Sáng nay (19/3) tại Hà Nội, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Liên minh Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam tổ chức Phiên cao cấp của Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) năm 2023 với chủ đề “Cộng đồng Doanh nghiệp đồng hành cùng Chính phủ Việt Nam trong thúc đẩy tăng trưởng xanh”.

Phát biểu khai mạc, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, phục hồi và phát triển kinh tế theo hướng tăng trưởng xanh, bền vững hiện là ưu tiên hàng đầu, là mục tiêu mọi quốc gia đang hướng tới. Với Việt Nam, tăng trưởng xanh không chỉ là lựa chọn tất yếu mà còn là cơ hội để trở thành quốc gia tiên phong trong khu vực, bắt kịp xu thế phát triển của thế giới.

Nhận thức được tầm quan trọng của tăng trưởng xanh, Việt Nam đã sớm tiếp cận với mô hình phát triển xanh và bền vững. Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030; Đề án phát triển kinh tế tuần hoàn.

Các nhiệm vụ xuyên suốt là phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi mô hình kinh tế theo hướng kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức để tham gia sâu hơn vào cấu trúc đầu tư, trật tự thương mại và chuỗi cung ứng toàn cầu.

“Đây được coi là chìa khóa đảm bảo cho việc thực hiện thành công các mục tiêu trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm giai đoạn 2021-2030. Trong quá trình đó, cộng đồng doanh nghiệp được xác định là nhân tố trọng tâm, đóng vai trò quan trọng", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Doanh nghiệp Việt chưa nhận thức được trách nhiệm với môi trường

Theo ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), kinh tế xanh đang trở thành xu hướng phát triển chung trên thế giới. Nhiều quốc gia hiện đang theo đuổi mục tiêu vừa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vừa giải quyết những thách thức về ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. Các thị trường quốc tế lớn như Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu … đều đưa ra những tiêu chuẩn cao về sản phẩm “xanh”.

Do đó, ông Tuấn cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, các doanh nghiệp Việt Nam cần tăng cường năng lực, điều chỉnh mô hình sản xuất kinh doanh để tiếp cận các thị trường và nguồn vốn tín dụng xanh. Môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam cần phát triển để không chỉ thuận lợi về thủ tục mà phải thúc đẩy kinh tế xanh, phát triển khu vực tư nhân bền vững.

Tuy vậy, ông Tuấn đưa ra một loạt các số liệu đáng quan ngại khi khảo sát doanh nghiệp của VCCI cho thấy, dù ô nhiễm môi trường ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh song mức độ hiểu biết của doanh nghiệp về các quy định môi trường còn thấp.

Theo khảo sát, chỉ có 31,8% doanh nghiệp tư nhân trong nước cho biết họ hiểu rõ các quy định môi trường. Bên cạnh đó, có đến 68% cho biết đã bị ảnh hưởng tiêu cực bởi biến đổi khí hậu.

Cũng theo khảo sát, có 44% doanh nghiệp trong nước và 38% doanh nghiệp FDI thừa nhận chưa tuân thủ đầy đủ các quy định môi trường. Mức độ tham gia các chương trình bảo vệ môi trường tại địa phương của doanh nghiệp còn hạn chế (37%). Đáng chú ý, có tới 91% doanh nghiệp cho rằng bảo vệ môi trường là trách nhiệm của chính quyền địa phương.

Cần sự chung tay của tất cả các bên

Trước tình trạng trên, ông Đậu Anh Tuấn cho rằng, để hiện thực hóa các định hướng chính sách quốc gia và các cam kết quốc tế của Việt Nam hướng tới đạt mục tiêu phát thải ròng bằng không cần sự chung tay của tất cả các bên – chính quyền trung ương và địa phương, cộng đồng doanh nghiệp, nhân dân và các tổ chức.

Đặc biệt, cần tăng cường sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp trong xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, thực thi pháp luật, quy định về môi trường, tới kinh tế xanh và phát triển bền vững.

Để dẫn chứng, ông Tuấn cho rằng, thực tế đã cho thấy, việc tăng cường sự tham gia của doanh nghiệp, người dân trong quá trình tham vấn xây dựng hoàn thiện chính sách, pháp luật góp phần quan trọng cho việc nâng cao, cải thiện chất lượng quy định pháp luật. Cùng với đó, là nâng cao tính khả thi của quy định trong quá trình triển khai thực thi trên thực tế.

“Hiện nay, các quy định, chính sách trong lĩnh vực này nằm ở nhiều văn bản pháp luật, dẫn đến khó tra cứu, tìm hiểu. Do đó, việc phổ biến chính sách, quy định cần thực hiện theo hướng tập trung trên Cổng thông tin của chính quyền tỉnh, thành phố, cơ quan quản lý chuyên ngành về môi trường, đầu tư, kinh doanh là cần thiết, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nâng cao hiểu biết về quy định môi trường thuận tiện, dễ dàng và đầy đủ”, ông Tuấn đề xuất.

Đặc biệt, theo ông Tuấn, Chính phủ cần xây dựng và hoàn thiện thể chế, chính sách về tăng trưởng xanh, các chính sách khuyến khích, ưu đãi nhà đầu tư, doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ cao, công nghệ sạch; theo dõi, đánh giá thực thi chính sách về kinh tế xanh, phát triển bền vững ở cấp địa phương và tăng cường khả năng tiếp cận nguồn vốn cho tăng trưởng xanh cho doanh nghiệp

“Các cơ quan nhà nước cần xây dựng cơ chế để thúc đẩy hơn nữa các chương trình tín dụng xanh từ các tổ chức tài chính trong và ngoài nước, ưu tiên cho các dự án có mô hình tăng trưởng xanh, tạo điều kiện thuận lợi cho các công cụ tài chính xanh như tín chỉ các-bon, trái phiếu xanh, thị trường mua bán các-bon” ông Tuấn nêu rõ.