quốc tế với niềm kiêu hãnh của một người “ăn hạt cơm thơm mẹ trồng để vụt lớn nhanh như Phù Đổng, khẳng định sức mạnh Việt Nam trên đấu trường châu lục”:

• Cuộc thi Gạo ngon nhất thế giới năm 2019-World’s Best Rice được tổ chức trong khuôn khổ Hội nghị Thương mại Gạo thế giới lần thứ 11 tại Manila, Philippines từ ngày 10/11/2019 đến ngày 13/11/2019. Hạt gạo ST25 của Việt Nam đã xuất sắc vượt qua đối thủ Thái Lan để nhận giải Gạo ngon nhất thế giới năm 2019. Trong lịch sử cuộc thi Gạo ngon nhất thế giới, Thái Lan luôn là ứng viên hàng đầu với nhiều lần đoạt giải. Vì vậy, việc gạo ST25 được gọi tên trong cuộc thi này có ý nghĩa rất quan trọng đối với hạt gạo Việt Nam.
• Hạt gạo đó được gieo trồng ở đâu?

Quảng Trị!

Hiểu rất rõ về người quê và có cảm xúc đặc biệt với làng quê Quảng Trị, nhà báo Đào Tâm Thanh viết rất nhiều bút ký về làng quê mà trong đó chất chứa biết bao ân tình với hạt gạo căng nức thân thuộc của quê nhà. Bởi như anh cho biết: “Hồi còn làm phóng viên chuyên trách mảng nông nghiệp, cùng đi với một cán bộ làm công tác khảo nghiệm giống lúa đến một trại giống, từ đằng xa, qua màu sắc của từng thửa ruộng, nơi vàng ruộm, nơi ngã sang màu đỏ khé, nơi vàng xanh lẫn lộn, nơi lúa thấp bằng bẹ, nơi lúa cao von vót, tôi có thể nói cụ thể chính xác từng giống lúa, không hề nhầm lẫn. Một tay lúa gặt bằng vằng, tùy theo giống lúa, nếu được mùa, tôi nói đúng số lượng hạt lúa chỉ cộng trừ chưa đến mười hạt. Như vậy có nghĩa là tôi có niềm đam mê với công việc của mình”. Và từ đam mê ấy, nhà báo Đào Tâm Thanh không ngừng viết về quá trình “Hạt gạo Quảng Trị quê tôi đã đi từ đồng ruộng nơi thôn dã ra thẳng bàn ăn của thế giới với vị thế vô cùng chững chạc” (Gạo quê thương nhớ), “Để trong tương lai gần, lời chào hàng "Gạo đây, từ Triệu Phong!" sẽ có sức thu hút mạnh mẽ, ghi được dấu ấn cũng như sự quan tâm đối với người tiêu dùng trong nước, quốc tế và ngày càng vươn cao, đi xa” (Gạo đây, từ Triệu Phong!), “Đáng mừng hơn là gạo hữu cơ Quảng Trị mặc dù mới có mặt trên thị trường trong thời gian ngắn nhưng đã trở thành thương hiệu được người tiêu dùng quan tâm, đã được đưa vào phân phối tại các chuỗi siêu thị lớn khắp cả nước… Qua bao gian khó, hạt gạo thấm bao mồ hôi, nước mắt của người nông dân trên đất nghèo Quảng Trị, được gieo trồng trên đất ruộng từng nhuộm thắm máu đào bao thế hệ cha anh ngã xuống vì cuộc sống thanh bình hôm nay đã được bạn bè khắp nơi lựa chọn, tin dùng” (Giấc mơ hoàn nguyên cho đất).

Chính đam mê ấy cùng quê nhà luôn thao thức trong trái tim mình, nhà báo Đào Tâm Thanh bền bỉ dấn thân trong nghề báo với chất văn ngày mỗi thêm dày dặn, tròn đầy và đã đi đến thành công như “người quê tôi chân mộc, hiền hậu nhưng không bao giờ để tầm nhìn bị che khuất bởi bờ tre, khoảnh ruộng chật hẹp muôn trùng” với niềm tin “đất đai, ruộng đồng qua bao vật vã căng mình bởi sự can dự của hóa chất, tồn dư độc hại rồi cũng sẽ dần hoàn nguyên bởi sự dấn thân, nỗ lực và nuôi dưỡng khát vọng sống đẹp, sống tốt, chan hòa và nương tựa với thiên nhiên như những con người nặng lòng với nền nông nghiệp quê nhà hôm nay”.

Quảng Trị - 50 năm xây dựng, đổi mới và phát triển trong lĩnh vực văn học - nghệ thuật Ngày 1/5/1972, Quảng Trị là tỉnh đầu tiên ở miền Nam Việt Nam được giải phóng. Đây là thắng lợi của lòng yêu nước nồng ...

Bình minh Cồn Cỏ Kéo hồi còi dài kiêu hãnh, chào đất liền, chào ngày mới, tàu cao tốc của UBND huyện Cồn Cỏ đưa du khách ra thăm ...

Hát tiếp bài ca quê hương Tại Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng tỉnh Quảng Trị (1/5/1972-1/5/2022) do Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Trị tổ chức vào tối ...