Chuẩn bị nguồn nhân lực có kỹ năng đáp ứng yêu cầu làn sóng dịch chuyển đầu tư FDI tại Việt Nam

Với trên 639 ngành nghề đào tạo ở trình độ cao đẳng và 871 ngành nghề đào tạo trình độ trung cấp, tập trung trong nhiều lĩnh vực khoa học, kỹ thuật, xã hội, công nghệ, sản xuất đến an ninh quốc phòng… Việt Nam hiện đang có những bước phát triển mạnh về nguồn nhân lực có kỹ năng, song cần có cơ chế thúc đẩy doanh nghiệp FDI đặt hàng giáo dục nghề nghiệp đào tạo theo nhu cầu, thay vì tình trạng sử dụng lao động chưa qua đào tạo như hiện nay.

Các doanh nghiệp có vốn đầu tư FDI đã và đang góp phần tích cực giải quyết việc làm, tạo thu nhập ổn định cho người lao động trong tỉnh và một số địa phương lân cận. Trong ảnh: Sản xuất tại Công ty TNHH May mặc Hoa Lợi Đạt, Khu Công nghiệp Cảng biển Hải Hà (Quảng Ninh).

Làn sóng thứ hai của đại dịch Covid-19 trên thế giới và tại Việt Nam đã có tác động không nhỏ tới dòng vốn đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, sau những tháng đầu năm 2020 bị chững lại, dòng vốn đầu tư FDI vào Việt Nam đã tăng mạnh trong các tháng vừa qua. Theo dự báo của các chuyên gia, thời gian tới làn sóng dịch chuyển FDI vào Việt Nam tập trung vào các lĩnh vực: Công nghiệp chế biến; Công nghiệp chế tạo, khuôn mẫu; Lĩnh vực điện tử, công nghệ cao. Nhiều công ty Hàn Quốc, châu Âu và Mỹ gần đây cũng đã chọn Việt Nam làm điểm đến đầu tư để đa dạng hoá chuỗi cung ứng của họ.

Xu thế dịch chuyển dòng vốn FDI đã và đang diễn ra từ trước khi có đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, dịch Covid-19 là chất xúc tác khiến quá trình dịch chuyển này diễn ra nhanh hơn, quyết liệt hơn.

Những ngành, nghề có kết quả tuyển sinh tốt tập trung ở các lĩnh vực kỹ thuật điện, điện tử, kỹ thuật cơ khí, các lĩnh vực dịch vụ, du lịch và công nghệ thông tin.

Ngày 23/5/2014, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án phát triển trường nghề chất lượng cao đến năm 2020 (Quyết định số 761/QĐ-TTg). Theo đó, từ năm 2014, cả nước đã có 45 trường được lựa chọn để tập trung ưu tiên đầu tư đồng bộ thành trường chất lượng cao vào năm 2020.

Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã ban hành Quy hoạch nghề trọng điểm (Quyết định số 1836/QĐ-LĐTBXH ngày 27/11/2017) bao gồm 62 ngành, nghề được quy hoạch trọng điểm cấp độ quốc tế, 93 ngành, nghề cấp độ khu vực ASEAN và 134 nghề cấp độ quốc gia, làm cơ sở để các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, các Bộ ngành, địa phương đầu tư, tổ chức tuyển sinh đào tạo.

Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đang triển khai thí điểm đào tạo theo các bộ chương trình chuyển giao từ Úc và Đức cho khoảng 2.000 sinh viên, để khi tốt nghiệp ra trường sinh viên sẽ được cấp 02 bằng (bằng cao đẳng của Việt Nam và bằng của Úc hoặc của Đức).

Người học ngoài việc có kỹ năng nghề nghiệp được quốc tế công nhận còn có năng lực tiếng Anh thấp nhất đạt trình độ B1 đến B2 theo khung năng lực ngoại ngữ châu Âu để tham gia thị trường lao động trong nước, khu vực ASEAN và quốc tế hoặc có thể học liên thông lên trình độ đại học tại hệ thống các trường đại học của Úc, CHLB Đức.

Bên cạnh việc chuyển giao chương trình và đào tạo thí điểm theo chương trình chuyển giao từ Úc, Đức, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội còn phối hợp với chuyên gia, các tổ chức quốc tế thí điểm xây dựng chương trình đào tạo tiếp cận năng lực theo tiêu chuẩn của Pháp, Bỉ, Hàn Quốc; thí điểm đào tạo theo mô hình “đào tạo nghề kép” của Đức, Thụy Sỹ… Các ngành, nghề chất lượng cao sẽ là một nguồn cung cấp nhân lực thực sự có chất lượng cho các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và doanh nghiệp FDI nói riêng.

Nguồn nhân lực lao động có kỹ năng, nhân lực chất lượng cao là đòi hỏi tất yếu của các nhà đầu tư nước ngoài khi đến Việt Nam. Hiện nay, Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đang có nhiều giải pháp để đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, để đáp ứng yêu cầu cho làn sóng dịch chuyển đầu tư FDI vào Việt Nam, Chính phủ nên xem xét việc yêu cầu các doanh nghiệp khi đầu tư vào Việt Nam cần nêu rõ yêu cầu cụ thể nguồn nhân lực lao động của doanh nghiệp (số lượng, chất lượng nhân lực theo từng ngành nghề, từng trình độ).

Các doanh nghiệp cần tích cực đẩy mạnh trách nhiệm xã hội, tham gia xây dựng chương trình, giáo trình đào tạo với các nhà trường; huấn luyện giáo viên thực tập nghề nghiệp; tiếp nhận học sinh, sinh viên thực tập, tài trợ học bổng cho các em học sinh, sinh viên xuất sắc…; hỗ trợ các nhà trường về cơ sở vật chất, trang thiết bị thực hành, thực tập; áp dụng công nghệ để xây dựng hệ thống kết nối cung và cầu đào tạo trong toàn hệ thống (nhà trường, doanh nghiệp, sinh viên) để giải quyết được cung - cầu lao động, gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp FDI để kịp thời cung ứng nhân lực cho các doanh nghiệp này.