Mâm cỗ ngày Tết

Dinh dưỡng hợp lý cho mọi người

Những ngày nghỉ Tết, việc vận động, tiêu hao năng lượng ít, nhu cầu đảm bảo năng lượng cho cơ thể thấp hơn ngày đi làm. Trong khi ngày Tết các loại thực phẩm đặc trưng lại có năng lượng rất cao, chế độ ăn nhiều đường, nhiều béo, nhiều đạm động vật từ thịt cá, ít rau xanh chính là thủ phạm cho việc tăng cân, gia tăng tái phát bệnh mạn tính.

PGS. TS. Nguyễn Thị Lâm, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia khuyến cáo, muốn cân đối các món ăn trong ngày Tết phải chú ý đến văn hóa ẩm thực Việt Nam trong những ngày tết cổ truyền, đó là phối hợp ăn uống cho hợp lý.

Chẳng hạn, ăn bánh chưng, bánh tét phải kèm theo dưa hành bởi các loại bánh này rất giàu năng lượng. Do đó, không nên ăn quá nhiều nhiều bánh chưng, bánh tét. Chỉ một miếng bánh chưng, bánh tét nhỏ khoảng 50g đã cung cấp khoảng 150kcal, bằng một bát cơm. Mỗi ngày chỉ ăn vài miếng bánh như vậy năng lượng khẩu phần đã tăng đáng kể. Phải ăn theo mức độ vừa phải, bên cạnh thịt cần ăn thêm các món cá nấu, cá kho. Ngoài ra, nên ăn xen kẽ các bữa bằng rau. Như vậy sẽ đảm bảo cân đối đỡ dư thừa năng lượng. Đối với người trưởng thành ăn 200 gam rau xanh 1 bữa. Đối với trẻ, bố mẹ nên duy trì 4 nhóm thực phẩm là tinh bột, rau xanh, đạm, chất béo.

Việc sử dụng thực phẩm giàu đường như bánh, kẹo, nước ngọt... hoàn toàn không có lợi cho sức khỏe, gây nguy cơ tăng cân, tăng đường huyết. Với trẻ em, ăn nhiều bánh kẹo dễ tăng cân, đồng thời gây cảm giác chán ăn khi ăn bữa chính; một số trẻ lại có thể bị sụt cân, rối loạn tiêu hóa. Ngoài ra, các loại bánh kẹo ngọt, mứt tết, bánh nếp… nhiều chất đường còn có thể gây ra mụn nhọt; tình trạng táo bón làm cho chất cặn bã, chất độc trong cơ thể không được thải ra ngoài làm tăng nguy cơ nổi mụn; thiếu rau xanh và trái cây tươi ảnh hưởng lượng vitamin C cung cấp cho cơ thể và làm làn da kém tươi sáng mịn màng.

Trong những ngày Tết nên ăn thêm nhiều trái cây tươi.

Bên cạnh đó, cũng cần phải lưu tâm tới đồ uống, một người không nên uống quá 30gam etanol trong một ngày. Nên tránh tình trạng lạm dụng rượu trong ngày Tết ảnh hưởng tới sức khỏe như kích ứng dạ dày.

Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo, chế độ dinh dưỡng hợp lý ngày xuân cho bản thân và gia đình, nên bảo đảm đủ 4 nhóm thực phẩm như nêu trên và cân đối chế độ dinh dưỡng trong mỗi bữa ăn. Những người có tiền sử bệnh tật cần kiêng khem nên tham vấn bác sĩ để có chế độ phù hợp với từng người.

Dinh dưỡng cho người mắc bệnh mạn tính

Theo TS. BS. Nghiêm Nguyệt Thu, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, đối với người khỏe mạnh, chế độ ăn uống hợp lý vẫn rất cần duy trì trong những ngày Tết; người có bệnh, chế độ dinh dưỡng càng nghiêm ngặt hơn. Cụ thể:

Với những người rối loạn mỡ máu: Mâm cơm ngày Tết thường được chuẩn bị nhiều món cầu kì, hấp dẫn. Chính vì ngon miệng, mọi người thường ăn khá nhiều, trong khi ăn nhiều lượng chất béo và dầu mỡ khi chiên rán ở nhiệt độ cao không có lợi cho sức khỏe. Một số món xào sử dụng tim, gan, cật làm lượng cholesterol trong máu tăng cao.

Người rối loạn mỡ máu không nên ăn thực phẩm nhiều chất béo, không ăn quá no, tránh thừa năng lượng. Nên ăn các món rau, món nộm, hoặc các loại rau làm salad trộn. Bát canh bóng nấu thêm nhiều loại rau như su hào, cà rốt, súp lơ làm chân tẩy, nấu nước dùng ít béo, thêm chút tôm, giò nạc, cũng là món ăn tốt cho sức khỏe. Món cá cũng mang lại lợi ích cho người bị tăng mỡ máu.

Với những người bệnh gout: Sau một bữa tiệc rượu, bia với nhiều loại thịt, nước xương hầm có thể làm khởi phát một đợt gout cấp, khiến các khớp gối của người bệnh đau, sưng tấy, dẫn đến đi lại khó khăn trong những ngày Tết. Để phòng ngừa đợt cấp tiến triển này, người bệnh gout nên hạn chế dùng nhiều bia, rượu, ăn một lượng vừa phải chất đạm có nguồn gốc động vật, thủy hải sản.

Đặc biệt, các loại nước dùng chế biến từ xương, thịt hầm, chỉ nên ăn vừa phải vì nhân purin trong thực phẩm sẽ hòa tan vào nước, làm tăng lượng purin trong chế độ ăn. Khi bị gout, nên ăn nhiều thực phẩm giàu vitamin C như các loại cam, quít, bưởi, và các quả chín khác và nhớ uống nhiều nước.

Với bệnh nhân tiểu đường: Trong những ngày Tết, đường trong máu khó kiểm soát hơn do ăn không đúng giờ và không ổn định, không phù hợp với liều thuốc thường ngày. Do vậy, người mắc tiểu đường cần duy trì một chế độ ăn điều độ, đúng giờ, bữa ăn không nên chênh lệch nhiều với lượng thức ăn hàng ngày, tránh ăn quá nhiều hoặc quá ít. Trong các bữa nhớ ăn rau xanh, bữa ăn vừa cân đối dinh dưỡng, lại giúp hạn chế đường máu tăng nhanh sau bữa ăn. Quả chín nên ăn điều độ với số lượng vừa phải, 2 lần mỗi ngày, mỗi lần 1 quả cam, hoặc vài 3 múi bưởi.

Cuối cùng, với bất kỳ bệnh gì - kể cả với người khỏe mạnh - việc duy trì đều đặn thể dục, vận động đúng cách là một biện pháp rẻ tiền và vô cùng hiệu quả để bảo vệ sức khỏe, nhất là trong dịp Tết đến - Xuân về.