Có người nói nên xem xét, xử án nhẹ để bác sĩ Tuấn sớm có cơ hội được sử dụng "bàn tay vàng" phẫu thuật tim mạch, trị bệnh cứu người, tiếp tục cống hiến có ích cho đời; lại có người bảo sau khi mãn án, sợ rằng bác sĩ Tuấn sẽ bị ám ảnh, bàn tay không chuẩn khi cầm dao mổ tim và như thế sẽ rất nguy hiểm; lại cũng có người nêu ý kiến cần xử thật nghiêm, bởi vì người bình thường, ít học có thể cân nhắc khi lượng hình, nhưng với người có tài năng, ăn học cao mà vẫn phạm pháp thì dứt khoát không tha … Xem vậy thì ai cũng có lý lẽ của riêng mình.

Vậy cần nhìn nhận vấn đề ra sao? Đây là câu hỏi không đơn giản.

Về lý mà nói, người xưa có câu: "Thiên tử phạm tội xử như thứ dân" nên một người dù là cựu giám đốc bệnh viện lớn, học hàm, học vị đầy mình thì vẫn xử như người bình thường, thậm chí còn nghiêm khắc hơn bởi bản thân là người có địa vị lại ăn học tử tế, qua môi trường rèn luyện mà không chịu giữ mình thì cứ chiếu theo luật mà xử.

Về tình mà nói, không ít người cho rằng, nên châm chước, khoan hồng, để tận dụng một nhân tài, phục vụ tốt cho y học, trị bệnh cứu người. Nhưng nếu như thế liệu có cảm tính quá chăng, nhẹ luật, nặng tình, cán cân công lý liệu có chao đảo? Đã có câu hỏi chất vấn: "Khi bác sĩ Tuấn nâng giá thầu như vậy, liệu ông ấy có nghĩ đến hoàn cảnh, tính mạng bệnh nhân, nhất là bệnh nhân nghèo hay không?". Câu hỏi này cũng đã hàm ý câu trả lời.

Qua vụ án này, rất nhiều người cho rằng, nếu bác sĩ Tuấn cứ làm chuyên môn y khoa thì chắc hẳn sẽ khó sa vào vòng lao lý. Chuyện này rất có thể như vậy, khi anh không làm lãnh đạo bệnh viện, không có quyền quyết định thì sẽ không mắc sai lầm, không vi phạm pháp luật và không có một kết cục thật sự đáng tiếc và đáng buồn như chúng ta đã thấy.

Lại cũng có người nói cần xem lại cơ chế đấu thầu, cơ chế quản lý và giám sát trong hệ thống y tế. Họ cho rằng nếu cơ chế này hợp lý, minh bạch và có thể kiểm soát thì sẽ hạn chế được số người sai phạm, nhất là không để những nhân tài lại phải vào tù, không những khiến bản thân, gia đình họ liên lụy mà cả cộng đồng cũng phải chịu thiệt thòi do thiệt hại nhân sự xảy ra. Đây cũng là một điều mà mọi người cần suy nghĩ và bàn luận cho thấu đáo, đặc biệt những nhà quản trị xã hội các cấp.

Tựu trung, bài học từ vụ án này và cả những vụ án tương tự không chỉ là kinh nghiệm xương máu của những người trong cuộc vướng vào lao lý mà còn là dịp để nhìn sâu hơn trách nhiệm của cả những người liên quan đến ban hành quy định, quy chế và thực thi, kiểm tra, giám sát việc quản trị, quản lý về cả tài sản và nhân sự. Bởi lẽ con người cùng với cơ chế có vai trò quyết định sự thành bại của những chính sách kinh tế-xã hội, trong đó có lĩnh vực y tế. Làm thế nào để những người có năng lực, hơn thế là những nhân tài thực sự tránh xa được lao lý. Đó vừa là sự tu dưỡng của cá nhân nhưng vừa cần điều kiện quản trị của bộ máy điều hành.

Vụ án bác sĩ Tuấn rồi sẽ khép lại nhưng đã và đang gợi mở những điều sâu sắc về quản trị xã hội và nhân sự.

PHẠM XUÂN DŨNG